نویسنده: سعدیه سیرت
جلغوزه‌ی سیاه که یکی از مفیدترین و با ارزش‌ترین میوه‌های خشک در افغانستان به شمار می‌رود، با داشتن ویتامین‌های فراوان و خواص درمانی برای تقویت سیستم ایمنی بدن، سلامت و شادابی پوست، تقویت حافظه، پیش‌گیری از حمله‌های قلبی و … مورد استفاده قرار می‌گیرد. این محصول افغانستان که از شهرت بالایی در سطح جهان برخوردار است، اکنون می‌توان آن را در مارکیت‌های مختلف دنیا پیدا کرد. صادرات جلغوزه‌ی افغانستان توانسته است شهرت این کشور را در میان محصولات باارزش بالا ببرد.
درختان جلغوزه در بخش‌های شرقی افغانستان به گونه‌ی وحشی و خودرو می‌روید. شکل ظاهری برگ درختان آن سوزن مانند و از لحاظ ظاهری نیز بسیار بلند است. میوه‌ی این درخت درون خوشه‌های مخصوص به خود آن‌ها قرار دارد. برای برداشت این محصول، خوشه‌ها از درخت جدا می‌شوند و برای چند روز در یک اتاق نسبتا تاریک و پس از مدتی در زیر نور مستقیم خورشید قرار می‌گیرد و بعد از باز شدن خوشه‌ها، دانه‌های جلغوزه از آن خارج می‌شوند. قابل ذکر است که در حال حاضر، بیش از ۴۳ هزار هکتار زمین در هشت ولایت ساحات تحت پوشش جنگلات جلغوزه‌ی سیاه را در کشور احتوا می کند. افغانستان با داشتن کوه‌های انبوه از جنگل‌های جلغوزه، جایگاه ویژه‌ای را برای برداشت این میوه‌ی گران‌بها در جهان دارد.
چرا افغانستان جلغوزه‌اش را به چین صادر می‌کند؟
پیش از صادرات جلغوزه به چین، شمار زیادی از بازرگانان و دهقانان از نبود بازار مناسب رنج می‌بردند. آنان خواهان بازارهای جدید برای فروش این محصول شان بودند. در برخی موارد، جلغوزه‌ی افغانستان به گونه‌ی قاچاق به کشورهای همسایه از جمله پاکستان انتقال می‌شد که در برخی موارد آن کشور با اندک تغییرات در بسته‌بندی آن ارزش‌افزایی کرده و حتا به نام خودش به مارکیت‌ها دنیا صادر می‌کرد. خوش‌بختانه با ایجاد دهلیز هوایی افغانستان-چین؛ اکنون این میوه‌ی مهم کشور به گونه‌ی پروسس و بسته‌بندی شده به نام افغانستان مستقیما به چین صادر می‌شود. در حال حاضر روزانه یک تا دو پرواز از طریق دهلیز هوایی به چین صورت می‌گیرد که درحدود ۲۰ تا ۳۰ تُن جلغوزه انتقال می‌یابد. بر اساس گفته‌های بازرگانان، اکنون آنان جلغوزه را دو و حتا سه برابر نسبت به بازار پاکستان در چین به فروش می‌رسانند. یکی از دلایل فروش بالای جلغوزه در چین، داشتن سرتیفیکت و معیارهای آن کشور و همچنان به گونه‌ی پروسس و بسته‌بندی شده در داخل افغانستان می‌باشد.
تأثیرات دهلیز هوایی بر صادرات جلغوزه
افغانستان به دلیل این که یکی از کشورهای محاط به خشکه است، تلاش دارد تا با گشایش راه‌های ترانزیتی مانند دهلیزهای هوایی، با سایر کشورهای جهان روابط بازرگانی داشته باشد. یکی از فواید ایجاد دهلیز هوایی این است که حمل و نقل را سرعت می‌بخشد و سکتور خصوصی را قادر می‌سازد تا به زودترین فرصت کالاهای صادراتی شان را از این طریق به نقاط مختلف جهان صادر کنند. دهلیز هوایی میان افغانستان و چین در ماه عقرب ۱۳۹۷توسط رییس‌جمهور غنی و مقام‌های بلندپایه‌ی چین در کابل گشایش یافت و در نخستین پرواز، بیست تُن جلغوزه به آن کشور صادر شد. رییس‌جمهور هنگام گشایش این دهلیز، پانزدهم عقرب را به نام روز ملی جلغوزه مسما و تأکید کرد که پس از این، همه‌ساله از این روز به عنوان روز ملی جلغوزه تجلیل به عمل خواهد آمد. تنها در سال گذشته، بیش از ۱۴۰۰ تُن جلغوزه از طریق دهلیز هوایی به چین صادر شده است و توقع می رود میزان صادرات آن در سال روان نسبت به پارسال افزایش یابد.
در همین حال در یک اعلامیه‌ی ارگ ریاست‌جمهوری، رییس‌جمهور غنی فرمان ممنوعیت قاچاق پسته، جلغوزه و زعفران را صادر کرده است. رییس‌جمهور غنی در این فرمان به نهادهای امنیتی دستور داده است که زعفران، پسته و جلغوزه را هنگام قاچاق ضبط و قاچاق‌بران را به نهادهای عدلی و قضایی معرفی کنند.
پس از آن که صادرات جلغوزه از طریق دهلیز هوایی به چین آغاز شد، بهای جلغوزه‌ی سیاه در بازارهای داخلی نیز افزایش یافت. پیش از گشایش دهلیز هوایی، یک کیلو جلغوزه‌ی سیاه در بازارهای داخلی ۸۰۰ تا۹۰۰ افغانی به فروش می‌رسید؛ در حالی که اکنون یک کیلو جلغوزه در بازارهای داخلی کشور در حدود ۲۵۰۰ افغانی و حتا بلندتر از آن به فروش می‌رسد. صادرات جلغوزه به کشورهای منطقه به ویژه چین، به گونه‌ی بی‌پیشنه‌ای افزایش یافته است و در حال حاضر چین علاقه‌مند است تا بیشترین جلغوزه را از افغانستان خریداری کند. در حال حاضر چین به یکی از بازارهای مناسب و پرفروش این محصول در سطح منطقه و جهان تبدیل شده است.
گفتنی است که در این زمینه، شرکت بزرگ افشان در ماه حمل ۱۳۹۸ توسط رییس‌جمهور گشایش یافت. این شرکت، جلغوزه‌ی سیاه را به گونه‌ی معیاری در هفت مرحله پروسس و بسته‌بندی می‌کند که با این کارش توانسته است، جلغوزه‌ی افغانستان را با استندردهای بین‌المللی در سطح جهان به ویژه به چین صادر کند.
وزارت صنعت و تجارت، پلان دارد با صادرات جلغوزه به خارج از کشور، سطح صادرات را افزایش داده و عواید ملی کشور را بلند ببرد.
