بسته‌شدن آزمایشگاه‌های خصوصی کرونا؛ از غیرمعیاری‌بودن تا اتهام نادرستی بررسی وزارت صحت

وزارت صحت عامه‌ی افغانستان، در جریان سه هفته‌ی گذشته، لابراتوارهای چهارده شفاخانه و آزمایشگاه‌ خصوصی را که آزمایش کرونا در آن صورت می‌گرفت مسدود کرده است. مسوولان این وزارت پس از بررسی، از میان ۲۳ آزمایشگاه خصوصی، چهارده آزمایشگاه را مسدود کردند و به نه آزمایشگاه اجازه فعالیت دادند. این بررسی در حالی از سوی وزارت صحت انجام شد که شماری از مردم به ‌خصوص افرادی‌که به خارج از کشور سفر داشتند، شکایت کردند که این آزمایشگاه‌ها نتیجه‌ی آزمایش کرونای آن‌ها را نادرست تشخیص کرده اند.
اکمل سمسور، سخن‌گوی وزارت صحت عامه می‌گوید که شماری از مسافران شکایت داشتند که نتیجه‌ی آزمایش کرونای آن‌ها که توسط این آزمایشگاه‌ها ارایه شده بود، نادرست ثابت شده.
به همین دلیل، وزارت صحت عامه هیئت پنچ‌نفره را برای بررسی آزمایشگاه‌های خصوصی تعیین کرد و پس از بررسی، چهارده آزمایشگاه را به طور موقت بسته کرده و به نه آزمایشگاه دیگر اجازه‌ی فعالیت داد و لیست این آزمایشگاه‌ها را به اداره‌ی هوانوردی کشور نیز فرستاد.
این در حالی است که به تاریخ ۲۱ میزان، اداره‌ی هوانوردی کشور در مکتوبی از وزارت صحت خواسته بود که مانع جعل نتایج آزمایش کرونای مسافران در آزمایشگاه‌های خصوصی شود. این اداره از شفاخانه‌های؛ رایل، بلاسم، ثنا، وهاج و آزمایشگاه بیوتیک نام برده بود که به مسافران پروازهای کابل-امارات نتایج جعلی آزمایش کرونا صادر کرده ‌اند.
محمدنعیم صالحی، سخن‌گوی اداره‌ی هوانوردی، می‌گوید که چندی قبل شماری از شرکت‌های هواپیمایی خارجی، شکایت داشتند که آزمایش کرونای شماری از آزمایشگاه‌های خصوصی در کابل نادرست بوده است.
این در حالی است که در سند آزمایش شماری از مسافران این شرکت‌ها نتیجه‌ی آزمایش منفی بوده؛ اما وقتی در خارج از کشور آزمایش شدند، نتیجه‌ی آزمایش شان مثبت بوده است که در آن زمان این موضوع با وزارت صحت عامه‌ی کشور در میان گذاشته شد و این وزارت‌ نظر به مسوولیتی که دارد این موضوع را حل کرده است. آقای صالحی تاکید کرد که اداره‌ی هوانوردی دخالت مستقیم بر این موضوع ندارد و این مسوولیت وزارت صحت عامه است که جلو تخطی این چنینی را بگیرد.
در این رابطه مسوولان وزارت صحت عامه می‌گویند که ممکن است در بعضی موردها چنین مشکل تخنیکی به وجود بیاید که در آن مسوولان آزمایشگاه مقصر نیست؛ به طور مثال، یک شخص ممکن است سه ساعت، چهار ساعت یا هم یک روز پس از آزمایش کرونا که منفی ثابت شده باشد، به این بیماری دچار شود. «در این صورت این مشکل تخنیکی است که نمی‌توان در آن کسی را مقصر دانست.» مسوولان وزارت صحت اضافه می‌کند که با درنظرداشت شکایت‌های اداره‌ی هوانوردی و مسافران، آن‌ها آزمایشگاه‌ها را در ماه میزان بررسی کردند و فعالیت شماری از آن‌ها را به ‌طور موقت توقف داد؛ اما در جریان چند روز گذشته دوباره همه آزمایشگاه‌ها بررسی شد.
به دنبال شیوع ویروس کرونا در افغانستان در اوایل سال جاری، پروازهای خارجی از این کشور برای چندین ماه متوقف شد؛ اما در چهارم سرطان پروازهای داخلی و خارجی از سر گرفته شد و یکی از شرط‌ها این بود که مسافران، باید پیش از سفر نتایج آزمایش کرونا را داشته باشند که بیش‌تر این مسافران در آزمایشگاه‌های خصوصی آزمایش را انجام می‌دادند.

مسوولان ناراض آزمایشگاه‌ها و تعیین هیئت جدید
پس از متوقف‌شدن فعالیت چهارده آزمایشگاه‌ خصوصی آزمایش کرونا، مسوولان این آزمایشگاه‌ها بررسی‌ای که توسط هیئت وزارت صحت عامه صورت گرفته بود را، غیر مسلکی خواندند و خواستار تشکیل هیئت جدید برای بررسی دوباره شدند.
بهار احمد عمری، معاون شفاخانه‌ی بلاسم، می‌گوید: «این بررسی غیرمسلکی است. هیئت‌ها باید چک‌لیست می‌داشتند، در این چک‌لیست آن‌چه در لابراتوار موجود بود، نمره‌ی مثبت داده می‌شد؛ در غیر آن منفی و در آخر ورق چک‌لیست به اداره‌ی مربوطه نشان داده می‌شد. پس از تایید، مهر و امضای ما، چک‌لیست بررسی دوباره می‌شد و نظر به آن فیصله می‌شد.»
عمری تاکید می‌کند که هیئت وزارت صحت، در زمان بررسی، چک‌لیست را برای آن‌ها نشان نداده و بعد از این‌ که آزمایشگاه‌‌ شان را مسدود کردند این چک‌لیست به آن‌ها داده شده است. به گفته‌ی او، در آزمایشگاه این شفاخانه، تا اکنون ده هزار تن آزمایش کرونا داده اند.
بخش آزمایش کرونای آزمایشگاه‌ الفلاح نیز، از چهارده لابراتواری است که هفته‌ی گذشته از سوی مسوولان وزارت صحت مسدود شد. به گفته‌ی صدیق‌الله، رییس این آزمایشگاه، آن‌ها تا اکنون ۳۳۹۴ تن که سفر داشتند را آزمایش کرده اند. او نیز تاکید دارد که هیئت وزارت صحت بررسی دقیق از این آزمایشگاه نداشتند.

مسوولان شماری از آزمایشگاه‌های خصوصی مسدودشده که با روزنامه‌ی صبح کابل گفت‌وگو داشتند، از هیئت تعیین‌شده از سوی صحت عامه شکایت دارند.
تواب احمدزی، مسوول بخش آزمایش کوید-۱۹ شفاخانه‌ی ملت می‌گوید که در تشکیل این هیئت، دو تن از مسوولان آزمایشگاه خصوصی نیز شامل بود که آن‌ها مغرضانه عمل کردند. این دو تن مسوولان شفاخانه‌ی وهاج و سیتی بود که آزمایشگاه آن‌ها از جمله نه آزمایشگاه فعال است که در بررسی هیئت کامیاب اعلام شده است.
در پاسخ به این‌ که چرا در تشکیل هیئت وزارت صحت، مسوولان آزمایشگاه‌های شخصی بوده؟ مسوولان این وزارت می‌گوید؛ قبل از این ‌که هیئت برای بررسی تعیین شود، آن‌ها با مسوولان آزمایشگاه‌ها جلسه داشتند. در این جلسه، تصمیم گرفته شده بود که از سکتور خصوصی نیز در این بررسی حضور داشته باشد و به عنوان ناظر عمل کنند. مسوولان سکتور خصوصی در میان شان رای‌گیری کردند و دو تن را معرفی کردند. این دو تن در بررسی‌ها، تنها ناظر بودند و در نمره‌دهی نقشی نداشتند.
اکمل سمسور، می‌گوید که در تشکیل این هیئت؛ سه تن از وزارت صحت عامه، دو تن از سکتور خصوصی و یک نماینده‌ی اداره‌ی هوانوردی ملکی بود و آن‌ها بادرنظرداشت، مسلکی‌بودن کارمندان صحی، ماشین‌های آزمایش و موقعیت آزمایشگاه بررسی شان را داشتند.
شماری از مسوولان آزمایشگاه‌های خصوصی، نتایج بررسی اخیر وزارت صحت را با بررسی‌های قبلی آن در تقابل می‌دانند و می‌گویند که چطور ممکن است که میان نتایج قبلی و بعدی تفاوت زیادی ایجاد شود؟
نعمت عزیز، مسوول مارکتینگ لابراتوار هیومن نیز، تاکید دارد که در بررسی نخست که چند ماه قبل، هیئت وزارت صحت، این لابراتورها با فیصدی بلند کامیاب شد؛ اما اکنون نتیجه برعکس است. آقای عزیز می‌گوید: «هیئت جدید با این کار شان، هیئت قبلی وزارت صحت عامه و فعالیت سکتور خصوصی را زیر سوال برد.»
در همین حال، سخن‌گوی وزارت صحت عامه می‌گوید که در بررسی‌ قبلی، آزمایشگاه‌هایی که تایید شده بود و اکنون مسدود شده، دلیل آن کم‌کاری شان است؛ به طور مثال، آزمایشگاهی بار قبل در مکانی مناسب موقعیت داشته و اکنون در مکانی که انتقال «انتان» در آن وجود دارد، تغییر موقعیت داده یا متخصص صحی شان استعفا داده و اکنون کارمند تخصصی ندارد.
پس از بررسی‌های اخیر مسوولان وزارت صحت از آزمایشگاه‌ها و مسدودکردن شماری از آن‌ها، خواست مسوولان آزمایشگاه‌‌ها این بود که هیئت جدید تشکیل شود و این خواست از سوی مسوولان وزارت صحت عامه پذیرفته شده و به گفته‌ی این وزارت، به زودی هیئت جدید برای بررسی تازه تعیین خواهند شد.
معصومه جعفری، معاون سخن‌گوی وزارت صحت عامه می‌گوید: «ما خواستار توقف کار سکتور خصوسی نیستیم. به همین‌دلیل هیئت جدید تشکیل خواهد شد و دوباره لابراتوارهای مسدودشده و سایر لابراتوارها بررسی می‌شود و هر لابراتواری که معیارهای تعیین‌شده از سوی وزارت صحت را تکمیل کرده بود، ادامه‌ی فعالیت داده شد.»
وزارت صحت عامه‌ی افغانستان، به تاریخ ۲۲ جوزا به سکتور خصوصی اجازه‌ی درمان و آزمایش کرونا را داد. نظر به آمار این وزارت، قبل از بررسی اخیر، ۲۵ آزمایشگاه خصوصی و ۱۴ آزمایشگاه دولتی، در بخش آزمایش کرونا فعالیت داشتند؛ اما اکنون تنها نه آزمایشگاه خصوصی فعال در این بخش وجود دارد. مسوولان این وزارت، می‌گویند که در جریان فعالیت‌ نهادهای خصوصی چندین مرتبه از آن‌ها بررسی داشته اند و شماری از این آزمایشگاه را مسدود کرده اند.
چهارده آزمایشگاه خصوصی در شرایطی مسدود شده است که مسوولان وزارت صحت عامه‌ی افغانستان از موج دوم کرونا در کشور خبر می‌دهند و آمار مبتلایان ویروس کرونا در کشور نیز در مقایسه با ماه‌های پیش افزایش یافته است. مسوولان وزارت صحت دلیل مسدودکردن این چهارده آزمایشگاه را دقت در آزمایش کرونا و نتیجه‌ی دقیق بررسی هیئت این وزارت می‌گویند؛ در حالی ‌که مسوولان شاکی آزمایشگاه‌ها دلیل آن را دقیق‌نبودن بررسی هیئت تعیین‌شده می‌دانند.