زراعت، ستون فقرات اقتصاد افغانستان را تشکیل می‌دهد. حدود ۷۰ درصد افغان‌هایی که در مناطق روستایی زندگی می‌کنند، در مزارع زراعتی مشغول کار اند و ۶۱ درصد خانوارها درآمد شان را از سکتور زراعت به دست می‌آورند.
پیداوری‌های این جمعیت، ۲۱ درصد از کل تولیدات ناخالص ملی افغانستان را شکل می‌دهد. حبوبات، به ویژه گندم، میوه و ترکاری، از مهم‌ترین پیداوری‌های زراعتی افغانستان است؛ اما با تنوع پیداوری‌های زراعتی در افغانستان، سفره‌ی افغان‌ها، به ویژه سفره‌ی دهقانان یک‌نواخت است. سفره‌ای که بنا بر گفتهی مسؤولان، حتا خالی دانسته می‌شود. آنان استدلال می‌کنند که نبود تنوع غذایی در سفره‌ی افغان‌ها، سبب شده که امنیت غذایی نیز تأمین نشود و از سوی دیگر، سبب ایجاد سوءتغذی در بین افغان‌ها شود.
شکیب شریفی، مسؤول پلان و پالیسی وزارت زراعت، آبیاری و مالداری می‌گوید، با آن که ۵۱ درصد کل مردم افغانستان از طریق زراعت و پیداوری‌های آن امرار حیات می‌کنند؛ اما به دلیل یک‌نواخت بودن غذا و فصلی بودن آن، امنیت غذایی نیز ندارند. «در حال حاضر مردم به صورت یک‌نواخت از یک نوع مواد غذایی استفاده می‌کنند و بیشتر متکی به محصولات گندم است. حبوبات دیگر در لِست غذایی آنان یا سهم ندارد و یا اگر دارد، بسیار اندک است.»
افغان‌ها به طور متوسط مقدار ۴۰۰ گرم نان گندم در یک روز مصرف می‌کنند که این رقم، سه برابر اوسط مصرف نان گندم در سطح جهانی است.
به گفتهی شریفی، کار نگرفتن از انواع پیداوری‌های زراعتی، در کنار این که تولید‌کننده‌های مواد غذایی که دهقانان اند را، متاثر می‌کند، سبب می‌شود که امنیت و مصؤونت غذایی عموم نیز از بین برود و در نهایت به سوء تغذی مبتلا شوند.
آقای شریفی توضیح می‌دهد که از سال‌ها به این سو امنیت غذایی با مصؤونیت غذایی یک‌سان دانسته شده است؛ در حالی که امنیت غذایی با مصؤونیت غذایی متفاوت است. عدم مصؤونیت غذایی، بر امنتی غذایی تأثیر گذاشته و سبب شده که سوء تغذی در میان شهروندان افزایش یابد. «مصؤونیت غذایی، عبارت از تنوع و مغذی بودن مواد خوراکی است؛ اما امنیت غذایی، دسترسی داشتن به مواد غذایی یا قابلیت تأمین مواد غذایی است و در آن تنوع مهم نیست.»
از جمعیت حدود ۳۲ میلیونی کشور، ۵۴.۵ درصد نفوس آن زیر خط فقر قرار دارند. بر اساس معیارهای جهانی، در صورتی که یک فرد روزانه کمتر از ۱۵۲ افغانی معادل ۱.۹ دالر مصرف کند، زیر خط فقر قرار دارد؛ عاملی که نشان‌دهنده‌ی نبود امنیت غذایی در بین شهروندان است. در حال حاضر ۴۴درصد مردم در افغانستان امنیت غذایی ندارند. از سوی دیگر، به گفتهی مسؤولان در افغانستان، تنها فقرا به سوءتغذی مبتلا نیستند.
شکیب شریفی، رییس پلان و پالیسی وزارت زراعت، آبیاری و مالداری می‌گوید: «تنها فقرا مبتلا به سوءتغذی نمی‌شوند؛ بلکه ثروت‌مند نیز اگر رژیم غذایی درست نداشته باشد، در جمع افرادی شمرده می‌شود که از امنیت غذایی برخوردار نیست؛ چنین افرادی در کنار این که خود شان مصؤونیت غذایی ندارند، بل به طور غیرمستقیم و با خرید نکردن از پیداوری‌های زراعتی دهقانان، امنیت غذایی آنان را نیز از بین می‌برند.»
بانک جهانی نیز پیش از این گفته بود، با آن که برای ایجاد مصؤونیت غذایی خانواده‌ها به ویژه دهقانان تلاش می‌شود؛ اما به دلیل به وجود نیامدن تنوع در سکتور فرعی غله‌جات و حبوبات، این تلاش‌ها اثر نداشت است.
بنا بر گزارش بانک جهانی، در افغانستان عمدتا تمرکز اصلی بر کِشت و زرع گندم است و عدم تنوع در کِشت غله‌جات و حبوبات، منجر به آسیب‌پذیری دهقانان و خانوارهای روستایی شده است. طبق این گزارش، تعداد محدودی از خانواده‌های روستایی قادر اند، تا از طریق فروش محصولات باغ‌ها و یا لبنیات شان در بازارها؛ به منابع عایداتی مطلوب دسترسی حاصل کنند.
راه حل چیست؟
با این حال، داکتر خوشحال نبی‌زاده، کارشناس تغذی در اجندای ملی امنیت غذایی و تغذیه، می‌گوید که هر فرد به طور عادی نیاز دارد که روزانه بین ۲۱۰۰ تا ۲۸۰۰ کیلو کالری مصرف کند و در صورتی که یک فرد کمتر از ۱۶۰۰ کیلو کالری در روز مصرف کند، به سوءتغذی مزمن دچار می‌شود؛ چیزی که روی آموزش، صحت، توانایی فکری و جسمی افراد جامعه تأثیر بد صحی در پی دارد. «ببینید! رژیم یک‌نواخت غذایی، مشکل سوء تغذی را حل نمی‌کند؛ چرا که بدن در هر فصل نیازمندی‌های خاص خودش را دارد که آن نیازمندی‌ها در یک فصل برطرف نمی‌شود و باید همیشه با مصرف غذای متنوع، به تأمین نیازمندی‌های اساسی بدن توجه شود.»
داکتر نبی‌زاده، تأکید می‌کند که به جای مصرف دارو، غذای متنوع مصرف شود تا در کنار کاهش سایر بیماری‌ها، مشکل سوءتغذیه نیز حل شود.
بنا بر معلومات وزارت صحت، ۳۶درصد افغان‌ها به سوءتغذی مزمن دچار اند که بیشتر این افراد را کودکان شکل می‌دهند. این در حالی است که برخی میوه‌ها و ترکاری‌ها تنها در فصل برداشت به دلیل نبود زمینه‌ی پروسس و سردخانه ارزان می‌شود. از سوی دیگر به گفتهی شکیب شریفی، مسؤول پلان و پالیسی وزارت زراعت، دهقانان پیداوری‌های زراعتی شان را با نرخ کم به بازار عرضه می‌کنند و سبب می‌شود که میزان مصرف آن پیداوری‌ها افزایش یابد؛ اما مؤثریت آن کاهش می‌یابد.
افغانستان در حال حاضر، تنها قادر به نگه‌داری پیاز و کچالو است و به این منظور تا کنون ۳ هزار سردخانه ایجاد کرده است. اکبر رستمی، سخنگوی وزرات زراعت می‌گوید، در تلاش است که در کنار افزایش این تعداد سردخانه، سردخانه‌های دیگر برای نگه‌داری میوه‌ها نیز ایجاد کند. «در حال حاضر شرکت‌های خصوصی سردخانه برای نگه‌داری میوه‌های تازه دارد. وزارت زراعت در تلاش است که خود نیز برای میوه سردخانه ایجاد کند.»
مسؤولان در وزارت زراعت نیز می‌گویند، تلاش این است که با ایجاد سردخانه‌ها، فصل میوه را در کشور طولانی کند. در صورتی که این کار شیوه عملی شود، بنا برگفته‌ی کارشناسان امور تغذیه، میوه‌های تازه‌ی کشور در تمام فصل‌ها با قیمت مناسب در دسترس شهروندان قرار خواهد گرفت و مشکل سوءتغذیه تا حد قابل توجهی برطرف خواهد شد.
پیش از این، وزارت صحت اعلام کرده بود که این وزرات به منظور رفع سوء تغذی، مواد اساسی خوراکی را غنی‌سازی می‌کند. آرد گندم، روغن‌های خوراکی و نمک، از موادی است که با منرال و ویتامین‌های اساسی و ضروری مانند: آهن، فولیک اسید، زینک، ویتامینB12 و ویتامین‌های A و B غنی‌سازی می‌شود.
افغان‌های زیادی از کمبود ویتامین‌ها و منرال‌های ضروری رنج می‌برند. با آن که توجه و تمرکز بر افزایش دسترسی به مواد غذایی غنی‌شده، یک روش مؤثر برای مبارزه با سوءتغذی است؛ اما کارشناسان امور تغدی این کارشیوه را مؤثر نمی‌دانند و از شهروندان می‌خواهند برای صحت‌مندی، خود در سفره‌های شان تنوع آورند.
مسؤولان در وزارت زراعت نیز تأکید می‌کنند که شهروندان باید از حبوبات متنوع استفاده کنند تا تلاش وزرات‌خانه برای حل مشکلات آن مؤثر واقع شود. شکیب شریفی، رییس پلان و پالیسی وزارت زراعت، می‌گوید: «غنی‌سازی تنها بر شامل‌سازی محدود نیازمندی‌ها بدن مؤثر است؛ اما این که شهروندان به جای استفاده از یک نوع مواد غذایی از انواع مختلف آن استفاده کنند، سبب می‌شود که نیازمندی شان به صورت اساسی رفع شود.
