نویسنده: الیزابت بی . هسامی
مترحم: مهدی غلامی
گفت‌وگوهای صلح، اکنون سه ماه پس از توقف آن به دلیل حمله‌ی مرگ‌بار طالبان در کابل، میان ایالات متحده و این گروه از سر گرفته شده است. طالبان – گروه مسلح شورشی‌ای که شکل فرامحافظه‌کاری از اسلام را ترویج می‌کند – سه دهه است که برای قدرت با دولت افغانستان می‌جنگد. پس از حمله به مرکز تجارت جهانی در ۱۱ سپتامبر و حضور امریکا در افغانستان، این گروه با ایالات متحده نیز در جنگ است.
گزارش جدید واشنگتن پُست در مورد جنگ ۱۸ساله در افغانستان، دریافته است که ۲۳۰۰ سرباز امریکایی و بیش از ۴۳۰۰۰ غیرنظامی افغان در جنگی که مقامات امریکایی می‌دانستند «پیروزنشدنی» است، کشته شده اند. در صورت توافق، شرایط برای خروج مرحله‌ای ۱۴۰۰۰ سرباز باقی‌‌مانده‌ی ایالات متحده از افغانستان تعیین خواهد شد. در عوض، طالبان باید توافق کنند که با مقامات دولت افغانستان وارد گفت‌وگو می‌شوند و ارتباط با گروه‌هایی مانند القاعده را قطع می‌کنند؛ اما آمدن صلح به افغانستان به بیشتر از یک توافق‌نامه نیاز دارد. به گواه تاریخ، رشد اقتصادی و فرصت‌های شغلی بهتر برای دوباره‌سازی ثبات پس از جنگ، ضروری اند.
ایجاد صلح دوام‌دار
بر پایه‌ی تحقیقات و آموزش‌هایم در رابطه به جنگ‌های مسلح، محیط و آوردن صلح به افغانستان، باور دارم که استفاده‌ی پایدار از منابع طبیعیِ فراوان این کشور، می‌تواند راهی به سوی بهبود اوضاع باشد. گروه‌های شورشی، مردمانی را استخدام می‌کنند که نیاز شدیدی به کار دارند. گزارش مجله‌ی «وایرد» در سال ۲۰۰۷ نشان می‌داد که گروه طالبان به سربازانش بیشتر از دولت افغانستان پول می‌دهد. امروزه گزارش‌ها حاکی از آن است که درآمد اعضای داعش در افغانستان حتا بیشتر است.
ایجاد بدیل‌های شغلی که درآمد خوبی برای گروه‌های افراطی داشته باشد، موضوع بسیار مهمی در حل پازل امنیت ملی افغانستان است. از آن جایی که بیشتر جنگ‌جویان گروه‌های شورشی، پیشینه‌ی کشاورزی دارند – حدود ۴۰ درصد از مردم افغانستان مشغول کشاورزی استند – انکشاف روستایی به طور ویژه‌ای در آوردن صلح مهم خواهد بود.
کارل بروچ، رییس «انجمن صلح‌سازان محیط‌زیستی» که یک سازمان غیرانتفاعی است و در مورد رابطه‌ی جنگ‌های مسلحانه و منابع طبیعی مطالعاتی انجام می‌دهد، گفت: «تقویت راه‌های درآمدی که به منابع طبیعی مرتبط باشند، می‌تواند برای جوانانی که به ناچار به نیروهای شورشی می‌پیوندند، آینده‌ی بهتری بسازد.»
نمایندگی ایالات متحده‌ی امریکا برای توسعه‌ی بین‌المللی که از تلاش‌ها برای بازسازی اقتصاد کشورهایِ پساجنگ مانند کلمبیا و جمهوری دموکراتیک کنگو حمایت مالی می‌کند، معتقد است که رشد اقتصادی پایدار برای یک افغانستان صلح‌آمیز و مرفه بسیار مهم است.
انجیر، زعفران و جلغوزه
بازار صادرات برای تولیدات کشاورزی پرفروش مانند پشم، جلغوزه، انجیر و زعفران، به طور بالقوه یکی از پرمنفعت‌ترین بخش‌های اقتصاد روستایی است. در ۲۵ نوامبر ۲۰۱۹، چندین واردکننده‌ی چینی، معامله‌هایی را با شرکت‌های افغانی نهایی کردند که طی آن قرار است تا ۵ سال آینده، به ارزش ۲٫۲ میلیارد دالر جلغوزه از افغانستان بخرند. دیگر صادرات کشاورزی افغانستان هم جای شان را در بازار جهانی پیدا کرده اند. افغانستان از فروش انگور در سال ۲۰۱۷، نزدیک به ۱۴۳ میلیون دالر و از میوه‌های گرم‌سیری، ۱۰۱ میلیون دالر به دست آورد. دولت افغانستان می‌داند که قادر است منبع جهانی غذاهای باکیفیت باشد.
هشت ماه پس از آن که اشرف‌غنی، رییس‌جمهور افغانستان، چند دهلیز هوایی جدید را در سال ۲۰۱۸ ایجاد کرد، صادرات افغانستان ۳۲ درصد افزایش یافت. آن راه‌های هوایی، افغانستان را به مراکز تجارتی در هند، ترکیه، چین، عربستان سعودی، اروپا، روسیه، امارات متحده‌ی عربی و اوزبیکستان پیوند می‌دهد که محصولات افغانستان را به دیگر مقاصد تجارتی در جهان می‌رساند.
به تازگی زمانی که مشغول خرید در یکی از سوپرمارکت‌های غذای بهداشتی در لس آنجلس بودم، از دیدن جعبه‌ی روشن و سرخی از انجیر کندهار حیرت‌زده شدم. محصولات غذایی زیبا که توزیع‌کننده‌ی آن بود، به من گفت که ۸۰ درصد از نیروی کار آن‌ها چه در بخش مدیریت و چه در بخش کارمندان را زنان تشکیل می‌دهند. این شرکت به کارمندانش انگلیسی و حرفه‌های دیگری می‌آموزاند. رفیع ورتنیان، همکار زیبا گفت: «با وجود آن که بخش کشاورزی، طبیعتی فصلانه دارد، با آن هم ما متعهدیم که کارمندان افغانستانی مان را در تمام فصل‌های سال، در استخدام داشته باشیم.»
استخراج زمرد
زمرد دیگر تولید افغانستان است که می‌تواند رشد اقتصادی این کشور را بیشتر کند. در بلندی‌های کوه هندوکش در ولایت پنجشیر، زمردهای سبز و با کیفیتی در زیر خاک خفته اند. مردم پنجشیر زمانی این زمردها را می‌فروختند تا هزینه‌های مقاومت در برابر اشغال شوروی را تأمین کنند. در آینده‌‌‌ای باثبات‌تر، این سنگ‌های باارزش می‌توانند درآمد پایداری برای مردمی که محل زندگی شان برای کشاورزی و علف‌چرانی بسیار کوهستانی است، داشته باشد.
مجله‌ی این‌کالِر که توسط «انجمن بین‌المللی سنگ‌های قیمتیِ رنگی» منتشر می‌شود، گزارش داده بود که در سال ۲۰۱۸، افغانستان به ارزش ۱۰۰ میلیون دالر، زمرد صادر کرده است. در سال ۲۰۱۵، بنگاه حراج کریستیز یک سنگ زمرد افغانستان را به قیمت دو میلیون و ۲۷۶۴۰۸ دالر فروخت که هنوز هم در این بنگاه یک رکورد است.
با وجود راه‌سازی‌هایی که به تازگی صورت گرفته است، رفتن و بیرون آمدن از پنجشیر که منطقه‌ای دوردست و کوهستانی است، دشوار به نظر می‌آید. با دست‌رسی بهتر، فن‌آوری‌های پیش‌رفته‌تر و آموزش‌های بیشتر به معدن‌چی‌ها، تحلیل‌گران تخمین می‌زنند که پنجشیر می‌تواند سالانه ۳۰۰-۴۰۰ میلیون دالر صادرات زمرد داشته باشد.
زمان‌بندی خوب
گفت‌وگوهای صلح میان ایالات متحده و طالبان، ۴۰ سال پس از اشغال افغانستان توسط شوروی در ۱۹۷۹ از سر گرفته می‌شود که باعث جنگ مسلحانه‌ای شد که تا امروز افغانستان را بی‌ثابت کرده است. تخمین زده می‌شود که طی اشغال یک‌دهه‌ای شوروی، ۲٫۵ میلیون نفر از مردم افغانستان کشته یا زخمی شدند. خروج نیروهای شوروی در سال ۱۹۸۹، افغانستان را با بحران تنها گذاشت و این کشور را در مقابل ظهور گروه‌های شورشی مانند طالبان، القاعده و سرانجام شاخه‌ی خراسان داعش، آسیب‌پذیر کرد.
هرچند جمعیت ۲۷٫۵ میلیونی زیر ۲۵ سال کشور، تنها شاهد جنگ بوده اند؛ اما آن‌ها در مورد چشم‌اندازهای کشور شان در رابطه به صلح، خوش‌بین استند. بررسی‌های اخیری که توسط بنیاد آسیایی از ۱۸۰۰۰ نفر از مردم افغانستان صورت گرفت، نشان می‌دهد که ۹۰ درصد آن‌ها از تلاش‌ها برای توافق با طالبان پشتیبانی می‌کنند. افغان‌های مسن‌تر، اوقات خوش‌تری را به یاد دارند. همسرم که در جوانی افغانستان را پس از اشغال شوروی ترک کرد، آلبومی از عکس‌هایی دارد که در آن خانواده‌اش کباب درست می‌کنند و در باغ‌های پر از گل پغمان، استراحت کرده اند. در آن زمان، کابل زیبا به «پاریس آسیای مرکزی» شهرت داشت.
بیشتر چمن‌زارها و قصرهای پغمان، اکنون در حال بازسازی محتاطانه‌ای استند که نشانه‌ی امیدوارکننده‌ای پس از چندین دهه جنگ است. بر پایه‌ی اطلاعات وزارت خارجه‌ی افغانستان، مناظر طبیعی و فوق‌العاده‌ی افغانستان در دهه‌ی ۶۰ و ۷۰ میلادی، سالانه هزاران گردش‌گر را به خود جلب می‌کرد. مسافران جوان که در مسیر مشهور «هیپی» از لندن تا گوا در هندوستان سفر می‌کردند، از افغانستان می‌گذشتند.
طبیعت‌گردی صنعت دیگری است که در صورت توقف جنگ، می‌تواند در افغانستان رشد کند. توافق با طالبان برای پایان جنگ در این کشور ضروری است؛ اما ایجاد شغل‌های معنادار و رشد پایدار اقتصادی به ایجاد یک صلح دوام‌دار کمک خواهد کرد.
