همزمان با خروج نیروهای خارجی، جنگ افغانستان شدت گرفته است. در یک ماه اخیر، دیده میشود که ولسوالیها و پاسگاههای نظامی پیهم به دست طالبان سقوط میکند. اردوگاه سنی ارتش در ولسوالی اندر ولایت غزنی، یکشنبه -۲۳ جوزا- با همهی تجهیزات و امکانات نظامی به دست طالبان افتاد. در این حمله، ۹ تن از نیروهای امنیتی جان باختند.
محمد عارف رحمانی، عضو مجلس نمایندگان، در رشته تویتی، گفته است: «کمپ سنی ساعت ۸ شب بر اثر خیانت قمندان آن، با تمام تجهیزات تسلیم طالبان شد. در این کمپ دهها عراده تانک، موتر رنجر، دو قبضه توپ دیسی، هاوان، زیکویک، دهشکه و انواع سلاحهای نیمهسنگین و سبک با مهمات آن بود. این کمپ یک مرکز استراتژیک نظامی بود.» رحمانی هشدار داده است؛ حکومت نباید بگذارد که طالبان آن همه تجهیزات نظامی را با خود ببرند؛ در غیر این صورت، طالبان، میتوانند برای سقوطدادن غزنی و میدانوردک اقدام کرده و خود را به دروازههای کابل برسانند.
همچنان در شبانهروز یکشنبه، جنگجویان طالب، ولسوالی صیاد در سرپل، ولسوالی خانآباد در کندز و ولسوالی ساغر در غور را سقوط دادند. پس از سقوط خانآباد کندز، مسؤولان امنیتی کشور، گفتند که نیروهای امنیتی از ساحه عقبنشینی تکتیکی داشته اند؛ اما، پس از سقوط ساغر، چیزی نگفته اند. از سویی هم، کرامالدین رضازاده، نمایندهی مردم غور در مجلس نمایندگان، به روزنامهی صبح کابل، گفته است که ولسوال و فرماندهی پلیس ولسوالی ساغر، با همهی تجهیزات و امکانات این ولسوالی را ترک کرده است.
اضافه بر این، ولسوالی تولک ولایت غور و ولسوالی زارع ولایت بلخ، در شبانهروز جمعه -۲۱ جوزا- به دست طالبان سقوط کرده است. وزارت دفاع، پس از ادعای طالبان مبنی بر سقوطدادن ولسوالی زارع، گفته که این ولسوالی سقوط نکرده، بل که موقعیت آن را تغییر داده اند.
در اثر حملهی طالبان بر ولسوالی تولک، ۲۵ نفر کشته و ۳۰ نفر زخمی شده است.
در هفتهی گذشته، طالبان ادعا کرده اند که ۱۳ ولسوالی را در ولایتهای مختلف افغانستان به کنترل گرفته اند. سوزمهقلعه در سرپل، اشکمش در تخار، ارغنجخواه در بدخشان، چاهآب در تخار، جغتو، رشیدان و دهیک در غزنی، شهرک در غور، گیزاب در ارزگان، دولتآباد و قیصار در فاریاب و دوآب در نورستان، از ولسوالیهایی است که طالبان ادعا کرده اند بر آنها کنترل پیدا کرده اند. در این حملات، دستکم ۲۱۲ نیروی امنیتی افغانستان کشته شده است.
در مقابل، آمار وزارت دفاع ملی افغانستان، نشان میدهد که در هفتهی گذشته، ۱ هزار و ۴۳ طالب در سراسر افغانستان در رویارویی با ارتش افغانستان، کشته شده و ۵۲۱ طالب دیگر زخمی. وزارت دفاع ملی افغانستان، گفته است که در هفتهی گذشته، از چند حملهی بزرگ در کابل و دیگر شهرهای افغانستان جلوگیری شده و همچنان، عملیات پاکسازی در شماری از ولایتها به خاطر بازپسگیری برخی ولسوالیها، ادامه داشته است.
چرا ولسوالیها سقوط میکنند؟
با آن که وزارت دفاع ملی پس از سقوط شماری زیادی از ولسوالیها، از اصطلاحهای «عقبنشینی تکتیکی» و «تغییر موقعیت ولسوالیها» استفاده کرده؛ اما، فرماندهان طالبان به صراحت گفته اند که ولسوالیها به کنترل آنها در آمده است. شماری از آگاهان نظامی نیز میگویند که علتهای زیادی برای سقوط ولسوالیها به دست طالبان وجود دارد.
ظاهر اعظیمی، کارشناس نظامی و سخنگوی پیشین وزارت دفاع، در صحبت با روزنامهی صبح کابل، میگوید که چند دلیل عمده برای سقوط ولسوالیها وجود دارد؛ نخست این که با بیرونشدن نیروهای خارجی، روحیهی طالبان قوی شده و آنها فکر میکنند که قوتهای بزرگ جهانی را شکست داده اند؛ از سویی هم، حکومت در جنگ روانی بسیار ضعیف عمل میکند. «این امیدواری را کشورهایی که طالبان را حمایت میکنند هم ایجاد کرده است. آنها هم جنگجویان تازهنفس به افغانستان میفرستند و هم تجهیزات نظامی به گروه طالبان کمک میکنند.»
بیتوجهی نهادهای امنیتی در قبال ولسوالیهای آسیبپذیر پس از خروج نیروهای خارجی، پراگندگی در تصمیمگیری میان نهادهای امنیتی، تعیینات غیرمسلکی، اختلاف نظرها و خلطشدن مسؤولیتهای وزیر دفاع و لویدرستیز قوای مسلح، عوامل دیگری است که آقای اعظیمی از آنها به عنوان عامل سقوط ولسوالیها یاد میکند. او، میگوید؛ شورای امنیت ملی از مشورتدهی خارج شده و در بخش اجرایی جنگ دخالت میکند، جلسات ششونیم در وزارت داخله سکتگی کاری ایجاد کرده، وزیر دفاع و لویدرستیز، اختلاف دارند و از همه مهمتر، اهداف سیاسی نظامیان در جبهات جنگ، باعث شده است که ولسوالیهای آسیبپذیر به راحتی به دست طالبان سقوط کنند.
آیا طالبان دنبال پیروزی از راه نظامی استند؟
هیئت گفتوگوکنندهی دولت افغانستان -جمعه، ۲۱ جوزا- برای بار سوم به دوحه، جایی که گفتوگوهای مستقیم میان دولت افغانستان و گروه طالبان بر اساس موافقتنامهی امریکا با این گروه، شروع شده بود، رفتند. پس از ماهها گفتوگوهای بینتیجه، قرار بود که نشست استانبول با محوریت جامعهی جهانی و با حضور امریکا، ترکیه و قطر و طرفهای اصلی جنگ افغانستان برگزار شود؛ اما به دلیل حاضرنشدن طالبان، این نشست برگزار نشد.
رهبران دولت افغانستان، بارها اعلام کردند که گروه طالبان، گفتوگوهای صلح را سبوتاژ کرده و تلاش میکند که از راه غلبهی نظامی پیروز شود. در کنار رهبران دولت افغانستان، شماری از اعضای هیئت گفتوگوکنندهی افغانستان نیز میگویند که طالبان علاقهای برای ادامهی گفتوگوها ندارد.
داکتر محمدامین احمدی، عضو هیئت گفتوگوکنندهی دولت افغانستان، در صحبت با روزنامهی صبح کابل، میگوید که پس از سفر آنها به دوحه، نشستی میان آنها و گروه طالبان برگزار نشده است. احمدی، دلیل برگزارنشدن نشستهارا، آمادهنبودن طالبان به ادامهی این روند، میداند. «کوشش میکنیم که گفتوگوها شروع شود؛ اما، طالبان آن طور که باید، آمادگی ندارند.» به گفتهی آقای احمدی، نشست میان سران دو هیئت بوده؛ اما گفتوگوها به صورت رسمی تا هنوز آغاز نشده است و میتواند یکی از این دو دلیل را داشته باشد؛ نخست این که طالبان تصمیم دارند با گرفتن جغرافیای بیشتر، دست بازتری در گفتوگوهای صلح داشته باشند؛ دوم این که آنها گفتوگوهای صلح را رها کرده و میخواهند از راه نظامی پیروز شوند. «این موقف درستی نیست. نزاعهای افغانستان از طریق نظامی و جنگ حل نمیشود، باید از راه گفتوگوها حل شود. اگر از راه غلبهی نظامی هم حل شود، ناکام و یا حداقل مقطعی است.»
در این سو اما؛ ذبیحالله مجاهد، سخنگوی گروه طالبان، در صحبت با روزنامهی صبح کابل، با رد ادعای آقای احمدی، میگوید که نمایندگان گروه طالبان، در دوحه حضور دارند. «نمایندگان ما حضور دارند، بخشی از نمایندگان هیئت کابل در آن جا حضور ندارد. قصههایشان پره نشده. خانههایشان استند. ما تلاش میکنیم که گفتوگوهای مثمر شروع شود.»
آقای احمدی تصریح میکند که منطق طالبان این است که افغانستان از یک موقف سخت و آهنین اداره شود و برای مقابله با این منطق، روش نرم و مردمی میتواند، راهگشا باشد. «مردم باید موضعهای نرم هم در برابر طالبان داشته باشد تا به این منطق، منطقی سخت طالبان را به چالش بکشد.»
در حالی که جنگ هنوز به شدت در افغانستان ادامه دارد و هر چند روز در میان، ولسوالیای به دست طالبان سقوط داده میشود، قرار است نیروهای ناتو در ۱۱ سپتمبر سال روان، به گونهی کامل از کشور بیرون شوند.
با این همه، کشورهای سران ناتو، دیروز -دوشنبه، ۲۴ جوزا- در نشست مشترکشان در بروکسل، روی چگونگی حمایت از افغانستان و فرودگاه کابل بحث کردند.
ینس استولتنبرگ، دبیرکل ناتو، دیروز -دوشنبه، ۲۴ جوزا- پیش از آغاز رسمی نشست سران کشورهای عضو ناتو در بروکسل، گفت که ناتو مأموریت نظامیاش را در افغانستان پایان میدهد؛ اما حمایتهای این سازمان از نیروهای امنیتی و دفاعی افغانستان ادامه مییابد. «بخشی از حمایتهای سازمان ناتو از نیروهای افغانستانی، از طریق حضور غیرنظامی و مشورتدهی به نهادهای امنیتی و دفاعی افغانستان انجام میشود.» او، افزوده است: «ما به حمایت مالی از نیروهای امنیتی افغانستان نیز ادامه خواهیم داد. این تعهدی است که تمام متحدان ناتو داده اند.»
