پنج روز پیش از برگزاری نشست استانبول، شورای عالی مصالحه‌ی ملی اعلام کرد که کمیته‌ی تهیه و توحید این شورا، پیش‌نویس طرح صلح جمهوری اسلامی افغانستان را برای شرکت در این نشست، توحید و آماده کرده است.
فریدون خوزون، سخنگوی این شورا می‌گوید؛ پیش‌نویس طرح صلح که پس از چند شبانه‌روز کار تهیه و آماده شده و روز یک‌شنبه (۲۲ حمل)، به رهبری شورای عالی مصالحه‌ی ملی سپرده شده است.
هرچند جزییات زیادی از این طرح بیرون داده نشده؛ اما آقای خوزون می‌گوید که در روزهای آینده این پیش‌نویس به کمیته‌ی رهبری شورای مصالحه ارایه می‌شود تا پس از تصویب به‌عنوان طرح واحد جمهوری افغانستان، در نشست ترکیه ارایه شود.
با این حال، شماری از رسانه‌ها به نسخه‌ای از طرحی توحید شورای عالی مصالحه‌ی ملی دست یافته‌اند که نشان می‌دهد، بیشتر احزاب و طرف‌های سیاسی برای آمدن حکومت انتقالی با بیشترین مدت‌زمانی سه‌ساله تا ایجاد دولت دایمی توافق کرده‌اند. در این طرح آمده است که ساختار دولت انتقالی با حضور رییس‌جمهور و چهار معاون، نخست‌وزیر با چهار معاون که در هر دو پست، یک زن به‌عنوان معاون باید در نظر گرفته شود.
بر اساس این پیش‌نویس، طرح رییس‌جمهور غنی نیز به‌عنوان یک گزینه‌ی احتمالی زیر عنوان حکومت صلح گنجانیده شده است که مستلزم حفظ نهادها از جمله رهبری دولت است.
در این پیش‌نویس همچنان آمده است که دولت انتقالی باید از هر نوع تبعیض قومی و جنسیتی خودداری کند. گفتنی است که حدود یک هفته پیش، بیش از ۲۵ حزب سیاسی و اعضای کمیته‌ی رهبری شورای عالی مصالحه‌ی ملی، بیش از ۳۰ طرح را به این کمیته فرستاده بودند تا دیدگاه و طرح همه‌ی احزاب توحید و یک طرح واحد از آن ساخته شود.
هم‌زمان با نهایی شدن آمادگی‌های دولت افغانستان برای شرکت در نشست استانبول؛ امریکا، سازمان ملل، ترکیه و قطر اصول‌نامه‌ی این نشست را به هیئت‌های گفت‌وگو کننده‌ی دولت و طالبان فرستاده است.
پس از نشست استانبول قرار است دو طرف در مورد این اصول‌نامه‌ی ۹ ماده‌ای، به یک دیدگاه واحد برسند. در ماده نخست این اصول‌نامه آمده است که مردم افغانستان چندین دهه در جنگ بودند و قربانی دادند، به همین دلیل دو طرف باید با پذیرفتن خواست مردم به توافق‌نامه سیاسی برسند و برای تأمین آتش‌بس توافق کنند.
بر اساس این اصول‌نامه، دولت افغانستان و طالبان بدون واردکردن اتهام به یکدیگر با روحیه‌ی مسالمت‌آمیز برای اهداف مشترک کار کنند و برای تشکیل یک حکومت مشارکتی که یکی از موارد آن ایجاد اداره‌ی انتقالی برای یک دوره مشخص، توافق کنند.
در اصول‌نامه، بر حضور و مشارکت زنان در نظام آینده و رعایت حقوق همه‌ی شهروندان افغانستان تأکید شده است. مهم‌ترین بخش اصول‌نامه‌ی نشست استانبول، موجودیت تضمین برای ختم جنگ در افغانستان است. در ماده نهم آن آمده است: «هرگاه که در افغانستان صلحی به میان آمده، بعد از مدت کوتاهی جنگ داخلی آغاز شده است. پس لازم است که برای جلوگیری از تکرار آن تضمینی وجود داشته باشد.»
یکی از موارد دیگر این است که دو طرف باید تضمین بدهند که افغانستان مبدل به منبع تهدید برای کشورهای دیگر نشود و اجازه ندهد که فرد و یا گروه دیگری، از خاک افغانستان کشورهای دیگری را تهدید کند.
تا هنوز ریاست‌جمهوری و طالبان در مورد رسیدن این اصول نامه چیزی نگفته‌اند.
دولت: برای صلح طرح داریم؛ اما نباید عجله شود
از آن‌جایی که طرف اصلی نشست استانبول حکومت افغانستان و طالبان است، دو طرف ف باید طرح خود را در نشست استانبول ارایه کند. ریاست‌جمهوری، می‌گوید که طرح مشخصی برای شرکت در این نشست دارد.
رییس‌جمهور غنی روز یک‌شنبه (۲۲ حمل)، در یک پیام ویدیویی که در همایش مردم کوهدامن در دفاع جمهوریت صحبت می‌کرد، گفت که برای توافق صلح، نیاز است در نخست یک حکومت صلح ایجاد شود و پس از گرفتن دیدگاه‌های مردم در لویه‌جرگه، خودش قدرت را از راه انتخابات انتقال خواهد داد؛ اما خودش نامزد چنین انتخاباتی نخواهد بود.
آقای غنی، تأکید کرد که طرح او برای عبور از حالت جنگ تحمیل‌شده به صلح عادلانه و پایدار، خیلی واضح است. «ما ظرفیت آن را داریم که برای هر طرحی که از بیرون مطرح می‌شود، طرح جامع‌تر و اصولی‌تر پیشنهاد کنیم.»
این در حالی است که پیش‌ازاین نیز رییس‌جمهور غنی طرحش را برای نشست استانبول در برنامه تلویزیونی ارایه کرد که شامل حفظ قانون اساسی، انتخابات زودهنگام، ایجاد حکومت صلح و برگزاری لویه‌جرگه است.
همین‌گونه روز یک‌شنبه (۲۲ حمل)، شماری از رسانه‌ها به نسخه‌ای از طرح رییس‌جمهور دست یافته‌اند که در آن چنین آمده است: «توافق‌نامه صلح آتی، میان دو طرف مذاکرات صلح افغانستان، متشکل از سه بخش است، نخست: اصول رهمنود کننده‌ای است که در مورد قانون اساسی افغانستان و آینده دولت افغانستان، مورد توافق قرار می‌گیرد.»
بخش دوم، چارچوب‌هایی است که در مورد حکومت کردن در دوره انتقالی که فراتر از سه سال نخواهد بود و نقشه‌ی راه برای تعدیل قانون اساسی و موردبحث قرار دادن مسایل چون امنیت و حکومت‌داری که برای یک مصالحه عادلانه و پایدار حیاتی است، توافق صورت می‌گیرد.
در بخش سوم آن در مورد چارچوب یک آتش‌بس جامع و دایمی و نحوه تطبیق آن است که دو طرف روی آن توافق می‌کند.
گفتنی است که در این پیش‌نویس، دولت افغانستان به‌عنوان دو ثلث و طالبان یک ثلث در نظر گرفته شده و در ادامه‌ی آن آمده است: «این پیش‌نویس، اصولی را برای حکومت‌داری، امنیت و حاکمیت قانون مشخص کرده و گزینه‌های را برای مشارکت در قدرت که می‌تواند به دو طرف برای رسیدن به یک مصالحه سیاسی و پایان جنگ کمک کند، ارایه می‌کند. تطبیق این توافق‌نامه از سوی جامعه‌ی بین‌الملل و کشورهای منطقه تضمین می‌شود.»
خواستیم، دیدگاه طالبان را نیز در این گزارش داشته باشیم که آیا آن‌ها طرحی برای شرکت در نشست استانبول دارند یا خیر؟ ذبیح‌الله مجاهد، سخنگوی این گروه به روزنامه‌ی صبح کابل، می‌گوید که تا هنوز در مورد نشست استانبول موقف «امارت اسلامی» اعلام نشده و چیزی فیصله نشده است؛ زیرا همه‌ی موضوعاتی که وجود دارد به بررسی گرفته می‌شود و پس‌ازآن فیصله نهایی صورت می‌گیرد.
با این حال، در پایان اصول‌نامه نشست استانبول که از سوی امریکا، ترکیه، قطر و سازمان ملل به دو طرف فرستاده شده، آمده است که گروه طالبان از شرکت‌شان در این نشست در اصول، اعلام موافقت کرده و «پیرامون کاهش خشونت ۹۰ روزه و ارایه دیدگاه، اصول مشترک، دو روز دیگر از هیئت‌های چهارگانه، فرصت اضافی خواسته است.»
ادامه‌ی جنگ روزنه‌های صلح را از بین می‌برد
در حالی که دولت و مردم افغانستان و جامعه‌ی جهانی برای برگزاری نشست استانبول و پایان جنگ در کشور لحظه‌شماری می‌کند؛ اما گروه طالبان همچنان حملات خود را در ولایت‌های مختلف کشور ادامه می‌دهد؛ از حملات انتحاری، انفجاری تا هدف قرار دادن پاسگاه‌های امنیتی.
آگاهان سیاسی تأکید می‌کنند که هرچند نشست ترکیه نمی‌تواند به گونه‌ی کلی سرنوشت صلح و جنگ افغانستان را تعیین کند؛ اما حداقل می‌تواند آینده‌ای برای شهروندان افغانستان مشخص کند؛ صلح یا ادامه‌ی جنگ.
علی سجاد مولایی، آگاه سیاسی به روزنامه‌ی صبح کابل می‌گوید؛ تا زمانی که جنگ پایان نیابد، صلحی در کار نخواهد بود؛ زیرا ادامه‌ی جنگ همه‌ی روزنه‌های صلح را از بین می‌برد.
از سویی هم امرالله صالح، معاون نخست ریاست‌جمهوری که روز یک‌شنبه (۲۲ حمل)، در همایشی در کابل صحبت می‌کرد، گفت که زلمی خلیل‌زاد، آجندای نشست استانبول را با حکومت افغانستان شریک ساخته که آتش‌بس و حکومت انتقالی، شامل آن خواهد بود.
آقای صالح با اشاره بر این‌که طالبان باید بپذیرند که اگر می‌خواهند مردم از روند صلح حمایت کنند، باید با برقراری آتش‌بس توافق کنند، افزود: «آیا طالب به این فکر است که مردم را کیبل می‌زند و ما خاموش می‌باشیم؟ هرگز به این کار اجازه نخواهیم داد. طالب مجبور است مذاکره کند، زیرا ما جنگ را نباخته‌ایم. طالب باید بپذیرد که افغانستان طالب شدنی نیست، اما طالب می‌تواند به‌عنوان یک جز بیاید و کنار سایر مردم، به گونه‌ی صلح‌آمیز زندگی کند.»
