نویسنده: وحیدالله امانی – دیپلمات
مترجم: مهدی غلامی
زمانی که محفوظه، خبر بسته شدن مرز و قرنطینه شدن شهرهای افغانستان را در رادیو شنید، اولین فکری که به ذهنش رسید این بود که او و خانواده‌ی هفت نفره‌اش، چگونه بدون هیچ ذخیره‌ی غذایی، زنده خواهند ماند؟ او می‌گوید: «نمی‌توانم در خانه بمانم. باید هر روز بروم و کار کنم تا بتوانم غذا بخرم. پیش از پیش شنیده ایم که قیمت مواد غذایی در بازارها و دکان‌ها‌ی سراسر کشور افزایش یافته است.» محفوظه در ولسوالی بهارک ولایت تخار در شمال-شرق افغانستان زندگی می‌کند. خانواده‌ی او یکی از هزاران خانواده‌ای است که نمی‌دانند غذای بعدی شان از کجا خواهد آمد. مقام‌ها به شهروندان دستور داده اند که در خانه بمانند؛ دستوری که چشمه‌های درآمدزدایی را ویران کرده است.
برنامه‌ی جهانی غذا (WFP) به کارش در یاری رساندن به خانواده‌هایی که امنیت غذایی ندارند، در جریان همه‌گیری کووید-۱۹ ادامه می‌دهد و اقدماتی نیز برای محافظت از تمام کسانی که در این روند سهم دارند، روی دست گرفته است؛ از کسانی که غذا دریافت می‌کنند تا بازیگران گوناگونی که در آسان‌سازی آن سهم دارند (به شمول افرادی از نمایندگی‌های همکار). زمانی که مرز میان پاکستان و افغانستان به دلیل فرو نشاندن گسترش کووید-۱۹ در اواسط ماه مارچ بسته شد، قیمت مواد غذایی در کابل، یک شبه تا ۳۰ درصد بالا رفت. دولت در چندین ساعت پس از این افزایش دست به کار شد تا قیمت‌گذاری‌های بیش از حد را در کنترل درآورد؛ اما با این وجود هم، قیمت مواد خوراکی به آهستگی افزایش یافت.
تحلیل روزانه‌ی قیمت بازار که توسط برنامه‌ی جهانی غذا در هشت بازار اصلی ولایتی در سراسر کشور انجام شد، نشان می‌دهد که طی دو هفته، قیمت آرد گندم ۱۹ درصد افزایش داشته است. محفوظه و خانواده‌اش که یکی از فقیرترین خانواده‌ها در جامعه به شمار می‌روند، پیش از پیش انتخاب شده بودند تا به آن‌ها در گذراندن آن فصل سخت، کمک شود. زمانی که محفوظه به محل توزیع رسید، دستانش را با آب و صابون شست و در جریان توزیع، فاصله‌ی یک متری را با دیگر دریافت کنندگان کمک‌های غذایی و کارکنان کمک‌رسان، حفظ کرد. در سراسر کشور، برنامه‌ی جهانی غذا اقدامات محکمی را روی دست گرفته تا از مردمی که به آن‌ها خدمت می‌کند، همکاران و کارکنانش محافظت کند تا به این بیماری و گسترش ویروس کرونا آلوده نشوند. توزیع کمک‌ها به صورت پراکنده صورت می‌گیرد تا تنها به تعداد کمی از افراد در یک زمان مشخص، اجازه‌ی جمع شدن در یک مکان را بدهد. مواد ضدعفونی کننده موجود است و کارکنان، لباس‌های محافظتی شخصی می‌پوشند. خانواده‌ها بی‌درنگ غذا و پولی دریافت می‌کنند که نیازهای غذایی دو ماه آنان را برآورده کند. شرکت‌کنندگان برنامه‌های آموزشی تخصصی، در حالی که منتظر از سر گرفته شدن کلاس‌های شان استند، کمک غذایی شان را دریافت می‌کنند.
معصومه
هر روز پس از چاشت، معصومه‌ی ۳۷ساله چادری‌اش را می‌پوشد و یک ساعت با پای پیاده به محله‌ای می‌رود که دورتر از خانه‌ای است که در آن با خویشاوندانش زندگی می‌کند؛ خانه‌ای که او با شش کودک و برادر شوهرش که نیازهای خاصی دارد، تنها در یک اتاق زندگی می‌کند. معصومه هر روز پیش نانوایی گوناگونی روی زمین می‌نشیند و از مشتریان، نان گدایی می‌کند. امیدوار است که تاریکی شب و چادری، باعث شود که کسی او را نشناسد. او می‌گوید: «گدایی کردن، کار شرم‌آوری در جامعه محسوب میشود؛ اما راه دیگری برای سیر کردن کودکانم ندارم.» هفت سال پیش، شوهرش برای یافتن کار به ایران رفت. شایعه است که زن دیگری گرفته یا معتاد به مواد مخدر شده است. او هرگز پولی برای معصومه نفرستاد. این روزها، نگرانی او از شرم در ملاء عام با ترس از ویروس کرونا، چند برابر شده است. او می‌گوید: «امروز از ۱۵ نفر گوناگون، نان گرفتم. آن‌ها مردم سخاوت‌مندی بودند که برای کودکانم، به من غذا دادند؛ اما ممکن است یکی از آن‌ها بیمار باشد و بیماری‌اش به من سرایت کند.
قرنطینه بودن شهر کابل با شش میلیون جمعیت نیز، او را می‌ترساند. معصومه می‌گوید: «اگر دکان‌ها بسته بماند و نانوایی‌ها باز نباشد، پس هیچ مشتری‌‌ای وجود نخواهد داشت و پیش از آن که ویروس کرونا ما را بکشد، از گرسنگی خواهیم مرد.» معصومه در یک مرکز توزیع پول برای آسیب‌پذیرترین خانواده‌ها در پایتخت با برنامه‌ی جهانی غذا صحبت کرد و سه هزار افغانی به او داده شد. این پول به او اجازه می‌دهد تا بدون آن که مجبور به بیرون رفتن و گدایی شود، به اندازه‌ی کافی، برای یک ماه غذا بخرد تا نیازهای خانواده‌اش را برآورده کند. او می‌گوید: «مقداری آرد، روغن و گاز می‌خرم. این پول کمکم می‌کند تا در خانه بمانم و از ویروس کرونا در امان باشم.»
عبیدالله
ناتوانی در خریدن غذا در بازار، ترس شایعی در میان خانواده‌های آسیب‌پذیر در سراسر کشور است. عبیدالله، کشاورزی از ولسوالی تخته پل ولایت کندهار در جنوب افغانستان می‌گوید: «ما مردم روستا استیم. نمی‌دانیم این چه بلایی است. همه نگران اند و شنیده ایم که این بیماری می‌تواند هر کدام از ما یا هر از کدام از خانواده‌های مان را آلوده کند.» با این حال، او شنیده است که ویروس کرونا چگونه گسترش پیدا می‌کند و در زمان رسیدن به محل، یک ماسک جراحی پوشیده است. او یکی از ۲۰۰۰ کشاورز در این روستا است که کمک غذایی غیرپولی دریافت می‌کند تا این فصل سخت را تا شروع فصل حاصل‌برداری که در ماه مِی شروع میشود، بگذارند.
عبیدالله، آرد، روغن نباتی، غله‌جات و نمک را از برنامه‌ی جهانی غذا دریافت کرده است. او چیزهایی در مورد کووید-۱۹ شنیده است؛ اما این اطلاعات در مناطق روستایی کشور، اندک و شایعه بسیار است. او گفت: «ما مردم دهاتی استیم. نمی‌دانم این چه بلایی است. همه نگران این اند که چه اتفاقی خواهد افتاد. خدا را شکر که اکنون غذا داریم و برای چند مدتی، نیازی نیست که به بازار برویم.»
سازمان جهانی مهاجرت می‌گوید که طی تنها دو هفته، بیش از ۱۱۵۰۰۰ شهروند افغانستانی از ایران برگشتند. این بازگشت کنندگان به خانواده‌های شان که پیش از پیش آسیب‌پذیر اند، می‌پیوندند و خطر شیوع ویروس کرونا را افزایش داده و امنیت غذایی جوامعی که دیگر پولی از نیروی کاری مهاجر شان دریافت نمی‌کنند را بدتر می‌کنند.
برنامه‌ی جهانی غذا همراه با جامعه‌ی بزرگ‌تر کمک‌رسان ، در حال افزایش کمک به خانواده‌ها برای سه ماه است. این سازمان برنامه‌ی کمک‌رسانی چندبخش را در کشور منتشر کرده و خواستار ۱۰۸ میلیون دالر شده است. بخش مشابه امنیت غذایی و کشاورزی، نیاز به کمک اضافی ۱۸٫۷ میلیون دالر دارد تا به ۲۲۰۰۰۰ نفر در روستاها، کمک‌های غذایی بحرانی صورت بگیرد؛ روستاهایی که در آن، انتظار می‌رود بیشتر بازگشت کنندگان از ایران به خانواده‌های شان بپیوندند.
سرویس هوایی بشردوستانه‌ی ملل متحد نیاز به ۷٫۵ میلیون دالر دیگر دارد تا عملیاتش را ادامه داده و کارکنان کمک‌رسان را در جریان پاسخ به کووید-۱۹، منتقل کند. این شامل ۳ میلیون دالر برای بودجه‌ی هوایی میشود، چنان چه تمام پروازهای بین‌المللی هم‌چنان متوقف باشد.
