چشم‌پوشی حکومت از پی‌گیری گزارش‌های تحقیقی

در سال‌های اخیر، رسانه‌های افغانستان، روی گزارش‌های تحقیقی بیش‌تر تمرکز کرده‌اند. نشر گزارش‌های تحقیقی که بیش‌تر فساد مالی مسؤولان دولتی را در بر می‌گیرد، هرازگاهی سروصداهای زیادی را ایجاد کرده است؛ اما مسؤولان نهادهای رسانه‌ای، ادعا می‌کنند که این گزارش‌ها، از سوی مسؤولان حکومتی نادیده گرفته می‌شود.

تهیه‌ی گزارش‌های تحقیقی، در هیچ‌جایی کار ساده‌ نیست؛ اما در افغانستان، به دلیل مشکلات امنیتی، کار کردن روی گزارش‌های تحقیقی، جسارت زیادی می‌طلبد. جمع‌آوری اسناد، سخت‌گیری در دادن اطلاعات، ناامنی، دشمنی افراد زورمند با خبرنگاران و حمایت نکردن حکومت، از جمله‌ی چالش‌هایی است که خبرنگاران با آن دست‌وپنجه نرم می‌کنند.

شماری از نهادهای رسانه‌ای، در اتحادیه ملی ژورنالیستان، روز دوشنبه (۳ سنبله) در مورد عدم پی‌گیری گزارش‌های تحقیقی از سوی حکومت، نشست خبری برگزار کردند. در این نشست، صحبت کنندگان، از دشواری‌های تهیه‌ی گزارش‌های تحقیقی و تهدیدها و بی‌توجهی حکومت در قبال آن، سخن گفتند.

شعیب فلاح، مسؤول اجرایی اتحادیه‌ی ملی ژونالیستان، به روزنامه‌ی صبح‌کابل می‌گوید که حکومت، با بی‌توجهی به گزارش‌های تحقیقی، به کار خبرنگاران بی‌توجهی می‌کند و این کار، به معنای حرمت نگذاشتن به کار رسانه‌ها است. او افزود که بی‌توجهی حکومت، سبب شده تا آنان با همکاری رسانه‌ها، از آدرس یک نهاد صنفی، صدای‌ شان را به گوش حکومتی‌ها برسانند و اعلام کنند که از کنار گزارش‌های تحقیقی به سادگی نگذرند و همکار رسانه‌ها باشند.

افغانستان که هنوز هم در میان کشورهای جهان، یکی از نخستین کشورهای مفسد است و در دل جنگ‌ها، کشت خش‌خاش، قاچاق موادمخدر و صدها جنایت دیگر به سر می‌برد، مکان خوبی برای گزارش‌های تحقیقی است. رسانه‌های چاپی، تصویری و صوتی افغانستان، هرازگاهی به نشر گوشه‌هایی از فساد در ادارات دولتی پرداخته‌اند؛ فسادهایی که میلیون‌ها دالر در قراردادها، برنامه‌ها، خریداری‌ها در وزارت‌ها و نهادهای دولتی اختلاس شده و نشان‌گر گستردگی فساد اداری است.

مسؤول اجرایی اتحادیه‌ی ملی ژورنالیستان، می‌گوید که رسانه‌ها با حکومت همکار‌ اند  و جرم را ثابت و مجرمان را معرفی می‌کنند، اما پس از آن، مسؤولیت حکومت و نهادهای عدلی و قضایی است که مجرمان را به پنجه‌ی قانون بسپارند و با فساد اداری مبارزه کنند.

کم نیستند خبرنگارانی که با مشقت بسیار، گزارش تحقیقی تهیه کردند و از فساد و اختلاس در اداره‌های حکومتی پرده برداشتند؛ اما شکایت از نهادهای دولتی نداشته باشند. دست‌کم گرفتن خبرنگاران و کار رسانه‌ها از سوی مسؤولان دولتی، شکایت زیادی در پی داشته است.

سرگردان پشت نخود سیاه…

خبرنگارانی که گزارش‌های تحقیقی تهیه می‌کنند نیز، از برخورد مسؤولان شکایت دارند. آن‌ها نه تنها از بی‌توجهی حکومت و دست‌کم گرفتن گزارش‌های‌ شان؛ بلکه از اطلاعات ندادن مسؤولان شاکی اند.

عبدالرازق اختیاربیگ، خبرنگار روزنامه‌ی صبح کابل، در مورد دشواری‌های دست‌رسی به اطلاعات می‌گوید که زمستان پارسال، این رسانه روی گزارش‌های تحقیقی در مورد غصب زمین‌ در هرات و اداره‌ی تربیت بدنی کار می‌کرد، اما تا اکنون قادر به دریافت اطلاعات کافی نشده است. به گفته‌ی او، کمیسیون دست‌رسی به اطلاعات، به منظور ارائه‌ی اطلاعات ایجاد شده؛ اما کارایی لازم را ندارد.

سخن‌گویان ریاست‌جمهوری، دادستانی کل، اداره‌ی تربیت بدنی، وزارت‌های داخله و دفاع و اداره‌های محلی، حاضر به ارائه‌ی پاسخ به پرسش‌های خبرنگاران نیستند.

عبدالمطلب فراجی، گزارشگر تحقیقی پیک، به روزنامه‌ی صبح کابل می‌گوید که اطلاعات اندکی در یکی از گزارش‌های ‌شان از وزارت مالیه نیاز داشت؛ اما پس از دو-سه هفته، موفق شد تا به اطاعلات دست یابد که آن هم کافی و دقیق نبود. او می‌افزاید: «در سطح کلان، سخن‌گوی ریاست‌جمهوری پاسخ‌گو نیست. وقتی با سخن‌گو تماس بگیری، تماس قطع می‌شود و اگر ده بار هم تماس بگیری، تماس تان قطع می‌شود و حتا به واتس‌اپ‌اش هم اگر پیام بگذاری، می‌خواند؛ اما پاسخ نمی‌دهد.»

هم‌چنین، جواد تیموری، یکی دیگر از خبرنگاران، می‌گوید که در روزهای قرنتین، آنان هر باری که به مسؤولان حکومتی و قضایی برای تهیه گزارش زنگ می‌زدند، پاسخی دریافت نمی‌کردند.

تلاش کردیم، با صدیق صدیقی، سخن‌گوی ریاست‌جمهوری، در این باره صحبت کنیم؛ اما موفق نشدیم. هم‌چنان، اداره‌ی بازرس ریاست‌جمهوری نیز در مورد دست‌کم گرفتن گزارش‌های تحقیقی خبرنگاران از سوی حکومت افغانستان، پاسخی ارائه نمی‌کند.