در افغانستان فروش و استفادهی کالاهای دست دوم به دلیل قدمت چندینسالهای که دارد مبدل به امر معمول و فرهنگ عامهپسند شده است؛ از لوازم خانه گرفته تا لباس، بوت، موتر، کمپیوتر، موبایل، ماشینهای و پرزههای موتر، وسایل برقی؛ خلاصه آن چه مشتری ضرورت دارد از کوچکترین کالا تا بزرگترین و مهمترین کالاهای صنعتی در بازارها کشور خرید و فروش میشود که دلیل عمدهی خرید و فروش کالاهای دست دوم، فقر اقتصادی است؛ اما این روزها ما شاهد انترنتی شدن کالاهای دست دوم استیم.
حامد حیدری، سایتی را راه انداخته است که از طریق این سایت، زمینهی خرید و فروش کالای دست دوم را برای مردم فراهم کرده است.
در این سایت، مردم میتوانند کالاهایی را که دیگر به آنها نیاز ندارند، به مردمی که دنبال آن کالاها میگردند، بفروشند. بنا بر این، خرید و فروش بین افراد صورت میگیرد.
افرادی که میخواهند محصولی را بفروشند، مشخصات آن را در فهرست فروش وارد میکنند و خریداری که به دنبال این محصول میگردد، آن را میبیند و پس از بررسی با فروشنده یا مسؤولان سایت به تماس میشود و کالای مورد نظر را خریداری میکند.
حیدری میگوید، به دلیل این که مردم تا هنوز آشنایی کافی با خرید و فروش انترنتی ندارند و فرهنگ خرید و فروش آنلاین تا هنوز در میان مردم جا نیفتاده است، آنان به صورت رایگان خدمات شان را انجام میدهند.
او گفت که آنان تمام وسایل دست دوم را بررسی میکند و اجازه نمیدهد وسایلی که کار نمیکند در فهرست فروش قرار داده شود. توصیفاتی که برای کالا از طرف فروشنده درج میشود باید کاملا صادقانه باشد. به این ترتیب، خریدار از سالم بودن محصول اطمینان مییابد.
روزانه تعداد زیادی از مردم از این سایت دیدار میکنند و کالای دست داشته و استفاده شدهی شان را برای فروش به اعلان میگذارند.
نجیب بلخی، یکی از بازدیدکنندگان این سایت است. او، برای خرید یک موتورسایکل دست دوم اقدام کرده است و میگوید که دانشجو است و نیازی شدیدی به یک موتورسایکل دارد؛ چون پول کافی برای خرید موتورسایکل جدید و دست اول ندارد، مجبور شده موتورسایکل مستعمل بگیرد.
چرا کالای دست دوم؟
کالایی که زمانی از عمرش را سپری کرده است، دوباره به نام کالای دست دوم، مستعمل و یا لیلامی به بازارها عرضه میشود که کیفیت و قیمت پایین آن مشتریان را به خود جلب میکند.
در این بازار کالاهای دست دوم منحصر به افغانستان نیست و در بیشتر کشورهای جهان به خصوص کشورهای در حال توسعه و بدون توسعه وجود دارد؛ ولی دلیل اصلی خرید و فروش این کالاها فقر است.
از سوی دیگر مردم به این باور استند که کالاهای دست دوم با کیفیت است و ترجیح میدهند با پرداخت پول کم، صاحب کالایی شوند که به باور شان کیفیت بهتری دارد.
جواد فقیری، جوان ۲۶ساله است که برای خرید موبایل به یکی از فروشگاههای کوچک موبایلفروشی، سرزده است. او، میگوید: «برای خرید مدلی موبایل مورد علاقهام پول کافی ندارم به همین دلیل مستعمل آن را میخرم.»
در سایتّها و شبکههای اجتماعی به صورت معمول فروشندهها کالاهای شیک و گرانقیمت را به نمایش میگذارد؛ اما عدهی این فروشندهها خواست مشتری و سطح جامعه را نیز بررسی میکنند و با در نظرداشت همین ترفند خرید و فروش انلاین کالاهای دست دوم را در پیش گرفته است.
سایت انترنتی آمازون از جمله سایتهای جهانی است که از طریق آن کالاهای دست دوم خرید و فروش میشود.
ایجاد شغل برای مردم
درسالهای اخیر، رخدمات انترنتى و افزايش کاربران شبکههاى اجتماعى در افغانستان، باعث شده که خريد و فروش آنلاين در کشور، رایج شود. تجارت آنلاين در کنار فراهم کردن زمينهی سرمايهگذارى، براى تعدادى از شهروندان شغل نيز ايجاد کرده است.
حامد حیدری میگوید که او در سال ۲۰۱۷ میلادی سایت خرید و فروش کالای دست دوم را با کمک یکی از دوستانش که در خارج از کشور بود، آغاز کرد و طی دو سال آنان توانسته اند برای ترویج فرهنگ خرید و فروش انترنتی میان، مردم فعالیتهای بنیادیای را انجام دهند.
در حالی که این سایت نخست توسط دو شخص راه اندازی شد؛ اما در حال حاضر هفت نفر در بخشهای مختلف این سایت کار میکنند.
خريد و فروش آنلاين، تازهترين نوع خريد و فوش کالای مورد نياز مردم از طريق انترنت در کشور است که پيشتر از اين در ديگر جوامع وجود داشت. در این بازار، خریدار بدون مراجعه به بازار، میتواند کالای مورد نياز خود را به واسطهی رسانههای اجتماعی دیده و درخواست بدهد تا فروشنده پشت در خانهاش برساند.
تجارت آنلاین و مزایای آن
تجارت آنلاین به مجموعه راهها و روشهایی گفته میشود که به صورت مستقیم و غیر مستقیم به خرید و فروش کالا و یا معرفی خدمات در فضای مجازی انجام شود. تجارت آنلاین بر خلاف تصور تنها یک سایت نیست، بلکه متشکل از روشهایی برای پیشرفت کسبوکار در فضای مجازی می باشد.
حذف محدودیتهای مکانی و زمانی، کاهش هزینههای تولید، افزایش درصد فروش، دسترسی آسان به اطلاعات لازم، جهانی شدن تجارت، کاهش هزینههای معاملات و زمان انجام کار، صرفهجویی در وقت، زمینهسازی برای توسعهی اقتصادی و ایجاد زمینههای اشتغالزایی، از جمله مزیتهای این تجارت گفته میشود.
سمیه یعقوبی، یکی از مشتریان فروشگاههای آنلاین، میگوید: «از فروشگاههای آنلاین کالاهای زيادی از جمله لوازم آرايشی، لباس و بوت را خريدم که کيفيت شان خوب بوده؛ اما قيمتها همان طور که همه ميدانند، اندکی بلند است که من شاکی نيستم؛ چون کالاهایی که فرمایش دادم همان طور که در صفحهی فیسبوک به اعلان گذاشته بودند به همان کیفیت کالا را به دست آوردم.»
در همین حال، شماری از مردم از قیمت بلند و کیفیت پایین کالاهایی که از طریق خرید اینترنتی به دست میآورند شکایت دارند و میگویند که در شبکههای اجتماعی، فروشندهها، عکسها و ویدیوهای کالاهایی را برای فریب مردم نشر میکنند. زمانی که همان جنس را فرمایش داده میشود، جنسی را که به مشتری تحویل میدهند با عکس خیلی تفاوت دارد؛ آنان جنس بیکیفیت را به مردم میآورند.
فرشید زمانی میگوید: «از خریداری به صورت آنلاین پشیمان استم؛ با وجودی که پولی زیادی پرداخت کردم؛ اما جنس بیکیفیت به من دادند.»
تجارت آنلاین، درد سرها و جنجالهایی را نیز به همراه دارد. به گفتهی حیدری، عدهای از مردم تجارت آنلاین را به مسخره میگیرد؛ چون هنوز فرهنگ خرید و فروش آنلاین و استفاده از شبکههای اجتماعی در بین مردم افغانستان نهادینه نشده است.
افغانستان از جمله کشورهایی است که بیشتر شهرهای آن به شمول کابل که مرکز این کشور است، بدون آدرس است و فروشندهها، به مشکل آدرس مشتریان را دریافت میکنند.
در ضمن در بیشتر کشورها خرید و فروش آنلاین از طریق کارتهای بانکی صورت میگیرد؛ اما در افغانستان مردم کمتر با سیستمهای بانکی آشنایی ندارند و در معاملات روزانهی خود استفاده نمیکنند؛ به همین دلیل پول باید نقد پرداخت شود.