همزمان با افزایش شمار مبتلایان ویروس کرونا به بیش از ۴ میلیون تن در جهان و گرفتن بیش از ۲۸۰ هزار تن قربانی، سازمانهای بهداشتی تأکید دارند که در کنار انتقال مستقیم این ویروس از انسان به انسان، عاملان جدید و خطرناک دیگر نیز وجود دارد که عدم توجه به آنها، سبب گسترش سریع بیماری کوید-۱۹ شده است.
مدفوع و اسپرم انسانها و همچنان زبالههای شفاخانهها، از دید این سازمانهای بهداشتی، از جمله جدیدترین و خطرناکترین ناقلان ویروس کرونا است که در اکثر کشورها به انتقال و دفن آنها به گونهی بهداشتی، توجه صورت نمیگیرد.
مدفوع انسانها؛ ناقل خطرناکتر از انسانها
هرچند تلاش برای کند کردن روند سرایت ویروس کرونا عمدتا به روی جلوگیری از تماس فیزیکی افراد متمرکز بوده؛ اما اکنون کارشناسان دانشگاه استرلینگ هشدار دادهاند که باید در مورد نحوهی گسترش ویروس از طریق فاضلابها تحقیقات بیشتری انجام شود.
کارشناسان محیط زیست هشدار داده اند در تلاشهایی که برای کنترل شیوع کووید-۱۹ صورت میگیرد، قابلیت بالقوهی گسترش ویروس کرونا از طریق فاضلاب ها را «نباید نادیده گرفت.»
در ماه گذشتهی میلادی، پژوهشگران پس از آزمایش به روی پنج مرکز فاضلاب پاریس، خاطرنشان کردند که محتوای فاضلابها میتواند یک شاخص موثر هشدار زودهنگام باشد. این آزمایشها نشان داد که تمرکز ویروس کرونا در تأسیسات فاضلابها با موارد ابتلا به بیماری کووید-۱۹ همزمان بوده است.
هفتهی گذشته نیز یک تیم دیگر در دانشگاه بَنگوُر در بریتانیا اعلام کرد محتوای فاضلابها میتواند به مقامات بهداشتی این کشور امکان دهد تا دو هفته پیش از بروز عوارض کرونا در افراد، دومین موج شیوع بیماری را پیشبینی کنند.
پرفسور ریچارد گیلیام، استاد دانشگاه استرلینگ، در مقالهای در نشریهی «اینوایِرمِنت اینترنشنال» هشدار داده که فاضلابها، میتوانند منبع خطری برای گسترش ویروس باشند.
پرفسور گیلیام میگوید: «میدانیم که ویروس کرونا میتواند از طریق ذرات پخش شده از سرفه و عطسه و ابزار و اشیاء آلوده سرایت کند؛ اما اخیرا تأیید شده که ویروس میتواند همچنان در مدفوع انسان تا ۳۳ روز پس از آن که آزمایش کرونای بیمار مبتلا به کووید-۱۹ منفی بوده، وجود داشته باشد.»
کودکان؛ مستعدترین منبع آلودگی به کرونا
چهارشنبه هفتهی گذشته، نیویورک تایمز در گزارشی اعلام کرد که در بسیاری از کشورها مانند فرانسه، فنلاند، آلمان، هلند و انگلیس، مدارس بازگشایی شده یا قرار است در چند هفته آینده بازگشایی شود.
بر اساس تحقیقاتی که وضعیت دو شهر چین را مورد تجزیه و تحلیل قرار داده و هفتهی گذشته در نشریهی ساینس (Science) منتشر شد، کودکان، حدود یک سوم بزرگسالان مستعد آلودگی به ویروس جدید کرونا استند؛ اما پس از بازگشایی مدارس مشخص شد که کودکان حدود سه برابر بزرگسالان با یکدیگر تماس دارند که احتمال آلودگی آنها به ویروس سه برابر افزایش مییابد. در این تحقیقات، ۶۳۶ نفر در ووهان و ۵۵۷ نفر در شانگهای مورد مطالعه قرار گرفتند.
پیش از این گفته شده بود که کودکان کمتر از بزرگسالان به کووید-۱۹ مبتلا میشوند و در صورت ابتلا نیز فاقد علامت یا دارای علایم خفیف استند.
محققان با مدلسازی اطلاعات به دست آمده از این تحقیقات، به این جمعبندی رسیدند که تعطیلی مدارس به تنهایی برای جلوگیری از شیوع مجدد ویروس کافی نیست؛ اما احتمال آن را بین ۴۰ تا ۶۰ درصد کاهش داده و سرعت شیوع ویروس را کاهش میدهد. در واقع مدلسازی نشان داد که بازگشایی مدارس موجب افزایش قابل توجه تعداد افراد آلوده به ویروس میشود.
محققان آلمانی در تحقیقات دیگری به آزمایش کودکان و بزرگسالان پرداختند و دریافتند که کودکان مبتلا به کووید-۱۹، به اندازهی بزرگسالان مبتلا به این بیماری، حامل ویروس کرونا استند و در نتیجه به همان میزان میتوانند موجب انتقال ویروس شوند.
زبالههای شفاخانهها
در ماه اسد سال گذشتهی خورشیدی، سازمان ملل متحد، با شناسایی پنج بحران اساسی که در کمین شهرها است، در بارهی بیتفاوتی به تشدید آنها هشدار داد. زباله یکی از این پنج بحران بود.
اکنون با شیوع بیماری کرونا، میتوان به اضطرار و ضرورت برخورد جامع با زبالههای این روزها به ویژه زبالههای شفاخانهها پی برد؛ زبالههایی که در شرایط عادی نیز از آن به عنوان بحران خفته یاد میشود و به خودی خود مملو از بیماری است.
مقامهایی در شهر ووهان چین، همزمان با افزایش حجم بالای زبالههای بیمارستانی، تأسیساتی نیز برای بازیافت زبالههای این بیمارستانها در نظر گرفتند تا از شیوع بیشتر بیماری و نیز صدمات جبرانناپذیر زیست-محیطی، جلوگیری کنند. مسؤولان ووهان میدانستند که اگر زبالههای عفونی به خوبی مهار نشوند، بیماری از طریق زبالهها جهش مییابد و میکروبهای مقاوم شدهی بیمارستانی، عفونتهایی جدید ایجاد خواهند کرد.
با وجود بالا رفتن حجم زبالههای عفونی شفاخانهها در افغانستان، توجه صحیحی به پسماندهای این شفاخانهها نشده و همچنان اقدام مشخصی هم در دستور کار مسؤولان قرار نگرفته است.
در کنار زبالههای شفاخانهها، خانهنشینی مردم و افزایش میزان مصرف، سبب شده است تا همزمان با تعطیلی مراکز آموزشی و ادارهها، حجم زبالهها بالاتر برود و مسألهی دفع زبالهها و پسماندها به یکی از مهمترین دغدغههای کرونایی این روزها بدل شود.
حجم بالای آلودگی و گسترش آن در جایگاههای پسمانده و مخدوش بودن سرنوشت زبالهها در این مناطق، سبب شده است تا در این روزهای پرالتهاب، زباله به عنوان یکی از کانونهای اصلی خطر معرفی شود.
یافتههای روزنامهی صبح نشان میدهد که زبالههای برخی مناطق شهر کابل حتا بیشتر از دوماه میشود که انتقال داده نشده است. یکی از این موارد، منطقهای در نزدیکی ریاست تنظیف شاروالی کابل در مربوطات حوزهی چهارم شهر کابل است.
میاگل که در نزدیکی این ساحه خانه دارد، به روزنامهی صبح کابل میگوید که در کنار انتقال بیماری از طریق این زبالهها، از تعفن و بدبویی این پسماندهها آنها حتا پنجزههای خانهی شان را باز گذاشته نمیتوانند.
اسپرم مردان
گروهی از محققان چینی در یک تحقیق آزمایشگاهی، مدعی شده اند که برای نخستین بار ویروس کرونا را در اسپرم افراد مبتلا به بیماری کووید-۱۹ مشاهده کرده اند.
وبسایت «مدیکال اکسپرس» نوشته است که هرچند این محققان در بارهی مشاهدهی ویروس در اسپرم نوشته اند؛ اما مشخصا به امکان انتقال ویروس کرونا از طریق رابطهی جنسی اشارهای نکردند.
محققان در اسپرم شش نفر از ۳۸ مردی که به کووید-۱۹ مبتلا بودند، این ویروس را مشاهده کرده اند. چهار نفر از آنها حال وخیمی داشتند و دو نفر دیگر در حال بهبودی بودند. این گزارش از بیمارستان شهرداری «شانگکیو» در چین منتشر شده است.
با توجه به انجام تحقیقات در بارهی امکان انتقال ویروس کرونا از راه رابطهی جنسی، هنوز دقیقا مشخص نیست که میزان ماندگاری این ویروس در اسپرم افراد مبتلا تا چه زمانی است.
انجمن پزشکی دارو و درمان باروری امریکا گفته است: «مطالعهی جدید نباید باعث زنگ خطر شود. اگرچه برای رعایت ایمنی، ممکن است عاقلانه باشد که از تماس جنسی با مردان دارای علائم، تا ۱۴ روز و عدم مشاهده علائم خودداری شود.»
شواهد نشان میدهد که سایر ویروسهای عفونی از جمله زیکا و ایبولا، ممکن است با رابطهی جنسی منتقل شوند. اکنون این مطالعه جدید سؤالاتی را در مورد امکان انتقال جنسی ویروس کرونا نیز ایجاد کرده است.
سازمانهای بهداشتی در جهان معتقدند که ویروس کرونا بیش از همه از طریق «قطرات ریز» هنگام سرفه و عطسهی افراد آلوده در هوا، منتقل میشود.
در کنار مدفوع و اسپرم، برخی از مطالعات حاکی از یافتن ویروس کرونا در نمونههای خون، اشک یا مایعات دیگر بدن بیماران مبتلا به کووید-۱۹ هم هست.
