خودکشی قتلی است که قاتل و مقتول یک‌نفراست؛ پدیده‌ای آشنا برای همه افراد درمانده که خودکشی را تنها راه‌حل برای رهایی از مشکلات می‌دانند.
داکتر سیدجعفر احمدی، پژوهش‌گر و روان‌شناس بالینی، به تازگی نتیجه‌ی تحقیقی را با محوریت سنجش میزان ارتباط بین خودکشی و خشونت‌های خانوادگی، به پایان رسانده است.
این تحقیق در میان زنان شهر کابل که توانایی خواندن و نوشتن را داشتند و از سن ۱۸ به بالا انجام شده است. در این تحقیق ۳۸۴ زن در شهر کابل مورد ارزیابی قرار گرفته اند. پرسش‌‍‌‌نامه‌ها به صورت چندین‌مرحله‌ای تهیه شده و از تعارضات زن و شوهری و خشونت‌های خانوادگی به عنوان ابزاری برای جمع‌آوری اطلاعات و آزمون افکار خودکشی، مورد استفاده قرار گرفته است.
یافته‌های این گزارش نشان می‌دهد، ۳۸۴ زنی که در کابل زندگی می‌کنند، از خشونت‌های خانوادگی؛ مثل ازدواج‌های اجباری، خشونت فیزیکی و شکنجه، «بدل»، دخترفروشی، کارهای شاق، وادارکردن به تن‌فروشی و لت‌وکوب رنج می‌برند.
در هر چهل ثانیه یک نفر خودکشی می‌کنه/ تحقیقات همه شمول انجام نشده/
طبق یافته‌های این تحقیق، هر چه میزان خشونت‌های خانوادگی بالا باشد، به همان اندازه زنانی که قربانی این خشونت‌ها استند، به خودکشی فکر می‌کنند.
از میان ۳۸۴ زنی که در کابل این پرسش‌نامه را پر کرده اند، بیش از نیمی از آنان گفته اند، بعد از آن که از سوی کسی مورد خشونت قرار می‌گیرند، به خاطر ترس از دوباره تکرارشدن خشونت‌ها، به مرگ فکر می‌کنند. در این تحقیق آمده است که ۴۶٫۴ درصد اشتراک‌کنندگان زن تا اکنون به خودکشی به عنوان انتخاب آخر شان برای پایان دادن خشونت‌های خانوادگی فکر نکردند و ۵۳٫۶ درصد زنان اشتراک‌کننده در این تحقیق جواب شان مثبت بوده و برای پایان دادن به خشونت‌هایی که بر آنان گذشته است، به خودکشی فکر کرده اند.
نظر به ارقامی که از موارد اقدام به خودکشی توسط سازمان‌های مختلف از مرکز و ولایت‌ها به نشر رسیده، نتایج این تحقیق بلندترین آمار را نشان می‌دهد.
امین اسفندیار، استاد روان‌شناسی و همکار در انجام این تحقیق، هدف تحقیق را سنجش وضعیت صحت و آسیب‌شناسی اقدام به خودکشی در جامعه‌ای مثل افغانستان می‌خواند. افغانستان کشوری است که زمینه برای اقدام به خودکشی از هر جهت در آن مساعد است.
این در حالی است وزرات صحت عامه می‌گوید، طبق آخرین تحقیق این وزارت، از کل جمعیت ۱۴میلیونی زنان افغانستان، بیش از ۷ درصد زنان به خودکشی فکر و اقدام کرده اند. از میان ۷٫۲ درصد این آمار ۳٫۳ درصد زنانی استند که خودکشی موفق داشته و ۳٫۹ درصد هم زنانی بودند که خودکشی ناموفق داشته اند.
در این تحقیق آمده است که ۸۰ درصد زنانی که دست به خودکشی زده اند، در رده‌ی سنی ۱۴ تا ۱۹ سال بودند. وزارت صحت برای انجام این تحقیق دو سال وقت گذاشته است.
روح‌الله رضوانی، روان‌شناس بالینی می‌گوید که مهم‌ترین شاخص خودکشی، ناامیدی‌ای است که افراد هنگام ناتوانی در پیداکردن راه حل مشکلات شان به آن دچار شده و اقدام به خودکشی می‌کنند. آقای رضوانی، دلیل خودکشی این افراد را فرار از تکرار مشکلات می‌داند. طبق آمار به دست آمده در جهان، بیشترین آمار خودکشی به زنان نسبت داده شده است؛ اما در همین حال گفته می‌شود که مردان به دلیل استفاده از وسایلی مانند اسلحه، حلق‌آویز کردن و پرت کردن از ارتفاع، بیشترین آمار خودکشی موفق را داشته اند با این که زنان به دلیل استفاده از داروهای سمی، تیغ زدن به رگ‌های دست یا گردن و یا هم خودسوزی، در اکثر موارد خودکشی ناموفق دارند و از مرگ نجات پیدا می‌کنند.
آقای رضوانی می‌گوید که دلیل خودکشی زنان با درصدی بالا در افغانستان، آسیب‌پذیری این قشر جامعه است. «به خاطر محدودیت‌های خانوادگی و اجتماعی است که زنان برای حل مشکل خود اختیار ندارند. این زنان تا اندازه‌ای تحت فشار قرار می‌گیرند که خودکشی برای شان بهترین راه است.»
در آماری که از سال ۲۰۱۶، مسوولان ولایت بلخ ارائه کرده اند، ۶۰۳ نفر اقدام به خودکشی کردند، که از این تعداد تنها ۶۳ نفر توانسته بودند خودکشی موفق داشته باشند.
داکتر رضوانی در مورد علایم خودکشی افراد می‌گوید: «شخصی که تمایل به خودکشی دارد پیش از پیش
با شخصی در این رابطه صحبت می‌کند یا هم ممکن بگوید برای رهایی از همچون مشکلات آدم باید خودکشی کند یا نه؟» همچنان گفته می‌شود که افراد هنگام اقدام به خودکشی، سعی می‌کنند اگر امانتی از کسی نزد شان باشد، آن را به صاحبش برگردانند. گفته می‌شود که بیشتر این کارها از سوی فردی که خودکشی می‌کند، به نوع زنگ خطری محسوب می‌شود تا کسی مانع انجام کارش شود.
مسؤولان ولایت هرات درسال ۲۰۱۷ تعداد افراد اقدام‌کرده به خودکشی در این ولایت را ۱۸۰۰ نفر تخمین کرده اند که از این میان ۱۴۰۰تن آن را زنان تشکیل داده و در ۲۵ مورد این عمل موفق بوده است.
خودکشی در ولایات افغانستان به شیوه‌های مختلف انجام می‌شود. در هرات به شکل خودسوزی، در ننگرهار غرق‌کردن در آب و در مراکز بااستفاده از قرص‌ها، کشیدن تیغ روی رگ و در موارد دیگر استفاده از مواد زهرآگینی از قبیل مرگ موش و دیگر مواد سمی، صورت می‌گیرد. سازمان جهانی بهداشت، دسترسی آسان به مواد زهری را به افزایش روزافزون خودکشی ربط می‌دهد که خرید و فروش این مواد در افغانستان بسیار آسان است.
آماری که از سوی سازمان جهانی صحت ارائه شده، حاکی از آن است که سالانه در افغانستان ۳۰۰۰ هزار نفر اقدام به خودکشی می‌کنند که ۸۰ درصد این اقدامات از سوی زنان صورت می‌گیرد.
در همین حال، در گزارش‌هایی که سازمان‌های جهانی از وضعیت زنان در جهان نشر کرده اند، افغانستان بدترین مکان برای زنان دانسته شده است.
گزارش سازمان صحی جهان، نشان می‌دهد که هر سال نزدیک به ۸۰۰۰۰۰ انسان از اثر خودکشی جان می‌دهند و خودکشی دومین دلیل مرگ در میان سنین ۱۵-۲۹ سال در جهان است. طبق گزارش‌های سازمان بهداشت جهانی در سال ۲۰۱۷، کوریای جنوبی با (۳۶.۸ مورد خودکشی در یک هزار) بلندترین آمار خودکشی را در جهان داشته است. همچنان آمار خودکشی در کشورهای هند (۲۰.۹ مورد خودکشی در یک هزار)، پاکستان (۷.۵ مورد خودکشی در یک هزار)، ایران (۵.۳ مورد خودکشی در یک هزار)، تاجیکستان (۳.۲ مورد خودکشی در یک هزار) و افغانستان (۴ مورد خودکشی در یک هزار) بیان شده است.
سازمان جهانی صحت در سال ۲۰۱۲، آمار خودکشی در جهان را ۱۲۰۵ مورد (۶۴۳ زن و ۵۶۲ مرد) گزارش داده بود.
وزارت صحت عامه‌ی افغانستان در نیمه‌ی اول سال ۱۳۹۳حدود ۴۴۶۶ واقعه را در مورد مسمومیت دارویی و ۷۰۷ واقعه‌ی سوختگی را از چند شفاخانه‌ی دولتی در کابل به گزارش داده بود.
گلاب‌شاه امانی، جامعه‌شناس، دلایل خودکشی در جوامع را مختلف می‌داند و می‌گوید که در در برخی از جوامع، وقتی افراد دچار بحران معنایی می‌شوند، دچار ناامیدی شده و اقدام به خودکشی می‌کنند؛ اما آقای امانی اقدام به خودکشی در افغانستان را ناشی از این دلیل ندانسته می‌گوید: «در جوامع سنتی‌ای مثل افغانستان، بحران معنایی نیست؛ بلکه وجود فشارها و ساختارهای اجتماعی‌ای که معناگرا استند، سبب شکل‌گرفتن یک سلسله ارزش‌ها در خانواده می‌شود و هنگامی که این ارزش‌ها دچار تعارض می‌شود، فرد دست به خودکشی می‌زند؛ مانند دختری که با پسری قول ازدواج داده؛ ولی پسر خلاف آن چه وعد داده عمل می‌کند. در این جا دختر با از دست‌دادن یک قسمت از حیات اجتماعی خود، خودکشی را موجه‌ترین راه حل ممکن می‌داند. روی این ملحوظ، اکثر خودکشی‌ها در افغانستان این گونه صورت می‌گیرد نه به لحاظ معنایی.»
از مهم‌ترین عوامل افزایش خودکشی زنان در افغانستان، می‌توان به تفاوت‌های جنسیتی، خشونت‌های جنسی، خانوادگی، محدودیت‌های اجتماعی و وابستگی اقتصادی به مردان یاد کرد.
داکتر روح‌الله رضوانی در مورد اقدامات جلوگیری از خودکشی افراد می‌گوید که به صورت معمول وقتی افراد اقدام به خودکشی دارند، سعی می‌کنند با تماس گرفتن به یکی از دوستان و نزدیکان شان، به نحوی آنان را در جریان بگذارند که در چنین موقعیتی باید با این افراد برخورد مناسب صورت بگیرد و به آنان این احساس داده شود که همیشه با او هستید. «نکته‌ی دیگری که در فرهنگ ما رایج است، گفتن کلمات محرک‌زا؛ مثل مگر غیرت داری؟ است.» داکتر رضوانی می‌گوید، هنگامی هم صحبت شدن با افرادی که اقدام به خودکشی دارند، هیچ گاه وعده‌ی دروغ یا بالا از توان تان ندهید؛ چون طبق نظریات موجود، شخص در هنگام خودکشی از هوش بالایی برخورداراست و اشخاصی که اقدام به خودکشی می‌کنند، دارای منطق بالایی استند.
