افغانستان کشور محاط به خشکه است که میزان بروز حوادث طبیعی؛ مثل زلزله، رانش زمین، برف‌کوچ، طوفان و سیل در این کشور در سطح بالایی وجود دارد. بر بنیاد گزارش‌ها، افغانستان دوازدهمین کشور زلزله‌خیز و بیست‌وچهارمین کشور سیلاب‌خیز در جهان است و از نظر خشک‌سالی نیز بیست‌ودومین کشور در جهان به شمار می‌رود.
مسؤولان وزارت دولت در امور رسیدگی به حوادث می‌گویند که از آغاز سال ۱۳۹۸ تا ماه میزان سال جاری، بر اثر حوادث طبیعی (زلزله، سیلاب و خشک‌سالی) در ولایتهای مختلف کشور، ۲۷۰ نفر جان باخته اند؛ اما تغییر اقلیم و بارندگی‌های اخیر که در ولایتهای مرکزی و کابل شاهدش بودیم، به آمار آسیبدیدگان حوادث طبیعی افزوده است.
در تازه‌ترین حوادث طبیعی، بار دیگر طبیعت این کشور به مردم آسیب رساند. در ساختار دولت افغانستان، وزارتی به نام وزارت دولت در امور رسیدگی به حوادث وجود دارد که اهداف آن پیش‌گیری و امدادرسانی به آسیبدیدگان و بهینه‌سازی روش‌های کاهش خسارت‌ها است.
عبدالباسط رحمانی، مشاور این وزارت، در باره‌ی خسارت‌های جانی و مالی بارندگی‌های شدید روزهای گذشته به روزنامه‌ی صبح کابل گفت: «بارندگی‌های روزهای اخیر که از پنج‌شنبه‌ی دو هفته پیش شروع شد و به صورت وقفه‌ای تا روز یک‌شنبه هفته‌ی گذشته ادامه داشت، خسارت‌های زیادی به مردم رساند. با تأسف، در این حوادث طبیعی، شش نفر جان باخته، ۱۴ نفر زخمی و حدود ۴۰ خانه‌ی مسکونی به صورت نسبی و کلی تخریب شده اند.»
گزارش‌های پیش‌بینی شده‌ی سازمان‌های هواشناسی، برای فصل سرمای امسال حاکی از آن است که نظر به تغییرات اقلیمی در جهان و منطقه، زمستان امسال سردتر از سال‌های دیگر خواهد بود. این سردی، احتمال بارش سنگین برف را نیز در پی خواهد داشت.
بر اساس پیش‌بینی‌‌ها، حجم بارنده‌گی‌ها در مناطق مختلف کشور بین پنج تا پنجاه ملی‌متر تخمین شده است. در آخرین سروی مسؤولان این وزارت آمده است که در سراسر کشور، تعداد ۱۰۷ ولسوالی و ۳۰۳ قریه با تهدید بلند حوادث طبیعی در فصل زمستان روبه‌رو خواهد بود.
تدابیر دولت برای زمستان پُر از حادثه
با پیش‌بینی‌های هواشناسی، بدون شک، نگران خواهیم شد و به دنبال چاره یا تدبیری خواهیم بود تا حوادثی که قرار است از دل طبیعت اتفاق بیفتد و زندگی مان را زیر تأثیر قرار دهد، خسارات کم‌تری به جا بگذارد.
مشاور وزارت دولت در امور رسیدگی به حوادث طبیعی می‌گوید که امسال برای حوادث پیش‌بینی شده در فصل سرما، این وزارت بودجه‌ای را به مبلغ ۳۰ میلیون دالر برای رسیدگی به حوادث طبیعی سنجش کرده است. از مجموع این مبلغ، تا کنون ۲۶ میلیون دالر به حساب این وزارت واریز شده و ۴ میلیون دالر دیگر باقی مانده است.
آقای رحمانی به منبع تمویلی این بودجه اشاره‌ای داشته و گفت که این پول از بودجه‌ی ملی دولت پرداخته شده است.
عبدالباسط رحمانی از اقداماتی که پس از قرار گرفتن این پول به دسترس شان انجام داده اند، گفت که این وزارت، از تهیه و انبارسازی مواد خوراکی و گندم تا بسته‌بندی لباس‌های گرم و خیمه‌های سیار را به اتمام رسانده و این روزها در تلاش آن است تا بسته‌های صحی و وسایل پخت‌وپز را نیز برای آسیبدیدگان احتمالی، فراهم کند. وی همچنین تأکید کرد که این وزارت توانسته است گروهای امداد اضطراری را در نقاط پرخطر جابه‌جا کنند.
مناطق پرخطر ناشی از حوادث طبیعی
سالنگ‌ها از مناطقی است که در آن همه ساله برفباریهای شدید به وقوع می‌پیوندد و هر زمستان شاهد برف‌کوچ‌های سبک و سنگین است.
مشاور وزارت دولت در امور حوادث می‌گوید که برای سهولت مسافران در مسیر سالنگ جنوبی و شمالی، در مواقع برف‌کوچ و کولاک، توانسته اند ۱۳ سرپناه اضطراری که همزمان گنجایش ۱۰۰ نفر را دارد، آماده بسازند. همچنین قراردادهایی نیز برای پاک‌کاری جاده‌ها در سالنگ‌ها پس از بروز حوادث احتمالی، با شرکت‌های خصوصی به امضا رسیده است. مسؤولان رسیدگی به حوادث طبیعی می‌گویند که جامعه‌ی جهانی نیز متعهد شده است تا بخشی از کمک‌های مربوط به رسیدگی به حوادث طبیعی را فراهم کند.
تقسیم‌بندی افغانستان بر اساس میزان خطرهای طبیعی
مسؤولان وزارت دولت در امور رسیدگی به حوادث طبیعی به این باورند که مناطق مختلف افغانستان را پنج بلای طبیعی، شامل خشک‌سالی، زلزله، سیلاب، طوفان و برف‌کوچ در فصل‌های مختلف سال تهدید می‌کند.
بر اساس اطلاعات گرد‌آمده‌ی این وزارت، رشته کوه‌های هندوکش، افغانستان را به یکی از مناطق زلزله‌خیز جهان تبدیل کرده و میزان وقوع زلزله در ولایتهای شمال-شرقی کشور، مثل تخار، بدخشان، بامیان و دایکندی، به دلیل قرار گرفتن در ارتفاعات این رشته کوه‌ها، به مراتب بیشتر از سایر نقاط کشور است.
کندهار، هرات، فاریاب و در مجموع ولایتهای شرقی و شمال-شرقی کشور میزان آسیب‌پذیری بیشتری نسبت به سایر ولایت‌ها در مقابل سیلاب‌ها را دارا می‌باشد.
ولایتهای جنوبی، جنوب-غربی، شمالی و بخشی از ولایتهای مرکزی افغانستان نیز در مقابل خشک‌سالی آسیب‌پذیر است.
در افغانستان، همه ساله حوادث طبیعی در کنار حوادث امنیتی و ترافیکی، بیشترین قربانی را از مردم افغانستان می‌گیرد و مردم این کشور شاهد حادثه‌های خطرناک طبیعی در طول تاریخ بوده است.
یکی از مرگ‌بارترین حوادث طبیعی در افغانستان، وقوع زلزله در سال ۱۹۹۸ بود که تنها در ولایت تخار بر علاوه‌ی خسارات مالی، حدود چهار تا چهار نیم هزار تن در آن کشته و بیش از ده هزار نفر دیگر زخمی شدند.
حادثه‌ی دیگری که در تاریخ معاصر افغانستان بی‌‌پیشینه خوانده شده، لغزش زمین در ولسوالی ارگوی ولایت بدخشان در سال ۲۰۱۴ بود که باعث کشته شدن بیش از ۲۵۰۰ تن شد. در این حادثه، ۳۰۰ خانه‌ی مسکونی به صورت کامل زیر خاک شد.
سالنگ‌ها از مناطق برف‌گیر افغانستان است که جاده‌ی عمومی کابل-شمال از این مسیر می‌گذرد و همه‌ساله، در فصل زمستان به دلیل برفباریهای شدید، شاهد مسدود شدن این شاهراه و برف‌کوچ‌های سبک و سنگین در آن استیم. طوفان شدیدی در سال ۱۳۸۸، مناطق جنوبی سالنگ را فرا گرفت و همزمان با آن، فرود آمدن برف‌کوچ، منجر به کشته شدن نزدیک به ۱۹۰ نفر و زخمی شدن ۲۰۰ نفر دیگر شد.
بی‌جاشدگان حوادث طبیعی
حوادث مرگ‌بار طبیعی و برفباریهای شدید، همه‌ساله از مردم افغانستان قربانی می‌گیرد و سبب بیجا شدن هزاران باشنده‌ی این کشور از خانه‌های شان می‌شود.
عبدالباسط انصاری، سخنگوی وزارت امور مهاجران و عودت‌کنندگان، می‌گوید که از آغاز سال جاری تا کنون،۱۰۷۸۰ تن به دلیل ناامنی، فقر و حوادث طبیعی از مناطق اصلی شان بیجا شده اند که بیشتر از سه هزار تن آنان در اثر حوادث طبیعی، مجبور به ترک خانه‌های شان شده اند.
کنر، بدخشان، فاریاب، بغلان، پنجشیر و سمنگان از ولایت‌هایی است که بیشتر مردم بر اثر حوادث طبیعی، خانه‌های شان را ترک کرده اند.
