
در سه هفتهی اخیر، اعتراضهای گستردهی مردمی و ضد دولتی در ایران، با افزایش قیمت پطرول و سهمیهبندی سوخت، آغاز شد. اعتراضهایی که نظام سیاسی و امنیتی این کشور را به هم ریخت و شمار زیادی از بانکها، پمپهای پطرول و مغازهها به آتش کشیده شد. اعتراضها زمانی آغاز شد که شرکت ملی پخش فرآوردههای نفتی ایران، بدون اطلاع و اعلام قبلی، قیمت هر لیتر پطرول را افزایش داد. اعتراضها مردمی ایران علیه دولت این کشور، که نزدیک به سه هفته ادامه یافت، در صد شهر ایران راهاندازی شده بود.
اعتراضهای نخستین در محلهای آغاز شد که اغلب کارگر و فقیرنشین بودند.
در ابتدا، تظاهرات مسالمتآمیز بود؛ اما تداوم این تظاهرات خشم مردم را علیه حکومت ایران بیشتر کرد که آرام آرام به یک شورش خشونتآمیز علیه دولت این کشور تبدیل شد. هنگامی که نیروهای امنیتی برای جلوگیری از این اعتراضها، دست به کار شدند، اعتراضکنندگان جسارت بیشتری یافتند تا این که در بسیاری از شهرهای این کشور، به صورت منطقهی جنگی درآمد. در کنار تخریب بانکها، ساختمانها و مغازههای فراوانی از سوی معترضان به آتش کشیده شد که در نتیجه، روند عادی بازار کار، درآمد مردمی و دولت این کشور، مختل شد. از سوی دیگر، در برخی مناطق شهری ایران، شبکهی بانکی، مخابراتی، سوخترسانی و فروشگاهها به غارت برده شد.
در حال حاضر که سطح اعتراضها در ایران، فروکش کرده؛ اما دولت ایران اقدام به بازداشت معترضان کرده است. گزارشهایی وجود دارد که نیروهای مربوط به سپاه پاسداران، به خانهها رفته و با شناسایی معترضان، آنها را بازداشت میکنند. یافتههای شبکهی تلویزیونی «ایرانانترنشنال» از اعتراضها ایران، نشان میدهد که ۲۱۲ معترض کشته شده و بیش از هشت هزار معترض دیگر توسط نیروهای امنیتی این کشور بازداشت شده اند.
بر اساس اطلاعات رسیده به ایران انترنشنال، الیاس حضرتی، نمایندهی تهران در جلسهی داخلی حزب اعتماد ملی، آمارهایی را بازگو کرده که از طرف دستگاههای امنیتی به طور داخلی، منتشر شده است. بر اساس این اطلاعات، تعداد کشتهشدگان اعتراضهای اخیر در ایران ۲۱۲ نفر و تعداد بازداشتشدگان بیش از هشت هزار نفر اعلام و تأکید شده که تعداد بازداشتها، افزایش خواهد یافت.
بر اساس یافتههای این شبکهی تلویزیونی، در میان کشتهشدگان، ۹ افغان شامل است و ۶۷ افغان دیگر نیز توسط نیروهای امنیتی ایران بازداشت شده اند.
وزارت خارجهی افغانستان، کشته شدن ۹ مهاجر افغان را در اعتراضها اخیر ایران تأیید میکند. گران هیواد، سخنگوی وزارت خارجه، به روزنامهی صبح کابل میگوید که تا کنون فامیلهای سه نفر از مهاجران کشته شده به سفارت افغانستان در تهران مراجعه کرده تا در خصوص تحویلگیری اجساد شان، همکاری شود.
این که مهاجران افغان در اعتراضها ایران چگونه و چرا کشته شده اند، هنوز جزئیات دقیقی وجود ندارد. وزارت خارجهی افغانستان، تحقیقات خود را در این راستا آغاز کرده است.
مسؤولان وزارت مهاجران و بازگشت کنندگان، میگویند که برای آنها تا کنون هیچگونه گزارشی از کشته شدن مهاجران افغان در اعتراضها ایران، نرسیده است.
سه روز قبل، سازمان عفو بینالملل، در گزارش خود اعلام کرد که تعداد کشتهشدگان اعتراضها در ایران به صورت قطعی به ۱۶۱ نفر میرسد. این سازمان در گزارش خود گفت که شمار واقعی کشتهشدگان احتمالا افزایش یابد. در عین حال، مقامهای ایرانی نیز میگویند که بازداشت معترضان در شهرها به خصوص تهران ادامه دارد؛ اما تا کنون هیچگونه آمار رسمیای از کشته و بازداشتشدگان ارائه نشده است.
در چهل سال جنگ و خشونتها در افغانستان، شمار زیادی از افغانها به ایران و پاکستان مهاجر شدند که تنها دولت ایران، بیش از دو میلیون مهاجر افغان را میزبانی میکند. در طول این مدت، دولت ایران با سوء استفاده از وضعیت مهاجران، آنها را از حقوق انسانی شان محروم و مورد آزار و اذیت قرار داده است. در عین حال، مهاجران افغان در ایران، برای بیش از سه دهه با کمترین دستمزد، کارهای سخت و طاقتفرسا انجام داده اند و حتا برخی از آنها در پنج سال گذشته برای اهداف ایران در سوریه جنگیده و کشته شده اند.
از سویی هم، با آن که مهاجران خدمات زیادی برای مردم و دولت ایران انجام داده و به رشد اقتصاد این کشور کمک کرده اند؛ اما با افزایش تحریمهای امریکا علیه ایران، تهران به نحوی تلاش دارد که از مهاجران افغان سوء استفادهی سیاسی کند. چندی پیش، مقامهای ایرانی اعلام کرده بودند، در صورتی که فشار تحریمها بر ایران ادامه داشته باشد، این کشور مجبور است که مهاجران افغان را اخراج کند.
فشار اقتصادی در ایران ناشی از تحریمهای امریکا است که در جریان این تحریمها، شمار زیادی از مهاجران افغان به دلیل کاهش شدید ارزش تومان در برابر ارزهای خارجی، از ایران خارج شده یا به افغانستان برگشتند و یا هم راه کشورهای اروپایی را در پیش گرفتند. این موضوع بیشتر در بارهی مهاجرانی صدق میکند که درآمد خود را برای خانوادههای شان در افغانستان میفرستند؛ اما در این میان بخش بزرگی از مهاجران با قبول انواع فشارهای اقتصادی و سوءاستفادهها، سالها است که در ایران زندگی میکنند.