منبع: بی‌بی‌سی
برگردان: مرتضا نیکزاد
طالبان پس آمدند؟
طالبان پس از این که افغانستان در سال ۲۰۰۱ توسط نیروهای خارجی به رهبری ایالات متحده‌ی امریکا اشغال شد، از قدرت برکنار شدند. انتخابات دموکراتیک ریاست‌جمهوری و قانون اساسی جدیدی، روی کار آمد؛ اما، طالبان دست به شورش درازی برده و به تدریج دوباره قوت گرفتند.
اکنون که ایالات متحده آخرین نیروهایش را[از افغانستان] بیرون می‌کشد، طالبان ولسوالی‌های زیادی را دوباره در دست گرفته اند و قوانین سخت‌گیرانه‌ی خود را اعمال می‌کنند.
بخش افغانستان بی‌بی‌سی، در دوازدهم جولای، اطلاعات مربوط به ساحت‌های کشور که توسط طالبان یا دولت اداره می‌شود را تأیید کرده است.
مناطقی که با رنگ زرد مشخص شده، مناطقی است که در آن درگیری صورت گرفته و یا حضور گسترده‌ای از طالبان در بخشی از آن ولسوالی‌ها وجود دارد.
اوضاع در کشور سیال است و دست‌رسی محدود به برخی از مناطق کشور، تأییدی گزارش‌ها را دشوار می‌کند؛ اما، روشن است که طالبان به پیش‌روی خود ادامه می‌دهند. تصور می‌شود یکسوم کشور در دست این گروه باشد.
از سال ۲۰۰۱ تا اکنون، چند نفر جان خود را از دست داده است؟
درگیری‌های ۲۰ساله هم در افغانستان و هم در آن سوی مرز این کشور -پاکستان-، باعث کشته‌شدن هزاران جنگ‌جو شده است. غیرنظامیان نیز در این درگیری‌ها در حمله‌های هوایی ائتلاف کشورهای خارجی به رهبری ایالات متحده و حملات هدف‌مند طالبان، جان خود را از دست داده اند.
نمودار نشان‌دهنده‌ی تعداد تلفات در نتیجه‌ی درگیری‌های افغانستان
تعداد غیرنظامیانی که در سه ماه اول سال ۲۰۲۱ کشته شده اند، «به طور قابل توجهی» بیش‌تر از یک سال پیش بود، افزایشی که سازمان ملل متحد به استفاده از بمب‌های دست‌ساز -مواد منفجره‌ی دست‌ساز- و قتل های هدف‌مند نسبت داد.
زنان و کودکان ۴۳ درصد از تلفات غیرنظامی افغانستان در سال ۲۰۲۰ را تشکیل می‌دهند.
چه تعداد از جنگ فرار کرده اند؟
سال‌ها درگیری، میلیون‌ها نفر را مجبور به ترک خانه‌های شان کرده است؛ بعضی از آن‌ها به کشورهای همسایه یا کشورهای دورتر از آن پناهنده و بسیاری در داخل افغانستان آواره و بی‌خانمان شده اند؛ در کنار این که میلیون‌ها نفر با سختی و گرسنگی روبه‌رو بوده اند.
سال گذشته بیش‌تر از ۴۰۰ هزار نفر در اثر درگیری آواره شدند. از سال ۲۰۱۲، حدود پنج میلیون نفر فرار کرده و قادر به بازگشت به خانه نیستند. طبق آژانس حقوق بشر سازمان ملل، افغانستان سومین جمعیت آواره در جهان را دارد.
نمودار تعداد پناهندگان افغانستانی در خارج از افغانستان، کسانی که به کشور بازگشتند و تازه آواره شده اند را نشان می‌دهد.
همه‌گیری ویروس کرونا بار اضافی‌ای را بر دوش درآمدزایی سراسری افغانستان وارد کرده است؛ قرنتین و محدودیت‌های گشت‌و‌گذار، روی درآمدزایی افراد –به ویژه در مناطق روستایی- تأثیر داشته است.
طبق گزارش دفتر امور بشردوستانه‌ی سازمان ملل، بیش‌تر از ۳۰ درصد مردم با سطح بحرانی و یا اضطراری ناامنی غذایی روبه‌رو استند.
آیا دختران اکنون می‌توانند به مکتب بروند؟
سقوط رژیم طالبان، باعث تغییر و پیش‌رفت چشم‌گیری در زمینه‌ی حقوق زنان و تحصیلات شد. در سال ۱۹۹۹، حتا یک دختر در مکتب متوسطه ثبت نام نکرده بود و تنها ۹۰۰۰ دختر در مکاتب ابتدایی ثبت نام کرده بودند.
تا سال ۲۰۰۳، بیش‌تر از دو میلیون -۲٫۳ میلیون- دختر به مکتب می‌رفتند. این رقم، اکنون حدود ۳٫۵ میلیون نفر است و حدود یکسوم دانش‌جویان دانش‌گاه‌های دولتی و خصوصی زنان استند.
نمودار نشان‌دهنده‌ی درصدی دختران در دوره‌ی متوسطه.
با این حال، طبق یافته‌های مؤسسه‌ی خیریه‌ی کودکان، هنوز بیش‌تر از ۳٫۷ میلیون کودک شامل مکتب نیستد و ۶۰ درصد آن‌ها را دختران تشکیل می‌دهند. دلیل اصلی آن، جنگ موجود و نبود امکانات آموزشی کافی و آموزگاران زن است.
طالبان، می‌گویند که آن‌ها دیگر مخالف آموزش دختران نیستند؛ اما، به گفته‌ی دیده‌بان حقوق بشر، تعداد اندکی از مقامات طالبان، در مناطقی که آن‌ها کنترل می‌کنند، اجازه می‌دهند، دخترانی که سند رشد شان را تکمیل کرده اند، به مکتب بروند.
فرصت‌های بیش‌تر برای زنان
زنان هم‌چنان با دنبال‌کردن سمت‌های سیاسی و فرصت‌های شغلی، در حال اشتراک به زندگی عمومی استند. بیش‌تر از ۱۰۰۰ زن تا سال ۲۰۱۹ مشاغل شخصی خود را شروع کرده بودند؛ همه‌ی فعالیت‌هایی که تحت اداره‌ی طالبان ممنوع بود.
اکنون، در قانون اساسی، آمده است که زنان باید حداقل ۲۷ درصد چوکی‌های مجلس نمایندگان را در اختیار داشته باشند و در حال حاضر، با ۶۹ کرسی از ۲۴۹ کرسی، مقداری از این حد فراتر رفته است.
زندگی دیگر چگونه تغییر کرده است؟
با وجود بسیاری از مشکلات زیرساختی دیگر در سراسر کشور، دست‌رسی به تلفن‌های هم‌راه و انترنت، در حال رشد است.
بیش‌تر از ۸٫۶ میلیون نفر -حدود ۲۲ درصد از جمعیت- در ماه جنوری ۲۰۲۱ به انترنت دست‌رسی داشتند و میلیون‌ها نفر، از رسانه‌های اجتماعی استفاده می‌کنند.
میزان استفاده از تلفن هم‌راه نیز هم‌چنان رو به رشد است. درحالی که حدود ۶۸ درصد مردم اکنون تلفن هم‌راه دارند؛ اما طبق اعلام سازمان ملل، قطع‌شدن پراکنده‌ی خدمات تلفن هم‌راه، هم‌چنان بر ارتباطات اثر می‌گذارد.
بسیاری از مردم افغانستان -حدود ۸۰ درصد بزرگ‌سالان-، ، حساب بانکی ندارند که بالاتر از حد متوسط برای کشورهای کم‌درآمد است. بانک جهانی، می‌گوید که علاوه بر نگرانی‌های امنیتی، در اصل به دلیل اعتقادات مذهبی و فرهنگی، عدم اعتماد به بخش مالی و پایین‌بودن سطح سواد مالی است.
با این حال، این بانک پیش‌بینی می‌کند که پروژه‌های جدید، تعداد بزرگ‌سالان افغانستانی که حساب بانکی دارند را، می‌تواند تا پنج سال دیگر دو برابر کند.
در پایتخت –کابل- جایی که خانه‌های خشتی سنتی در دامنه‌ی تپه‌ها قرار گرفته، طی ۲۰ سال گذشته با افزایش دسته‌های ساختمان‌های بلند، افق شهر تغییر کرده است؛ تا جمعیت متراکم شهر را در خود جای دهد.
در سال‌های پس از سقوط طالبان، کابل شاهد شهرنشنی پرشتابی بود؛ طوری که مردم از مناطق روستایی که هنوز درگیری‌ها در آن ادامه داشت، وارد این شهر شدند و افغانستانی‌هایی که در دهه‌ی ۱۹۹۰ از دست طالبان فرار کرده بودند، از پاکستان و ایران به کشور شان برگشتند.
تریاک مرکز اقتصاد روستا است
افغانستان هم‌چنان بزرگ‌ترین تولیدکننده‌ی تریاک جهان است. مقامات انگلیس، تخمین می‌زنند که حدود ۹۵ درصد هرویین واردشده به انگلیس، از افغانستان منشأ می‌گیرد.
بر اساس ارقام سازمان ملل، کشت کوکنار در افغانستان طی ۲۰ سال گذشته، به میزان قابل توجهی افزایش یافته و از ۳۴ ولایت این کشور تنها در ۱۲ ولایت کوکنار کشت نمی‌شود.
این امر، با وجود برنامه‌های هدف‌مند ریشه‌کنی و ارائه‌ی مشوق‌هایی برای روی‌آوردن کشاورزان به کشت محصولاتی مانند انار یا زعفران، هنوز هم به حضورش ادامه می‌دهد.
گرچه طالبان ممنوعیت کوتاه‌مدت کشت خشخاش را در سال ۲۰۰۱ اجرا کردند؛ اما از آن زمان تا حال، خشخاش به منبع درآمد چندمیلیون‌دالری برای این گروه و دیگران تبدیل شده است. کشاورزان خشخاش، اغلب مجبورند به شبه‌نظامیان مالیات بر درآمد بپردازند.
بی‌ثباتی سیاسی، ناامنی و فرصت‌های شغلی کم، به عنوان عوامل اصلی افزایش تولید خشخاش شناخته می‌شود.
