عضو هیئت گفت‌وگوکننده‌ی دولت افغانستان: نمی‌دانم که چرا به کابل بر نمی‌گردیم

نزدیک به دو هفته می‌شود که فرستادگان دفتر سیاسی طالبان، در ایران و روسیه به سر می‌برند. با آن‌که هیئت دولت افغانستان، این گروه را متهم به حاضر نشدن پای میز گفت‌وگوها و فرار از این روند می‌کند؛ اما منابعی می‌گویند که نمایندگان طالبان، به‌دلیل بیماری کووید ۱۹، در این کشورها گیرکرده‌اند.
در گزارشی از روزنامه‌ی هشت صبح که روز گذشته (۱۷ دلو) به نشر رسید، آمده است که ملا عبدالغنی برادر، رییس هیئت گفت‌وگوکننده‌ی طالبان با شماری از اعضای طالبان که در ۷ دلو به ایران رفته‌ بودند و هم‌چنان شیر عباس استانکزی در رأس هیئتی از طالبان که در ۸ دلو به روسیه سفر کرده‌ بودند، به‌دلیل محدودیت‌های ناشی از همه‌گیری کووید ۱۹، در قطر، نتوانسته‌اند که به میز گفت‌وگوها حاضر شوند.
اخیراً به اثر همه‌گیری کووید-۱۹ در قطر، این کشور محدودیت‌هایی برای آن‌هایی که از بیرون از قطر می‌آیند وضع کرده است؛ بر اساس این محدویت‌ها، مسافرانی که به دوحه می‌روند، باید قرنطین چهارده روزه را سپری کنند؛ اما دولت قطر برای نمایندگان طالبان و دیپلومات‌های سیاسی کشورها «برگه‌ ویژه» می‌دهند که از قرنطین چهارده روز، معاف شوند. در این گزارش، تأکید شده است که بنا بر نارضایتی دولت قطر از گروه طالبان، به نمایندگان این گروه که در ایران و روسیه به‌سر می‌برند، برگه‌ی ویژه داده نخواهد شد و در صورت برگشت آن‌ها به قطر، باید چهارده روز قرنطین را سپری کنند.
دور تازه‌ی گفت‌وگوها که قرار بود ۱۴ جدی شروع شود تا هنوز که یک ماه از آن می‌گذرد، درباره‌ی آجندای آن نیز نشستی برگزار نشده است و تنها سه نشست مقدماتی میان دو طرف دایر شده است.
با این‌حال، شماری از هیئت دولت افغانستان (۱۲ دلو) در یک کنفرانس خبری به خبرنگاران گفتند که طالبان تمایلی به‌ گفت‌وگوها ندارند و به همین دلیل گفت‌وگوها به وقفه رفته است.
شماری دیگر از هیئت گفت‌وکننده‌ی دولت افغانستان دیروز (۱۷ دلو) به روزنامه‌ی صبح کابل گفتند که آن‌ها منتظر هیئت طالبان می‌مانند و صحنه را ترک نخواهند کرد.
داکتر امین احمدی، عضو هیئت گفت‌وگوکننده‌ی دولت افغانستان، با آن‌که از دلیل نیامدن گروه طالبان در دوحه، اظهار بی‌اطلاعی می‌کند؛ اما می‌افزاید که شماری از هیئت گفت‌وگوکننده‌ی طالبان در دوحه به سر می‌برند. «نمی‌دانم که چرا به کابل بر نمی‌گردیم. دلیل‌های خود را داریم. به‌همان دلیلی که هیئت باقی‌مانده طالبان دوحه را ترک نمی‌کند، ما هم ترک نمی‌کنیم. دلیل‌های مشابه وجود دارد.» او، از این دلیل‌ها چیزی نمی‌گوید.
عبدالحفیظ منصور، عضو دیگر هیئت گفت‌وگوکننده‌ی دولت افغانستان، می‌گوید: «طالبان تا اکنون به دوحه برنگشتند، شاید دلیلش کرونا است، ترافیک است و یا هم سیاست است.»
از سویی هم داکتر عبدالله عبدالله، رییس شورای عالی مصالحه‌ی ملی، در اعلامیه‌ای (۱۷ دلو) گفته است که هیئت تحریک طالبان با بهانه‌تراشی‌های ناموجه و دلیل‌ها و انگیزه‌های نامعقول باعث تأخیر در آغاز مذاکرات شده و به‌جای گفت‌وگو روی مسایل اصلی، پایان جنگ و خشونت، مسلمان‌ کشی و افزودن به درد و آلام مردم افغانستان، مصروف سفرها و بحث‌های حاشیه‌‌ای است و نیروهای این گروه همچنان به جنگ و خشونت علیه مردم افغانستان ادامه می‌دهند.
با این‌حال، این پرسش مطرح است که طالبان بنا بر هر دلیلی – محدودیت‌های قرنطین در دوحه و یا هم مسایل سیاسی- پشت میز گفت‌وگوهای صلح قرار ندارند؛ پس چرا هیئت دولت افغانستان به کابل برنمی‌گردند؟
ناجیه انوری، معاون سخن‌گوی وزارت دولت در امور صلح، می‌گوید که هیئت گفت‌وگوکننده‌ی دولت افغانستان هیچ برنامه‌ای برای برگشت به کابل ندارد. «دولت افغانستان هم تصمیمی برای برگشت آن‌ها به کابل ندارد.»
شماری از هیئت دولت افغانستان در دوحه می‌گویند که برگشتن‌شان به کابل در این شرایط حساس که ناظران بین‌المللی در دوحه حضور دارند، واقع‌بینانه نیست.
آقای منصور تصریح می‌کند: «برگشتن که صدها آوازه را با خود دارد: تعبیر می‌شود که گفت‌وگوها قطع شده، در حالی‌که قطع نشده. ما امیدواریم که گفت‌وگوها شروع شود.»
با این‌حال، آگاهان سیاسی باور دارند که در دور دوم گفت‌وگوها، ساختار غیررسمی گفت‌وگوهای صلح افغانستان فعال‌تر شده است.
شجاع محسنی، کارشناس سیاسی افغانستان، می‌گوید که روند گفت‌وگوهای صلح افغانستان دو ساختار دارد؛ ساختار رسمی و غیررسمی. در ساختار رسمی هیئت گفت‌وگوکننده‌ی دو طرف شامل‌اند و در ساختار غیررسمی، مهره‌های تأثیرگذار و کشورهای دخیل در صلح و جنگ افغانستان وجود دارد. «در این روزها، ساختار غیررسمی، چون خلیل‌زاد، امریکا، پاکستان، ایران و روسیه فعال شده‌اند.»
تأکید آقای محسنی بر این است که دلیل صحی مثل محدودیت قرنطین می‌تواند یک دلیل باشد؛ اما در کنار آن، دلیلی که وقفه‌ی گفت‌وگوها را به درازا کشانده است، ارزیابی توافق‌نامه‌ی دوحه است. «هم طالبان و هم دولت افغانستان منتظر نتیجه‌ی ارزیابی و روشن شدن سیاست‌های بایدن در قبال صلح است. دولت هم دوست دارد که گفت‌وگو معطل شود و آقای بایدن از امتیازات طالبان بکاهد.» این است که مقام‌های دولت افغانستان در گفته‌هایش تأکید می‌کند که هیئت گفت‌وگوکننده‌ی دولت افغانستان متعهد آمدن صلح از راه گفت‌وگوهای رودررو است؛ اما هیئت طالبان این روند را جدی نمی‌گیرد.
ناجیه انوری می‌گوید: «ما مسئولیت‌پذیر استیم و برای تحقق آرزوی مردم افغانستان که همانا ختم جنگ است، وارد میدان گفت‌وگوها شده‌ایم.»
کارشناسان درباره‌ی اظهارات دولت افغانستان می‌گویند که دولت افغانستان تلاش می‌کند که از شرایط پیش‌آمده، بیش‌ترین نفع را ببرد و به همین دلیل، هیئت گفت‌وگوکننده‌ی دولت افغانستان را به کابل فرا نمی‌خواند.
گفتنی است که وزارت خارجه‌ی افغانستان (۷ دلو) در اعلامیه‌ی گفت که سفر هیئت طالبان به ایران در هماهنگی دولت افغانستان بوده است.
کانگرس: ممکن است که طالبان از گفت‌وگوها بیرون شود
گفت‌وگوهای صلح افغانستان بر اساس توافق‌نامه‌ی دوحه که در ماه فبروری ۲۰۲۰ میان امریکا و طالبان امضا شده بود، شروع شد. در توافق‌نامه‌ی دوحه آمده است که سربازان امریکایی باید تا ماه می ۲۰۲۱ از افغانستان بیرون شوند؛ اما کانگرس امریکا، از جو بایدن خواسته است تا سرعت خروج سربازان امریکایی را از افغانستان کاهش دهد تا وضعیت امنیتی این کشور، بهتر شود.
در گزارش کانگرس امریکا زیر نام «گروه مطالعه‌ی افغانستان» به ریاست جنرال جوزف دانفورد، آمده است که با توجه به شرایط، خروج سربازان امریکایی از افغانستان، می‌تواند سبب بی‌ثباتی در منطقه، قوی شدن شبکه‌ی القاعده و تشدید جنگ‌های داخلی در این کشور شود.
در گزارش آمده است که ایالات‌متحده نباید پیروزی را به طالبان بدهد. خروج کامل سربازان امریکایی در ماه می بدون در نظر گرفتن پیشرفت در گفت‌وگوهای صلح، می‌تواند سبب فروپاشی دولت افغانستان شود: «ایالات‌متحده باید سیاست خروج سربازانش از افغانستان را موردبازنگری قرار دهد تا مطمین شود که گفت‌وگوهای صلح در قطر، منجر به یک توافق سیاسی برای پایان جنگ در این کشور خواهد شد.»
در گزارش، همچنان هشدار داده شده که ممکن است گروه طالبان با تمدید ماموریت سربازان امریکایی در افغانستان موافقت نکند و از گفت‌وگوهای صلح بیرون شود.
وزارت خارجه‌ی امریکا در واکنش به این گزارش، گفته است که دولت جدید امریکا منتظر نتیجه‌ی ارزیابی توافق‌نامه‌ی دوحه می‌ماند.
این در حالی است که دیدبان شورای امنیت سازمان ملل، در گزارشی که دیروز (۱۷ دلو) نشر کرد، گفته است که رهبران القاعده در افغانستان حضور دارند و از سوی گروه طالبان محافظت می‌شوند.
پیش‌ازاین نیز، جان کِربی، سخنگوی پنتاگون، (۹ دلو)، گفت که امریکا به آن‌چه که در توافق‌نامه با طالبان امضا کرده، پایند است و این کشور تلاش می‌کند که به راه حلی مبتنی بر گفت‌وگوها برسد؛ اما طالبان به تعهدات خود عمل نکرده‌اند.
با این‌همه که هیئت گفت‌وگوکننده‌ی طالبان در ایران و روسیه به‌سر می‌برند و به دلیل محدودیت‌های قرنطین به دوحه رفته نمی‌توانند؛ مشخص نیست که گفت‌وگوهای صلح افغانستان چه زمانی و با چه رویکردی شروع خواهد شد.