نویسنده: راد ناردلند
منبع: نیویورک تایمز
کابل، افغانستان – یکی از چندین محقق دانشگاه امریکایی-افغانستان چنین نتیجه‌گیری می‌کند: هزینه‌ی فرستادن همه‌ی دانشجویان افغان به امریکا نسبت به تمویل یک دانشگاه آشفته‌ی انگلیسی‌زبان برای شان در پایتخت افغانستان کمتر بود.
در یک دهه‌ی گذشته، ۱۲۸۱ دانشجوی افغان با هزینه‌ی ۱۲۶۰۰۰ دالر از پول دولت امریکا از این دانشگاه فارغ شده‌اند که هزینه‌ی آن در مجموع به ۱۶۲ میلیون دالر می‌رسد.
به اساس گفته‌های مسؤولان در سازمان توسعه‌ی بین‌المللی امریکا و اداره‌ی بازرسی عمومی امریکا برای بازسازی افغانستان (سیگار)، پس از این که محققان گفته‌اند که قادر به پاسخ‌گویی در مورد مفقودشدن ۶۳ میلیون دالر نیستند، اکنون ادامه‌ی کار این دانشگاه با مشکل مواجه شده است.
این تحقیق، نتیجه‌ی تلاش‌های رسمی محققان هر دو نهاد در سال گذشته است که به اساس آن این دانشگاه پس از این شایسته‌ی دریافت کمک‌های مالی دولتی دانسته نمی‌شود؛ پروسه‌ای که تعلیق و ممنوعیت عنوان گرفته است.
اقداماتی روی دست گرفته شده است که این دانشگاه را از رسیدن به آن مرحله باز می‌دارد؛ اما این دانشگاه که به A.U.A.F مسما است، به عنوان موردی که نیاز به رسیدگی‌های جنایی و بازجویی‌های حقوقی دارد، باقی می‌ماند تا به این وسیله دانسته شود که این مقدار پول چگونه به مصرف رسیده است.
این دانشگاه، یکی از پروژه‌های توسعه‌ای بسیار مشهور است که امریکا به افغانستان اختصاص داده است. از دید مسؤولین در USAID دست‌آوردهای علمی این دانشگاه ستایش برانگیز است.
سال ۲۰۱۶، زمانی که این دانشگاه مورد حمله‌ی تروریستی قرار گرفت، بسیاری از دانشجویان در حیاط دانشگاه به سر می‌بردند.
تام بابینگتن، سخنگوی اداره‌ی توسعه بین‌المللی امریکا می‌گوید: «هدف اصلی دانشگاه این است که به جوانان افغان به سیستم درسی امریکا آموزش داده شود که در این خصوص بسیار موفقانه عمل کرده است. دانشجویان ما متشکل از افراد مؤثر و باانگیزه است و فارغ‌شدگان ما در تمام بخش‌های زندگی مدرن افغانی –در بخش خصوصی و دولتی- صاحب نفوذ و قدرت رو به صعود بوده‌اند.
به اساس داده‌های AUAF، ۷۶ نفر از فارغان این دانشگاه سکالرشیپ معتبر فولبرایت به دست آورده‌اند که بیشتر از هر دانشگاه دیگر در جهان است.
آقای بابینگتن اعتراف می‌کند که مشکلات اداری و مالی‌ای که توسط محققان شناسایی شده جدی است؛ اما او می‌گوید که در مورد ادامه‌یافتن کمک‌ها به این دانشگاه توسط حکومت ایالات متحده که قسمت بزرگ بودجه‌ی دانشگاه به آن وابسته است، تا هنوز بحث جریان دارد.
او می‌گوید: «به منظور تمدید همکاری تا ماه جون ۲۰۲۰، USAID با AUAF در حال گفت‌وگو است.»
آقای بابینگتن می‌گوید که قرارداد این اداره در ارتباط به حمایت از این دانشگاه روز جمعه به پایان می‌رسد؛ اما قرار است که تا آخر جون به گونه‌ی موقتی تمویل شود.
در ۲۹ مارچ، دیوید سیدنی، رییس هیات مدیره‌ی دانشگاه، قراردادی را به امضا رساند که مسؤولان دولت امریکا می‌گویند که امضای آن الزامی بود. به اساس این قرارداد، دانشگاه مسؤول آوردن اصلاحات اساسی در عرصه‌های بودجه‌سازی، مدیریت و اعمال نظارت در شرایطی که در آینده دولت حمایت مالی کند؛ اما متعهد است که از اشتباهات جلوگیری کند. یک کپی این قرارداد در اختیار نیویورک تایمز قرار دارد.
به اساس گفته‌های آن کالوارِسی بار، بازرس کل USAID، این قرار داد «طرزالعمل‌های ویژه‌ای را به منظور اعمال نظارت و تحقیق در نظر گرفته است که به اساس آن AUAF باید اعتماد حمایت‌کنندگان را جلب کند.»
تاریخ دانشگاه، با تغییرات مدیریتیِ چندین‌باره و حمله‌ی طالبان در ماه آگست سال ۲۰۱۶ که منجر به کشته‌شدن هفت دانشجو و شش نگهبان شد، سراسر آشفتگی بوده است. چند هفته بعد از آن حمله، دو استاد این دانشگاه، یک استرالیایی و یک امریکایی، توسط شبکه‌ی حقانی به گروگان گرفته شد و هر دوی آنان اسیر ماندند.
سپس در ماه نوامبر سال پار، رییس هیأت مدیره‌ی دانشگاه، یک کارآفرین امریکایی به اسم ابوالهدا فاروقی، کمی قبل از اتهامات‌اش به جرایم مرتبط به قرارداد شرکت‌اش که مسؤول عرضه‌ی خدمات غذایی و لوجیستیکی به نظامیان امریکایی در افغانستان بود، به طور ناگهانی از وظیفه‌اش استعفا کرد.
بازرس ویژه برای افغانستان و همچنان بازرس کل USAID می‌گویند که آنان چند سال پیش، پس از یافته‌های شان در مورد فساد یک تحقیق مشترک را روی این دانشگاه آغاز کردند؛ اما آنان می‌گویند که کارنامه‌ی دانشگاه را چنان آشفته دیدند که در آن وضعیت قادر به بازکردن دوسیه‌ای بر علیه هیچ کسی نبودند.
در عوض آن، سال گذشته، محققان تعلیق کمک‌های دولتی را در آینده برای این دانشگاه پیشنهاد دادند. به جای آن USAID بر قرارداد اداری موافقت کرد که محققان در هر دو اداره می‌گویند که آنان با بی‌میلی به توافق رسیدند.
آقای سیدنی، یک مقام پیشین در وزارت دفاع و رییس پیشین دانشگاه، کسی که پس از استعفای آقای فاروقی به عنوان رییس هیأت مدیره، تقرر حاصل کرد، نگرانی‌های محققان را بی‌مورد می‌داند.
او می‌گوید: «در زمینه‌ی قراردادهای اداری، توافق ما میانه‌روتر است. به لحاظ اداری، این یک پیشرفت است. فعالیت‌های ما به حالت تعلیق در نیامده است، مورد خاصی که نشان‌دهنده‌ی جعل‌کاری باشد وجود ندارد، فساد مالی یا موردی که نشان بدهد ملزم به پرداخت پولی باشیم، وجود ندارد.»
او از یاد کردن اسامیِ شخصیت‌های رسمی که دانشگاه «از سال ۲۰۱۲ به این سو، بیش از ۶۳ میلیون دالر را از دست داده است»، چنانچه بازرس ویژه امریکا برای افغانستان در آخرین گزارش خود به کانگرس ارائه داد، انتقاد می‌کند.
آقای سیدنی می‌گوید: «دانشگاه امریکایی-افغانستان، هیچ پولی را از دست نداده است. AUAF یک سازمان غیرانتفاعی است و همه‌ی پول‌هایی را که از سوی حکومت ایالات متحده دریافت کرده، به مصرف رسانده است.»
آقای سیدنی می‌گوید که بازرسان حکومت از دانشگاه بازدید به عمل نیاورده و با مسؤولان کلیدی به شمول خودش مصاحبه نکرده‌اند. او می‌گوید که به خاطر حمله‌ی طالبان به دانشگاه که باعث شد ناگهان به یک محیط جدید دارای استحکامات مبدل شود، با مشکلات نگه‌داری از سوابق [و اسناد] مواجه استیم.
او با اشاره به بازرس ویژه‌ی امریکا برای افغانستان می‌گوید: «ما از سیگار یا هر سازمان یا فردی که به خاطر خواستن توضیحات دقیق و کامل در مورد آنچه که AUAF با استفاده‌ی مسؤولانه از تمام حمایت‌های مالی، انجام داده است، به ما مراجعه کند، استقبال می‌کنیم.
آقای سیدنی می‌گوید که دانشگاه یک نهاد بزرگ با کلاس‌های درسی، خواب‌گاه‌ها، لابراتوارها، امکانات محاسبه‌ای و سایر امکانات فزیکی است که دهه‌ها به افغانستان سود خواهد رساند. در این گزارش اشاره‌ای به این دارایی‌ها/امکانات، و منفعتی که از موجودیت این دانشگاه متوجه امریکا و افغانستان شده، نشده است.
جان ساپکو، بازرس ویژه می‌گوید که محققان از دفتر او و USAID 28 تحقیق قبلی و بازرسی‌های دانشگاه را ارزیابی کرده‌اند. زمانی که از اداره دانشگاه در مورد پول‌های نامعلوم اطلاعات بیشتری خواسته شد، با مقاومت آنان مواجه شد؛ حتا در یک مورد، در برابر حکم احضاریه که از دفتر او صادر شده بود، مقاومت نشان دادند.
آقای ساپکو می‌گوید: «در جریان هفت سال تحقیق قراردادهای دولتی و دریافت‌کننده‌های کمک در افغانستان، این بدترین موردی است که تا هنوز مشاهده کرده‌ام.»
زمانی که اداره‌ی او اعلان کرد که دانشگاه ۶۳ میلیون دالر را از دست داده است، به این معنا بود که به دلیل ناکارآمدی سوابق [و اسناد] -بیش از یک سوم کمک‌های USAID و وزارت دفاع به دانشگاه از زمان تأسیس‌اش در سال ۲۰۰۶- دانستن این موضوع که برای این پول چه اتفاقی افتاده، ناممکن بوده است.
آقای ساپکو می‌گوید: «فعالیت‌های تعلیق یا ممنوعیت یک مسأله‌ی جدی است. در جهان کمک و حمایت مالی، این یک مجازات مرگ‌آور است. ما واقعا می‌خواهیم این دانشگاه به فعالیت‌هایش ادامه دهد؛ اما اگر به این سبک مدیریت‌اش ادامه بدهد که همه‌چه درست است و جایی نگرانی نیست، به ناکامی خواهد انجامید.»
مسؤولان USAID می‌گویند که حمایت‌های مالی در آینده به پیشرفت‌های اساسی ذیل توافقات اداری بستگی دارد. مارک گرین، رییس USAID این نگرانی‌ها را در ۲۹ اپریل به وسیله‌ی یک نامه‌ی رسمی به آقای سیدنی در میان گذاشت که توسط این اداره روز پنج‌شنبه منتشر شد.
آقای گرین می‌گوید: «من تا هنوز در مورد تعهدات هیأت معتمدان در مورد مدیریت مناسب پول‌های کمک‌شده توسط ایالات متحده و تخصیص آن به مبدل‌کردنِ دانشگاه امریکایی-افغانستان به یک نهاد بزرگِ خودکفا، تردید دارم.»
رییس این اداره می‌گوید که اگر گفت‌وگوهای جاری منجر به ادامه‌ی کمک‌ها تا یکسال دیگر شود، «این آخرین تمیدیدی خواهد بود که من تأیید می‌کنم.» او اضافه می‌کند که هر حمایت مالی دیگر در آینده از طریق پروسه‌ی رقابتی مزایده اجرا خواهد شد، به این معنا که شاید یک سازمان دیگر برنده‌ی برنامه‌ی حمایت از دانشگاه‌ها شود.
آقای بار، بازرس کل USAID می‌گوید که اداره‌ی او «مراقب این موضوع» خواهد بود. زمان پاسخ خواهد داد که آیا دانشگاه امریکایی-افغانستان به ماهیت اصلی نگرانی‌های ما به گونه‌ای مؤثر توجه کرده است یا خیر.
آقای ساپکو همچنان می‌گوید که اداره‌ی او به تحقیقات جرمی و بازرسی در مورد چگونگی مصرف کمک‌های دولتی را ادامه خواهد داد.
مسؤولان USAID معترف استند که روی این دانشگاه مصارف گزافی صورت گرفته است.
آقای بابینگتن می‌گوید: «هر وقت که یک نهاد جدید را بنیان‌گذاری می‌کنید، هزینه‌های آن گزاف خواهد بود. افغان‌هایی که در نهادهای داخلی افغانستان درس می‌خوانند احتمال زیاد می‌رود که به دنبال ارتباطات در داخل باشند، به فرصت‌هایی شغلی محلی بیندیشند و در نهایت در جامعه و اقتصاد افغانستان نقش بازی کنند. منظور ما نیز همین است.»
آقای سیدنی می‌گوید که هدف ما از تحقیقات، ارزیابی دست‌آوردهای این دانشگاه نبوده است. او می‌گوید: «برنامه‌ی علمی دانشگاه نسبت به هر زمانی دیگر در بهترین وضعیت قرار دارد. میزان دست‌آوردهای دانشجویان آن بلندتر از هر زمان دیگر است.»
