ديدبان حقوق بشر: نيروهاي افغان احتمالا مرتکب جرايم جنگي شده اند

نویسنده: علی م . لطیفی- Al Jazera

مترجم: مهدی غلامی

نیروهای افغانِ تحت حمایت سازمان اطلاعات مرکزی امریکا (CIA)، دوباره مورد انتقاد زیادی در افغانستان قرار گرفته اند. این بار به دلیل تاکتیک‌ها، حملات شبانه در خانه‌هایی که در روستاهای دورافتاده موقعیت دارند، سربه‌نیست کردن، حمله بر مراکز بهداشتی و اعدام‌هایی که بدون برگزاری دادگاه صورت گرفته اند. بر همین اساس است که دیدبان حقوق بشر می‌گوید چنین اعمالی برابر با «قساوت» و «جرایم جنگی» احتمالی است.
در یک گزارش بسیار تند و انتقادیِ ۵۰ صفحه‌ای که روز پنج‌شنبه (۹ عقرب ۱۳۹۸) منتشر شد، این گروه حقوق بشری که مقر آن در نیویورک است، در دو سال گذشته، ۱۴ مورد را در ۹ ولایت مستندسازی کرده است و می‌گوید آن عده از نیروهای افغان که توسط سازمان اطلاعاتی امریکا آموزش دیده و از آن‌ها حمایت مالی صورت گرفته، توجه کمی به زندگی افراد ملکی و حساب‌دهی به قانون بین‌المللی داشته اند.
پاتریشیا گروسمَن، دست‌یار مسؤول بخش آسیا و نویسنده‌ی این گزارش، پس از صحبت با ۳۶ تن از شاهدان چنین عملیاتی می‌گوید: « این نیروها در تمام این موارد، کسانی که در بند شان بودند را به ضرب گلوله کشته و باعث وحشت تمامی افراد جوامع از حملات شبانه‌ی توهین‌آمیز و حملات هوایی‌ای شده اند که بدون یک قضاوت درست صورت گرفته است.»
این گزارش هم‌زمان با یافته‌های اخیر ملل متحد نشر شده است که می‌گوید تا این مقطع از سال ۲۰۱۹، نیروهای بین‌المللی و ارتش افغانستان، مسؤول مرگ ۴۸۴ فرد ملکی و زخمی شدن ۷۷۷ تن از ملکیان است. نظر به این گزارش، نیروهای خارجی مسؤول دست‌کم ۴۶۸ مورد از مرگ غیرنظامیان است.
چیزی که نگرانی‌ها را در این مورد بیشتر می‌کند، آمار پنتاگون است که نشان می‌دهد نیروهای امریکایی تنها در ماه سپتامبر، ۱٫۱۱۳ حمله‌ی هوایی انجام داده اند، این یعنی هر روز ۴۰ حمله‌ی هوایی صورت گرفته است.
حملات شبانه
افراد ملکی‌ای که در ولایت‌های ناامن افغانستان زندگی می‌کنند، سال‌ها در مورد انجام حملات شبانه – که در آن نیروهای خارجی و افغان، شبانه وارد خانه‌های روستایی می‌شوند – و اتکای بیش از حد به حملات هوایی که آن‌ها ادعا می‌کنند باعث هدف قرار داده شدن غیرنظامیان می‌شود، شکایت کرده اند.
ولایت شرقی ننگرهار که در فاصله‌ی ۳ ساعت رانندگی با کابل قرار دارد، یکی از ولایت‌هایی است که بیشترین حملات در آن صورت می‌گیرد و شهروندان آن قربانی حملات پهپادی و شبانه‌ای می‌شوند که مقامات می‌گویند هدف آن دسته از حملات، نیروهای طالبان و داعش بوده است. دیدبان حقوق بشر می‌گوید که سه مورد از اعدام افراد بدون برگزاری دادگاه و حملات هوایی‌ای که بدون قضاوت درست صورت گرفته، باعث مرگ ۳۰ فرد ملکی شده است.
مسعود، یکی از ساکنان ولسوالی خوگیانی که شاهد حملات هوایی بی‌شماری از سوی نیروهای افغان و ناتو به رهبری امریکا بوده، می‌گوید که یافته‌های این گزارش باعث تعجب او نشده است.
مسعود ۲۵ساله و خانواده‌‌اش به تازگی به جلال‌آباد، مرکز ننگرهار آمده اند؛ چون تهدیدها مبنی بر حمله از سوی هر سه جناجِ نیروهای افغان، طالبان و داعش، غیرقابل تحمل شده بود.
مسعود می‌گوید: «من دانش‌آموز خوبی بودم. سعی می‌کردم درس بخوانم؛ اما شاهد مرگ‌های زیادی بوده‌ ام. هر روز با ترس از مرگِ اعضای خانواده‌ام بر اثر حملات هوایی و پهپادی زندگی می‌کنم. دیگر نمی‌توانم تمرکز کنم.»
مسعود، اتکای بیش از حد به حملات هوایی در این ولایت را مقصر افزایش کشته شدگان در خوگیانی و ننگرهار می‌داند.
بر اساس آمارِ خود پنتاگون، دست‌کم در ماه سپتامبر، ۲۴ حمله‌ی هوایی صورت گرفته است. یک نگرانی مشخص، مجوزی در سال ۲۰۱۷ از سوی نیروهای امریکایی است که به نیروهای ویژه‌ی افغان اجازه‌ی درخواست حمله‌ی هوایی را می‌دهد؛ حتا اگر هیچ نیروی زمینی امریکایی برای تأیید هدف، در آن مناطق حضور نداشته باشد.
مسعود به شکایتی از آگاهی‌دهندگان افغان اشاره می‌کند که سال‌ها است وجود داشته است. او می‌گوید: «این جاسوسان هرگز اطلاعات درستی نمی‌دهند. به هر کسی که از او خوش شان نیاید، می‌گویند طالب یا داعش است، دلیل ادامه‌ی مرگ افراد ملکی همین است.»
محمد و دیگران ساکنان خوگیانی که الجزیره با آن‌ها صحبت کرده، می‌گویند که یکی از منابع ترس شان، قطعه‌ی ۰۲ سازمان اطلاعاتی افغانستان است که توسط سازمان اطلاعات مرکزی امریکا آموزش دیده و حمایت می‌شوند. این قطعه متهم به قتل افراد ملکی زیادی، به شمول قتل چهار برادر در شهر جلال‌آباد است که باعث خشم عمومی شد.
تمام این موارد که قطعه‌ی ۰۲ در آن دست داشته و بررسی شده اند، در ننگرهار صورت گرفته است.
«هر شب نوزده حمله»
بر اساس گزارش دیدبان حقوق بشر، اولین فعالیت‌های مستندِ قطعه‌ی ۰۲ در سال ۲۰۱۷ زمانی رخ داد که ایالات متحده تصمیم گرفت که بهترین راه برای وارد کردن تلفات بیشتر به طالبان و دیگر گروه‌های مسلح، افزایش حملات شبانه است.
حملات شبانه از دیر زمانی به این سو، عمل بحث‌برانگیزی بوده است. بنا بر گزارش بنیاد جامعه‌ی باز، بین دسامبر ۲۰۱۰ و فبروری ۲۰۱۱، نیروهای امریکایی و ارتش افغانستان، به صورت میانگین، هر شب نوزده حمله را صورت داده بودند.
در ۲۰۱۳ و پس از شکایت‌هایی مبنی بر نقص حقوق بشر، حامد کرزی، رییس‌جمهور آن وقت، دستور به خروج نیروهای ویژه‌ی امریکایی از ولایت میدان‌وردک و سرانجام پایان تمامی حملات شبانه داد.
اما زمانی که دولت وحدت ملی، سال پس از آن سر کار آمد، این ممنوعیت به سرعت و بی‌ سر و صدا، برداشته شد.
مسعود، ساکن خوگیانی می‌گوید، تأثیرات این تصمیم‌هایی که در خفا گرفته می‌شود، به ندرت گزارش می‌شوند.
زمانی که از مسعود پرسیدیم چرا فکر می‌کند از گروه‌هایی مثل قطعه‌ی ۰۲ و نیروهای تحت حمایت سازمان اطلاعات مرکزی امریکا، بازخواست بسیار کمی صورت می‌گیرد، گفت: «خبرنگاران کمی جرأت می‌کنند به اینجا بیایند، در غیر این صورت اتفاقاتی که در خوگیانی می‌افتد هرگز گزارش نمی‌شوند.»
عمران فیروز، خبرنگار افغان-اتریشی که حملات هوایی در افغانستان را از سال ۲۰۱۱ به این سو تعقیب کرده است، می‌گوید که تأثیرات سوءاستفاده‌های صورت گرفته توسط گروه‌هایی مثل قطعه‌ی ۰۲ فوری بوده است؛ چون باعث می‌شود افراد ملکیِ خشم‌گین، به صف طالبان بپیوندند.
فیروز که قبلا نقص‌های نیروهای تحت حمایت سازمان اطلاعات مرکزی امریکا در ولایت خوست را بازجویی کرده است، می‌گوید: «زمانی که تنها در یک حمله، ۱۰، ۲۰ یا ۳۰ فرد ملکی را می‌کشید، تمام افراد روستا علیه امریکایی‌ها و حکومت شده و به طالبان می‌پیوندند.»