این روزها آلودگی هوا، مانند تروریزم در کمین کشتن مردم است. بر اساس آمار، سالانه جان بیشتر از ۳۵۰۰ نفر را در کابل میگیرد.
هرچند سالها است که کابل، در صدر آلودهترین شهرهای جهان قرار دارد؛ اما امسال ظاهرا این معضل بیشتر از هر سال دیگر دامن باشندگان کابل را گرفته است. پایتختنشینان از این که حکومت برنامهی مؤثری برای مبارزه با آلودگی هوا ندارد، ابراز ناامیدی میکنند و میگویند که حکومت اندکترین تلاش برای مبارزه با این پدیدهی کشنده نکرده است.
مسألهی آلودگی هوا آن قدر این روزها جدی و بحثبرانگیز شده که ریاستجمهوری نیز آلودگی هوا را غیر قابل قبول خوانده است. هفتهی گذشته محمداشرف غنی، رییسجمهور، در نشستی با اعضای کمیسیون جلوگیری از آلودگی هوا، گفت که آلودگی هوا دیگر قابل قبول نیست و باید اقدامات عملی برای کاهش آلودگی هوا روی دست گرفته شود.
آقای غنی در این نشست، به طور جدی از ادارهی ملی حفاظت از محیط زیست و شهرداری کابل، دو نهادی که بهطور مستقیم مسؤول طرح و برنامهریزی برای مبارزه با آلودگی هوا است، خواست که اقدامات جدی روی دست بگیرند تا کابل به محیط سالم و قابل تنفس برای باشندگان تبدیل شود.
رییسجمهور ضمن این که فعالیتهای این دو نهاد برای مبارزه با کاهش آلودگی هوا را ناکافی خواند، گفت که حکومت برای جلوگیری از آلودگی هوا برنامهی پنجساله دارد؛ اما در کنار برنامهی درازمدت، به اقدامات عاجلی نیاز داریم تا در نتیجهی آن بتوانیم کابل را به محیط سالم و قابل تنفس برای شهروندان تبدیل کنیم. «فضای کابل برای شهریان کابل کشنده شده و این وضعیت وخیم نیاز به اقدامات عاجل و عملی دارد.»
چه کسانی زندگی پایتختنشینان را کشنده کرده است؟
به گفتهی مسؤولان محیط زیست کابل، مالکان شهرکهای کلان در این شهر، مالکان بلندمنزلها، خشتپزیها، حمامها، سالُنهای عروسی، فابریکههای تولیدی و مالکان سایر تجارتها، عاملان اصلی آلودگی هوا میباشند. واردات بیرویهی زغال سنگ و سوختاندن مواد غیرمعیاری از قبیل پلاستیک، تایرهای فرسودهی موترها و کفشهای کهنه، عواملی دیگری است که سبب آلودگی هوای کابل شده است.
در کنار سوختهای غیر معیاری، استفاده از وسائط کهنه و از استفاده از مواد نفتی کمکیفیت در این وسائط و همچنان تولید گازهای گلخانهای که در نتیجهی فعالیتهای صعنتی تولید میشود، همه دست به دست هم داده و محیط کابل را به گونهی بیپیشنهای آلوده کرده است.
حکومت به تمام ادارههای دولتی دستور داده است که پلان استفاده از انرژی آفتابی را روی دست گرفته و آن را عملی کنند. رییسجمهور غنی گفته است: «در آیندهی نزدیک، برنامهی استفاده از انرژی آفتابی را در ادارات دولتی آغاز میکنیم.»
آقای غنی با انتقاد از کار کمیسیون جلوگیری از آلودگی هوا گفت که مردم از کار این اداره رضایت ندارند و باید اقدامات جدی روی دست گرفته شود تا هر چه زودتر به مشکل آلودگی هوای کابل، نقطهی پایان داده شود.
امسال در کنار ادارهی محیط زیست و ریاستجمهوری، وزارت داخلهی افغانستان نیز دست به کار شده است. به تازگی مسؤولان ارشد وزارت داخله در نشستی مشترک با ارگانهای دخیل در حل مشکلات محیط زیستی گفته اند که قرار است به زودی نشستی با مالکان شهرکهای رهایشی، داشهاش خشتپزی، حمامها، سالنهای عروسی، فابریکههای تولیدی، رستوانتها، حوضهای سونا و سایر مراکز تجاری برگزار شود، تا آنها را تشویق و وادار کنند که به استفاده از سوختهای غیرمعیاری پایان دهند.
خوشحال سادات، معین ارشد امنیتی وزارت داخله، در این نشست گفت که سر از روز یکشنبه (۸جدی) تمام بخشهایی که نقش عمده را در آلوده کردن هوای کابل دارند، با استفاده از فلترهای تصفیهکننده و مواد سوخت معیاری در کارخانهها و بخشهای کاری مربوطهی شان، در راستای کاهش آلودگی هوا در شهر کابل، سهیم شوند و در صورت تخطی با آنان برخورد قانونی صورت خواهد گرفت.
نقش رسانهها و علمای دین برای کاهش آلودگی هوا
آنچه ریاست ادارهی ملی حفاظت محیط زیست میگوید، مسألهی آلودگی هوا آن قدر به معضل بزرگ تبدیل شده که به تنهایی این اداره از پس آن برآمده نمیتواند.
شاهزمان میوندی، رییس ادارهی ملی حفاظت از محیط زیست، میگوید که در جریان یکی دو ماه گذشته نزدیک به ۳۵۰ مورد که سبب آلودگی هوای کابل میشود، تشخیص شده است.
آقای میوندی تأکید میکند که مبارزه با آلودگی هوا با کار ادارههای مختلف حکومتی ناممکن است؛ بلکه نقش سکتورهایی مانند: سکتور خصوصی، جامعهی مدنی، رسانهها، علمای دینی، مراجع علمی و شهروندان ضروری است تا معضل آلودگی هوا همگانی شود و همه باشندگان کابل دست به کار شوند و در کاهش آلودگی هوا نقش خود را انجام دهند.
آلودگی هوا نه تنها در افغانستان، بلکه به یک مشکل جدی در جهان مبدل شده است. در کنار این که مسألهی آلودگی هوا در جریان یک ماه گذشته سرخط اول رسانههای داخلی بود، تیتر اول خبرهای رسانههای خارجی نیز بوده است.
شماری از رسانههای خارجی به شمول خبرگزاری اسوشیتید پرس، آلودگی هوا را کشندهتر از جنگ های موجود تعریف کرده اند.
کمپاینهای جلوگیری از الودگی هوا
در هفتههای گذشته کمپاینهایی نیز به منظور کاهش آلودگی هوای کابل راهاندازی شده است. شبکهی خبرنگاران محیط زیست، هفتهی قبل کمپاین توزیع ماسک رایگان را به راه انداختند که در سه مرحله انجام شد.
در جریان این کمپاین حدود ۲۲ هزار ماسک در نواحی مختلف شهر کابل توزیع شده است.
قرار است شهرداری کابل نیز کمپاین آگاهیدهی را به منظور کاهش آلودگی هوا و توزیع ماسک برای باشندگان کابل آغاز کند تا مبارزه با آلودگی هوا به یک فرهنگ عام تبدیل شود.
در همین حال، شماری از شهریان کابل نیز کمپاین فیسبوکیای را به راه انداخته اند تا اگر از سوختهای دودزا استفاده میشود، به گونهای استفاده شود که تاثیرات منفی کمتری داشته باشد.
یکی از این کمپاینها با این عنوان که ذغال را پیش از در دادن در بین آب بگذارید، دود آن هفتاد تا هشتاد درصد کم میشود، به راه انداخته شده است. این گروه پیشنهاد کرده اند که ذغال سنگ را برای چند دقیقه و یا ساعتی داخل آب بگذارید تا خوب تر شود و سپس آن را از آب کشیده بگذارید تا خشک شود و بعد از آن به حیث مواد سوخت استفاده کنید. این کار کمک میکند که نلها و دودکشها را دود نگیرد و ضمنا به کاهش آلودگی فضای شهر و صحتمندی همشهریان تان کمک میکند.
این همه در حالی است که حدود ۹۱ درصد از جمعیت جهان روزانه در تهدید آلودگی هوا قرار دارند. سازمان جهانی صحت، گفته است که هر سال نزدیک ۷ میلیون نفر در جهان به دلیل آلودگی هوا، میمیرند.
