به دنبال افزایش خشونتها در افغانستان و ادعاهای نهادهای حقوقبشری داخلی و بینالمللی در مورد جنایتهای ضدبشری طالبان پس از سقوط ولسوالیها، شورای امنیت سازمان ملل متحد، شامگاه جمعه -۱۵ اسد-، نشست فوقالعادهی را در مورد وضعیت امنیتی این کشور برگزار کرد.
این نشست در شرایطی برگزار شد که به تازگی، شماری از رسانههای خارجی از تغییر رویکرد نظامی طالبان در افغانستان خبر داده است. شماری از فرماندهان نظامی طالبان، گفته اند که جنگجویان این گروه در واکنش به افزایش حملههای هوایی نیروهای امریکایی بر مواضع شان، فشار نظامی شان را از ولسوالیها بر شهرها متمرکز کرده اند.
خبرگزاری رویترز، روز پنجشنبه -۱۴ اسد-، با سه تن از فرماندهان نظامی طالبان گفتوگو کرده و آنها، گفته اند که حملههای این گروه برای سقوط شهر هرات، لشکرگاه و کندهار متمرکز شده است.
یکی از فرماندهان طالبان به نقل از ملایعقوب، پسر ملاعمر -رهبر پیشین طالبان-، گفته است: «زمانی که امریکا به تعهدات خود پابند نیست؛ چرا طالبان باید از آن توافقنامه پیروی کنند؟»
این در حالی است که با سقوط دادن بیشتر از ۱۵۰ ولسوالی، جنگجویان طالب در روزهای اخیر، حملهای را برای سقوط دادن ولسوالیهای دیگر راه نینداخته اند؛ بل که این گروه بیشتر سرگرم حمله به کلانشهرهای افغانستان است. در روزهای پسین، جنگجویان طالب، بر مرکز ولایتهای نیمروز، جوزجان، هلمند، تخار و هرات حمله کرده اند. در این میان، وضعیت امنیتی در ولایتهای نیمروز و جوزجان، به شدت وخیم است؛ تا جایی که در جریان دو روز اخیر، دفتر ولایت و فرماندهی پلیس این دو ولایت، چند بار میان نیروهای دولتی و طالبان دستبهدست شده است.
طالبان پس از حمله بر شهرها، بیشتر تأسیسات نظامی و دولتی را به آتش کشیده اند. در سوی دیگر، به اثر حملههای طالبان در ولایتهای کشور، هزاران خانواده، مجبور به ترک خانههای شان شده اند. در برخی از ولسوالیها و ولایتها، طالبان غیرنظامیان را به گونهی هدفمند کشته اند.
نهادهای حقوقبشری به ویژه کمیسیون مستقل حقوق بشر با اسناد، گفته که طالبان در ولسوالیهای مالستان در غزنی، اسپینبولدک در کندهار و لشکرگاه در هلمند، مرتکب جنایت ضدبشری شده اند.
با این حال، در نشست فوقالعادهای که از سوی شورای امنیت سازمان ملل متحد برگزار شد، نمایندگان شماری از کشورهای عضو این سازمان و نمایندهی دایمی افغانستان در سازمان ملل،در این نشست شرکت کردند؛ نشستی که بیشتر با رویکرد، ضدطالبان و نکوهش حملههای این گروه به پایان رسید. هرچند تا اکنون، بیانهی پایانی این نشست صادر نشده؛ اما بیشتر نمایندگانی که در این نشست صحبت کردند، خواستار پایان خشونتها و جنایتهای ضدبشری طالبان شده اند.
به گفتهی شرکتکنندگان این نشست فوقالعاده، جنگ افغانستان در هفتههای گذشته، وارد فاز جدیدی شده که به مراتب مرگبارتر و مخربتر است. دیبرا لاینز، نمایندهی ویژهی سازمان ملل متحد در افغانستان، در این نشست، گفت که استراتژی جنگی طالبان، شدیدا باعث افزایش تلفات غیرنظامیان شده است.
بانو لاییز، تأکید کرد که به گونهی مجموعی در جریان حملههای طالبان در یک ماه گذشته، بیشتر از هزار غیرنظامی در ولایتهای هرات، کندهار و هلمند کشته شده اند؛ چیزی که جنگ افغانستان را وارد فاز جدیدی کرده و این احتمال وجود دارد که رویدادهای دلخراش سوریه و سارایوو در این کشور نیز، تکرار شود.
او گفت: «انتظار داشتیم با امضای توافقنامهی امریکا با طالبان در دوحه، خشونتها کاهش یابد که نیافت. انتظار داشتیم با آغاز گفتوگوها میان حکومت و طالبان، خشونتها کاهش یابد، نیافت. انتظار داشتیم پس از خروج نیروهای بینالمللی، جنگ متوقف شود، نشد و در نهایت با وجود پرداختهشدن امتیاز قابل توجه برای صلح، ما شاهد افزایش ۵۰ درصدی خشونتها و تلفات غیرنظامیان بودیم.»
افزون بر آن، غلاممحمد اسحاقزی و شهرزاد اکبر نیز به نمایندگی از دولت و شهروندان افغانستان، در این نشست صحبت کردند. آقای اسحاقزی، گفت که طالبان هیچ ارادهای برای برقراری صلح ندارند؛ زیرا، این گروه روابط اش با شبکههای تروریستی بینالمللی از جمله القاعده و داعش را مستحکمتر کرده است.
همچنان، شهرزاد اکبر، رییس کمیسیون مستقل حقوق بشر، در جریان صحبتهایش از رییس و اعضای شورای امنیت سازمان ملل، خواست که در این شرایط بحرانی، در مسئلهی صلح و جنگ افغانستان مداخله کرده و اجازه ندهند که شهروندان افغانستان بیشتر از این قربانی جنگ شوند.
به گفتهی او، باید مکانیزمی مشترک پیشگیرانه ساخته شود که طرفهای درگیر جنگ وادار به جدیگرفتن گفتوگوها شوند؛ تا به آتشبس همیشگی بینجامد.
نمانیدگان امریکا، روسیه، انگلستان و چین نیز در این نشست بر قطع خشونتها تأکید و اعلام کردند که در صورت ادامهی خشونتها، طالبان منزوی خواهند شد.
طالبان با التماس و توصیههای اخلاقی تسلیم نمیشوند
با آن که تا هنوز نتیجهی نهایی نشست فوقالعادهی شورای امنیت سازمان ملل در مورد افغانستان، اعلام نشده؛ اما شماری از آگاهان نظامی افغانستان، میگویند که این نشست بر اساس انتظارهای شهروندان کشور برگزار نشده؛ زیرا در این نشست، باید موضع جدیتری اختیار میشد و هشداری میبود به طالبان که باید خشونتها را متوقف کنند.
آگاهان، تأکید میکنند که مسئلهی افغانستان از بحث تقاضا و خواهش عبور کرده و وضعیت به جایی کشیده که باید تصمیم قاطع برای مبارزه با آن گرفته شود.
جاوید کوهستانی، آگاه نظامی، به روزنامهی صبح کابل، میگوید: «در نشست، باید در مورد بستهشدن دفتر قطر ضربالاجل تعیین میشد. طالبان، نباید حق سفر به کشورهایی که حامی تروریزم استند، از جمله پاکستان را داشته باشند. با بحثهای نرمافزاری، طالبان به خواستهای کسی توجه نکرده و نه تنها که از خشونت دست نمیکشند؛ بل که افزایش نیز میدهند. بیتفاوتی بیشتر، طالبان را دلیرتر خواهد کرد.»
گفتنی است که شورای امنیت سازمان ملل متحد از معتبرترین سازمانها در قبال صلح و جنگ کشورها است که نقش تعیینکننده و تصمیمگیرنده دارد. این نهاد، میتواند به فرستادن نیرو، وضع تحریم و نظارت مستقیم بر اوضاع کشورها فیصله صادر کند.
آگاهان به این باور اند که به دلیل نبود دیدگاههای مشترک میان اعضای سازمان ملل در مورد جنگ افغانستان، این نشست، مطابق خواست شهروندان این کشور برگزار نشد.
کوهستانی، میگوید که بدون همکاری و همسویی کشورهای بینالمللی، دولت افغانستان به تنهایی، نمیتواند زمینهی سرکوب طالبان را فراهم کند و به همین دلیل، جامعهی جهانی و دولتها باید افغانستان را کمک کرده و بر کشورهای حامی طالبان، فشار سیاسی وارد کند. در غیر آن، وضعیت از کنترل بیرون خواهد شد.
به باور او، در صورتی که جامعهی جهانی به وضعیت امنیتی افغانستان رسیدگی نکند، سیاستهای کشورهای منطقه به ویژه پاکستان، افغانستان را به سوی جنگ نیابتی سوق داده و در بحران کلانی فرو خواهد برد.
با این حال، گران هیواد، سخنگوی وزارت خارجه، به روزنامهی صبح کابل، میگوید که این نشست، افغانستان را به تصمیمهای کلان و جدی شورای امنیت برای تطبیق اقدامهایش نزدیکتر خواهد کرد.
آقای هیواد، گفت که گزارش شرکتکنندگان نشست، نشان میدهد که دنیا به ابعاد گستردهی جنگ افغانستان پی برده و میداند که بحران ناشی از حملههای طالبان، نه تنها افغانستان، بل که امنیت کشورهای منطقه، فرامنطقه و جهان را به چالش خواهد کشید.
این همه در حالی است که انتظار میرود در روزهای آینده، حکومت افغانستان برای تغییر وضعیت جنگی و تضعیف گروه طالبان، تصمیمهای جدیای بگیرد. مارشال عبدالرشید دوستم که اخیرا به کابل آمده، در دیدار با رییسجمهور غنی، از او خواسته است که در کشور وضعیت نظامی اعلام کند. احسان نیرو، سخنگوی حزب جنبش اسلامی افغانستان، به روزنامهی صبح کابل، گفت که طرح این حزب برای بهبود وضعیت امنیتی به آقای غنی داده شده و او نیز تأیید کرده است.
همچنان، روز شنبه -۱۶ اسد-، رسانههای امریکایی، گزارش داده که جو بایدن، رییسجمهور ایالات متحده، دستور داده است تا مواضع طالبان در افغانستان، با بمبافکنهای «B-52» هدف قرار بگیرد.
روزنامهی تایمز در گزارشی، گفته است که ایالات متحده، بمبافکنهای B-52 و چرخبالهای اسپکتر خود را به افغانستان فرستاده تا از پیشروی طالبان در سه شهر کلیدی، جلوگیری کند.
با این همه، تا هنوز روشن نیست که با صدور قطعنامهای شورای امنیت سازمان ملل در مورد افغانستان و برنامهی امنیتی حکومت، جنگ کنونی تا چه اندازه فروکش خواهد کرد.
