کودکان افغانستان در معرض خطر سوءتغذیه

داکتران می‌گویند که روزانه بیش از ده‌ها کودکِ سوءتغذیه معاینه و تحت تداوی قرار می‌گیرند. در هر شفاخانه‌ای که وارد شوی، تعداد زیادی از کودکان بی‌رمق را می‌بینی که سوءتغذیه از سر و صورت شان روشن است و با دست و پاهای کوچک شان در جنگ زندگی بزرگ می‌شوند.

توحید شکوهمند، معاون سخنگو وزارت صحت عامه، می‌گوید که دو میلیون کودک مبتلا به سوءتغذیه است و این تعداد هر سال در حال افزایش است. به گفته‌ی آقای شکوهمند،حدود ۳۶ درصد از کودکان افغانستان به سوء تغذیه مبتلا اند.  که از میان کودکان مبتلا به سوء تغذیه ۲۱۶ هزار آن حاد و ۳۱۷ هزار واقعه‌ی آن سوء‌تغذیه‌ی متوسط می‌باشد.

کمبود مواد مغذی حیاتی، سبب سوءتغذیه در کودکان می‌شود و کودکان زمانی از سوءتغذیه رنج می‌برند که بدن شان مقدار کافی مواد غذایی‌ای که دارای پروتین، کاربوهایدریت، شحمیات و منرال‌ها باشد را دریافت نکنند.

داکتر دین محمد بهمن، مؤظف در شفاخانه‌ی صدبستر برچی، می‌گوید، بیشتر کودکان بیماری که این‌ جا برای معاینه آورده می‌شوند، دچار سوءتغذیه استند؛ «بسیاری اوقات شاهد بودم که داکتران حس همدردی همرای بیماران ندارند و مسأله‌ی سوتغذیه را جدی نمی‌گیرند و با دادن چند قلم دوا بیمار را رخصت می‌کنند.» وی، می‌گوید، باید بیمارانی که به سوءتغذیه‌ی شدید مبتلا استند در شفاخانه بستر شوند و تحت مراقبت قرار گیرند و تعداد که به درجه‌های پایین‌تر سوء تغذیه  دچار استند دوا و غذا برای شان تجویز شود.

در افغانستان، کودکان خانواده‌های فقیر بیشتر به سوءتغذیه مبتلا استند؛ این خانواده‌ها به دلیل قیمت بالای مواد غذایی نمی‌توانند غذاهای مغذی و مفید را برای کودکان شان تهیه کنند.

آمنه که طفل سه ساله‌اش را برای معاینه آورده است، می‌گوید: «یک سال پیش متوجه شدم استخوان سینه‌اش برآمده معلوم میشه‌، پسرم را به شفاخانه آوردم داکترا گفتند که دچار سوءتغذیه است باید در کنار دوا غذای خوب طفل بخورد.» این خانم می‌گوید که هر بار پس از معاینه‌ی داکتر دوای نسخه‌اش را خریده است؛ اما شوهر کارگری دارد که نمی‌تواند با درآمد اندکش برای همیشه غذای کامل  به کودکش تهیه کند.

داکتر علی‌گل سخی‌زاده، متخصص امراض داخله و اطفال می‌گوید که رشد نفوس، فقر، رژیم غذایی ضعیف، عدم آگاهی از تغذیه‌ی مناسب، کمبود مواد غذایی، عدم شیردهی به کودک، امراض دستگاه گوارشی و اسهالات، ازعواملی است که سبب می‌شود اطفال به سوءتغذیه مبتلا شوند.

وزارت صحت عامه، نبود ترانسپورتیشن در ولایت‌های دوردست را همراه با فقر، بیکاری، بیجاشدگان جنگ و عودت مهاجران، از دلایل اصلی افزایش بیماران سوءتغذیه می‌دانند.

به گفته‌ی داکتر احمدی، علایم سوءتغذیه در کودکان، کلان‌شدن سر، فرو رفتگی چشم، برآمدگی استخوان سینه، کم شدن وزن، مشکلات تنفسی، پایین آمدن غیرعادی دمای بدن، ضعیف شدن سیستم ایمنی، کاهش جرم ماهیچه‌ها، افزایش ریزیش مو، چروک شدن و خشکی پوست، عقب‌ماندگی ذهنی، ناتوانی یادگیری زبان، اختلالات دستگاه گوارشی، کاهش سطح IQ، و اختلال در رشد آنان است.

زهرا، مادرکودکی است که کودک‌اش دچار سوءتغذیه است. زهرا می گوید: «طفلم چهارساله شده؛ اما هنوز گپ زده نمی‌تانه؛ آوردم پیش داکتر گفتن چرا وقت مراجعه نکدی حداقل از علایمی که در وجود کودکت است متوجه می‌شدی طفلت دچار سوءتغذیه‌ی حاد است.»

داکتر احمدی، می‌گوید که برای تشخیص سوءتغذیه در ابتدا وزن و قد کودک  بررسی می‌شود و نظر به جدول نشرونما و تغذی، وزن کودک نظر به سنش سنجده می‌شود؛ وزن کم  نشان‌دهنده‌ی این است که کودک از نقض‌های غذایی رنج می‌برد و در مرحله‌ی بعدی بازوی کودک اندازه‌گیری می‌شود که ۱۱۰میلی‌متر سوءتغذیه‌ی متوسط و کمتر از ۱۱۰میلی‌متر سوءتغذیه‌ی شدید را نشان می‌دهد. خانم احمدی می گوید که از اطفال سوءتغذیه تست‌های خونی مانند شمارش گلبول‌های خون، گلوکوز و پروتین خون نیز گرفته می شود

نبودی کافی غذای مغذی می‌تواند سبب سوءتغذیه در کودکان شود و سوءتغذیه بر عملکرد سیستم ایمنی کودک تأثیرمنفی می‌گذارد که سیستم ایمنی کودک در برابر بیماری‌های عفونی ضعیف عمل می‌کند

فریدون که دختر دوساله‌اش را برای معالجه در شفاخانه‌ آورده است، می‌گوید: «همیشه دخترم مریض است خوراکش دوا شده هر روز ضعیف شده میره.»

 داکتران میگوین سوءتغذیه است هیچ نمیدانم چه‌کار کنم.»

داکتر علی‌گل سخی‌زاده می گوید: «سه قسم سوءتغذیه وجود دارد: سوتغذیه‌ی مرسموس که از کمبود مواد انرژی‌دهنده یا کاربوهایدریت به وجود می‌آید؛ در این حالت عضلات روی، سینه و ران‌ها ذوب می‌شود و طفل قواره‌ی شخص پیر را به خود می گیرد. در سوءتغذیه‌ی کواشیرکور که از کمبود مواد پروتینی به وجود می‌آید، برعلاوه‌ی ذوب شدن غضلات و کم شدن وزن، ورم و پندیدگی در دست‌ها و پاهای طفل پیدا می‌شود. در ملنتی کواشیرکور طفل بیمار هم علایم مرسموس و هم علایم کواشیرکور را دارد همراه با ناآرامی شدید.

 صحت عامه می‌گوید که تعداد زیادی از کودکان در کشور به سوءتغذیه‌ی حاد و مزمن دچار استند.

زمانی که رشد کودک کم است، حالت ضعف دارد و وزنش هر روز کم می‌شود، باید فورا به متخصص اطفال مراجعه شود؛ اما بیشتر این بیماران در مناطق دوردست کشور زندگی می‌کنند و به خدمات صحی دسترسی ندارند. در همین حال وزارت صحت با راه‌اندازی یک تیم از طریق موبایل برای والدین سوءتغذی مشوره‌دهی می‌کند.

داکتر علی‎‌گل سخی‌زاده، می‌گوید که برای درمان اطفال مبتلا به سوءتغذیه، باید مقداری مناسبی از کلسیم، کالری و پروتین مورد نیاز بدن و غذاهای غنی از مواد مغذی، در مینوی غذایی کودک گنجانیده شود و در طول دوره‌ی رشد، کودکان هر ماه یک‌بار به داکتر برده شوند و والدین باید رهنمایی داکتران را در نظر بگیرند و کودک تشویق شود تا غذاهای غنی از مواد مغذی را بخورند و از خوردن غذاهای ناسالم اجتناب کنند.

با دریافت مواد مغذی ضروری، کودکان می‌توانند بر شرایط استرس‌زای سوءتغذیه غلبه کنند و زندگی سالمی داشته باشند.

غذاهایی که برای کودکان سوءتغذیه مهم است، میوه‌ها و سبزی‌های تازه، برنج سفید، ماکارونی، گندم، جو، کچالو، تخم مرغ، حبوبات، گوشت، پنیر، ماست و شیر می‌باشد.

گزارش صندوق حمایت از اطفال سازمان ملل‌متحد (یونیسف) در افغانستان نشان می‌دهد که دو میلیون کودک زیر پنج سال و ۴۸۵ هزار زن حامله و شیرده در ۲۲ ولایت این کشور به سوءتغذیه مبتلا استند.

به گفته‌ی داکتران، با گرم شدن هوا امراض گوارشی مانند اسهالات زیاد شده و این خود زمینه‌ی سوءتغذیه‌ی کودکان را به آسانی فراهم می‌کند.

در همین حال وزارت صحت عامه می‌گوید که واقعات سوءتغذیه نزد اطفال در مقایسه با سال‌های گذشته افزایش یافته‌است و در ولایت‌های بدخشان، فراه، ارزگان، غور، دایکندی و هلمند ارقام کودکان مبتلا به سوءتغذیه نسبت به دیگر ولایت‌ها بالا است. هرچند این وزارت به‌خاطر تداوی مبتلایان سوءتغذیه کارهایی را انجام داده است؛ اما در مقایسه به نیازمندی‌ها بسنده نیست.