پس از آن که رییسجمهور امریکا از خروج کامل سربازانش در یازدهم سپتمبر خبر داد؛ آنتونی بلینکن، وزیر خارجهی این کشور به کابل آمد و با رییسجمهور و رییس شورای عالی مصالحهی ملی افغانستان، در بارهی خروج سربازان خارجی و تداوم همکاریهای ایالات متحده، دیدار و گفتوگو کرد.
در خبرنامهی ارگ ریاستجمهوری (پنجشنبه، ۲۶ حمل) آمده است: «رییسجمهور بر مبارزهی مشترک همه کشورها در برابر تروریزم تأکید نموده، گفت که به تصمیم ایالات متحدهی امریکا مبنی بر خروج نیروهای شان از افغانستان احترام میگذاریم و دولت افغانستان تلاش خواهد کرد که در روند انتقال، همکاری لازم را انجام دهد.»
همچنان بر اساس خبرنامهی شورای عالی مصالحهی ملی، داکتر عبدالله عبدالله، در دیدار با وزیر خارجهی امریکا، گفته است که از تصمیم ایالات متحده مبنی بر خروج نیروهای این کشور از افغانستان حمایت میکند و از تعهد به ادامهی کمکهای امریکا برای افغانستان تشکر و قدردانی میکند.
خروج کامل تا ۱۱ سپتمبر
سربازان ایالاتمتحدهی امریکا، پس از آن که شبکهی القاعده در یازدهم سپتمبر ۲۰۰۱، بر برجهای دوقلو در واشنگتن حملهی تروریستی انجام دادند، برای سرکوب این شبکه و مبارزه با تروریزم به افغانستان آمدند. پس از آن که در ماه جون ۲۰۱۳، رهبری عملیاتهای نظامی به نیروهای امنیتی افغانستان واگذار شد، سربازان امریکایی در برنامههای متعدد خروج، کاهش یافت که تا سال ۲۰۱۷ میلادی به ۹ هزار سرباز رسید.
در سالهای نخست حکومت دونالد ترامپ، رییسجمهور پیشین امریکا، شمار سربازان امریکایی تا ۱۴۰۰۰ دوباره افزایش یافت؛ اما آقای ترامپ، طبق وعدههای انتخاباتیاش، گفتوگوهای صلح افغانستان با گروه طالبان را در پیش گرفت که سرانجام زلمی خلیلزاد، نمایندهی ویژهی وزارت خارجهی امریکا برای صلح افغانستان، در ماه جنوری ۲۰۲۰، توافقنامهی صلح را با گروه طالبان در دوحه، امضا کرد. طبق این توافقنامه، سربازان امریکایی باید تا ماه می ۲۰۲۱، بهگونهی کامل از افغانستان بیرون میشدند.
به تازگی ریاستجمهوری ایالات متحدهی امریکا اعلام کرده است که همهی نظامیان امریکایی در بیستسالگی آمدن این نیروها -۱۱ سپتمبر ۲۰۲۱-، به خانه برگردانده میشوند. رییسجمهور بایدن، (چهارشنبه، ۲۵ حمل) در یک نشست خبری که برنامهی «خروج نظامیان امریکایی از افغانستان» را توضیح میداد، گفت که دلیل حضور امریکا در افغانستان، حملههای یازدهم سپتمبر بود. «این نمیتواند توجیه کند که ما چرا در سال ۲۰۲۱ در آنجا [افغانستان] بمانیم.»
آقای بایدن، همچنان افزود که ایالات متحدهی امریکا در افغانستان به اهدافش دست یافته و او نمیتواند همانگونه که جنگ در افغانستان را از رییسان جمهور پیشین به ارث گرفته است، به رییسجمهور بعدی به ارث بگذارد. «زمانش رسیده است که به جنگ طولانی نقطهی پایان گذاشته شود… ما باید دیگر در افغانستان باقی نمانیم.» او، افزود که سربازان امریکایی تا اکنون در جنگ افغانستان، ۲۴۸۸ کشته و ۲۰۷۲۲ زخمی داده اند.
آقای بایدن در هشدار به طالبان گفت: «طالبان باید بدانند؛ هنگامی که ما خارج میشویم، به ما حمله کنند، از خود و شرکای خود با تمام ابزاری که در دسترس داریم، دفاع خواهیم کرد.»
گفتنی است که سربازان امریکایی و کشورهای عضو ناتو، همزمان به افغانستان آمده بودند و مأموریت مشترکی را در این کشور دنبال میکردند. پس از تصمیم آقای بایدن مبنی بر خروج سربازانش، سران ناتو نیز گفته اند که سربازان شان را همراه با ایالاتمتحده از افغانستان خارج میکنند.
ینس استولتنبرگ، دبیرکل ناتو، پس از نشست وزیران خارجه و دفاع کشورهای عضو این سازمان، در یک نشست خبری گفت که خروج نیروهای ناتو از افغانستان از اول ماه می آغاز و طی چند ماه پس از آن تکمیل خواهد شد. «در صورتی که طالبان در جریان خروج نظامیان خارجی، حملهای بر این نیروها انجام دهند، با پاسخ سخت نظامی مواجه خواهند شد.»
واکنشها در برابر خروج سربازان خارجی از افغانستان
خروج نیروهای خارجی از افغانستان، واکنشهای موافق و مخالف بسیاری از سوی مقامهای امریکایی، رهبران سیاسی افغانستان و گروه طالبان را به همراه داشته است. رهبران دولت افغانستان، گفته اند که در صورت خروج سربازان خارجی، نیروهای امنیتی افغانستان توانایی دفاع از کشور را دارند.
رییسجمهور غنی، پنجشنبه، (۲۶ حمل)، در نشست مرکز بینالمللی نظامی گنجوی، در پاسخ به نگرانیهای شهروندان افغانستان مبنی بر خروج سربازان خارجی در شرایطی که دامن خشونت هر روز گستردهتر میشود، گفت که افغانستان در مرحلهی سقوط قرار ندارد و نیروهای امنیتی کشور، توانایی دفاع از این کشور را دارند. بهگفتهی او، نیروهای امنیتی افغانستان، از چندین سال به اینطرف، ۹۴ درصد عملیات نظامی را مستقلانه انجام میدهند.
کارشناسان نظامی افغانستان نیز به این باور دارند که نیروهای امنیتی افغانستان ظرفیت بالاتری در مقایسه با طالبان دارند؛ اگر این نیروها بهگونهی درست در میدانهای نبرد مدیریت شوند، خروج سربازان امریکایی پسلرزههای خطرناکی در میدان جنگ نخواهد داشت. اسدالله ندیم، کارشناس نظامی و سیاسی در افغانستان، میگوید که نیروهای امنیتی، از نگاه ظرفیت دست بالاتری نسبت به طالبان دارند؛ اما مشکل این است که مدیریت بالایی ندارند: «مدیریت آقای غنی بسیار سطحی و قومی است. او، بسیاری قمندانهای مجرب را برکنار و به جایش قمندانهای کمظرفیت را که از حلقه و قومش است، تعیین میکند.»
شماری از مقامهای امریکایی اما از خروج سربازان خارجی در زمان تعیینشده از سوی کاخ سفید، ابراز نگرانی میکنند. مک مستر، مشاور پیشین امنیت ملی امریکا، (جمعه، ۲۷ حمل) در برگهی تویترش نوشته است: «تصمیم ایالات متحده برای خروج از افغانستان، در حالی که طالبان به حملات مرگبار شان علیه غیرنظامیان و نیروهای امنیتی افغان ادامه میدهند، یک مضحکهی اخلاقی و یک فاجعهی استراتژیک است.» بهگفتهی او، امریکا «افغانهای شجاع» را در جبههی امروزی میان مدنیت و بربریت رها میکند.
همچنان مچ مکانل، رهبر جمهوریخواهان در سنای امریکا، گفته است که هراسافگنان خارجی، ایالات متحده را تنها نخواهند گذاشت؛ زیرا به گفتهی او، سیاستگران امریکایی از جنگ با آنها، خسته شده اند: «رییسجمهور بایدن باید برای مردم امریکا توضیح دهد که چگونه با کنارگذاشتن شرکای واشنگتن و عقبنشینی در برابر طالبان، باعث امنتر شدن امریکا میشود؟»
با اینحال، گروه طالبان در اعلامیهای گفته است؛ از برنامهی خروج سربازان امریکایی بر میآید که مقامهای امریکایی وضعیت افغانستان را تا حدودی درک کرده اند و تلاشهای حلقههای جنگطلب ناکام شده است. این گروه همچنان خروج سربازان امریکایی تا یازده سپتمبر ۲۰۲۱ را سرپیچی علنی از توافقنامهی دوحه دانسته و گفته است که امریکا خلاف تعهد خود، عمل میکند. «ایالات متحده، نخست طولدادن روند دهروزهی رهایی شش هزار زندانیان به شش ماه، سپس عدم رهایی متباقی زندانیان با آغاز مذاکرات صلح افغانستان در ظرف سه ماه، ختم نکردن لیست سیاه، ارتکاب بیش از دوازده صد تخطی و بالاخره اکنون تعویق چندماهه در خروج نیروها، به تمام جهان نشان داد که بر جهت امریکایی نمیتوان باور کرد و آنها به تعهدات شان متعهد نیستند.»
شماری از آگاهان سیاسی و امنیتی افغانستان، باور دارند که ممکن است توافقهای پشت پرده میان ایالات متحده و گروه طالبان صورت گرفته باشد. رحمتالله نبیل، رییس پیشین امنیت ملی افغانستان، چهارشنبه، (۲۵ حمل) در صحبت با روزنامهی صبح کابل گفت که؛ توافقها و پیششرطهایی در پشت پرده میان امریکاییها و طالبان صورت گرفته است و ممکن طالبان در ظاهر «اعلانات» خود را داشته باشند؛ اما در نهایت، این گروه تا چند وقت دیگر با پیششرطهایی که دارند، آمادهی توافق شوند.
وضعیت افغانستان پس از خروج چگونه خواهد بود؟
با آن که مقامهای بلندرتبهی دولت افغانستان، از آمادگی کامل نیروهای امنیتی اطمینان داده اند؛ اما گروه طالبان به نحوی از ادامهی جنگ خبر میدهد. این گروه در اعلامیه اش گفته است: «اکنون اگر از سوی امریکا از توافقنامه سرپیچی میشود، امارت اسلامی اصولا راه هر گونه اقدام لازم را به روی مجاهدین باز می نماید؛ بنا بر این، مسئولیت عواقب آینده به جهت امریکایی راجع می گردد، نه امارت اسلامی.»
با اینحال، پرسشی که مطرح میشود، این است که پس از خروج نیروهای امریکایی، وضعیت امنیتی افغانستان و رابطهی امریکا با این کشور چگونه خواهد بود؟
انتونی بلینکن، وزیر خارجهی امریکا، در دیدار با رییسجمهور غنی، از ادامهی حمایتهای دیپلماتیک و بشردوستانه و حمایت نیروهای امنیتی و دفاعی افغانستان پس از خروج سربازان خارجی، خبر داده است. آقای بلینکن گفته است: «خروج نیروهای ما از افغانستان به معنای تضعیف مناسبات استراتژیک میان دو کشور نخواهد بود و ایالات متحدهی امریکا به تعهدات خویش با دولت و مردم افغانستان پابند است.»
شماری از کارشناسان سیاسی افغانستان اما میگویند که نوعیت رابطهی امریکا با افغانستان پس از خروج سربازان خارجی، بستگی به سیاستهای رهبران دولت افغانستان دارد. آقای ندیم، میگوید که نوعیت رابطهی امریکا و افغانستان با رویکرد و برخورد سیاسی دولت افغانستان، بستگی دارد. او، میافزاید: «غنی رویکرد قومی دارد. امریکاییها از این رویکرد غنی راضی نیستند. من فکر نمیکنم که روابط و همکاریهای نزدیکی با دولت افغانستان داشته باشد.» به گفتهی او، اگر طالبان در نشست استانبول اشتراک نکنند و این نشست نتیجهای نداشته باشد، جنگ افغانستان شدت خواهد یافت.
نشست استانبول و خروج سربازان امریکایی
مقامهای امریکایی، در حالی از خروج سربازان خارجی از افغانستان تا ۱۱ سپتمبر میگویند که، تلاشها برای بهنتیجهرسیدن گفتوگوهای صلح افغانستان ادامه دارد. وزارت خارجهی ترکیه، اعلام کرده است که نشست استانبول، به منظور تسریع روند صلح افغانستان، در ۲۴ اپریل، برای چهار روز برگزار خواهد شد.
با آنکه نشست استانبول از سوی زلمی خلیلزاد، نمایندهی ویژهی وزارت خارجهی امریکا، هماهنگ میشود؛ اما رییسجمهور بایدن گفته است که امریکا، برای متحد کردن افغانستانیها به این کشور نرفته است.
رییسجمهور بایدن، پس از اعلام تصمیم خروج نیروهای امریکایی از افغانستان در آرامگاه ملی ارلینگتون، در پاسخ به این پرسش یکی از خبرنگاران که آیا پس از خروج نیروهای امریکایی، افغانستان متلاشی نخواهد شد، گفت: «از آغاز کاملا واضح بود که ما به خاطر دو هدف به افغانستان رفته بودیم؛ گرفتاری بن لادن و نابودی پناهگاههای امن القاعده. تا جایی که من به خاطر دارم، ما هیچگاهی برای متحدساختن مردم افغانستان نرفته بودیم. اصلا آن کشور هیچگاهی متحد نبوده است، هیچگاهی!»
