فراگیر شدن ویروس کرونا، نهادهای آموزشی و تحصیلی را در سراسر جهان تعطیل کرده است؛ مشکلی که کشورهای پیشرفتهی دنیا را واداشته است برای تکمیل نصاب تحصیلی، راهها گوناگونی را پیش بگیرند؛ مهمترین راه بدیل، پیشبرد درسها بهگونهی آنلاین است که تا حال نتیجهبخش بوده؛ اما جاگزین درسهای حضوری بهصورت کامل نیست.
در افغانستان نیز نظام آموزشی و تحصیلی در تعطیلی کامل به سر میبرد؛ در کشوری که بیشتر از نیم خاکش به دست گروه مخالف دولت است، همه به برق دوامدار دسترسی ندارند، آنتندهی شبکههای مخابراتی و عدم دسترسی به شبکههای تلویزیونی، از جمله چالشهایی است که درس نصاب معارف را به چالش میکشد.
این روزها شاهد پخش آگهیهایی از سوی آوازخوانها، عالمان دین و دیگر افراد صاحب سواد از طریق شبکههای اجتماعی؛ با همکاری وزارت معارف از شاگردان و والدین آنها دعوت میکنند تا برای ادامهی درسهای مکتب به گونهی آنلاین و از طریق شبکههای دیداری و شنیداری و رسانههای محلی در آموزشدهی از راه دور تلاش کنند.
به اساس طرح بدیل سیستم آموزشی وزارت معارف، قرار است تا چند روز آینده درسهای نصاب تعلیمی وزارت معارف بهصورت دیداری و شنیداری و همچنان بهگونهی آنلاین از سوی شبکههای محلی و تلویزیون معارف به نشر برسد.
برای اولین بار، قرار است نظام آموزشی افغانستان آموزش از راه دور را تجربه کند؛ این که این آموزش تا چه اندازه میتواند موثر واقع شود، در ابهام زمان است.
نوریه نزهت، سخنگوی وزارت معارف، به روزنامهی صبح کابل گفت: «نظارت از این برنامه از سوی اعضای نظارت تعلیمی صورت میگیرد و رسانهها، اعضای جامعهی مدنی، شوراهای انکشافی قریهها و خانوادهها نظارت از این پروسه را به دوش دارند.»
بر اساس این طرح، وزارت معارف با استفاده از وسائل ارتباط همگانی، زمینهی آموزش از راه دور برای دانشآموزان تمام دورههای تعلیمی به سطح برنامههای تعلیمات عمومی، تعلیمات اسلامی، سوادآموزی و تربیهی معلم اطفال خارج از مکتب و اطفال عودتکننده و بیجاشدههای داخلی فراهم میشود.
پوشش طرح بدیل برنامهی آموزشی معارف از سوی تلویزیونها، رادیوهای محلی، تلویزیون معارف و شماری از رسانههای خصوصی صورت میگیرد.
قرار این طرح، مضامین مکتب از دورهی ابتدائیه تا دورهی لیسه به دو بخش تقسیم شده؛ مضامین خودآموز یا علوم اجتماعی و مضامین ساینسی. تدریس مضامین خودآموز از طریق رادیوهای محلی و شماری از رسانهها خصوصی محلی صورت میگیرد. شاگردان دورهی لیسه با مطالعهی خودی هم میتوانند یاد بگیرند؛ اما تدریس مضامین ساینسی که نیاز به تدریس حضوری دارد، از طریق تلویزیونها به نشر خواهد رسید.
یکی از مشکلات موجود در افغانستان، در اکثر مناطق نبود برق است که این راعه بدیل را دچار بنبست نسبی کرده است.
خانم نزهت، در این مورد گفت: «دانشآموزانی که دسترسی به برق دولتی ندارند، با استفاده از برق سولر که در روستاها مروج است، میتوانند بیاموزند.»
قرار است به اساس این طرح، امتحان از مضامین تدریس شده در وسط سال با استفاده از وسائل ارتباط همگانی گرفته شود.
بر اساس این تصمیم، وزارت قرار است اپلیکیشنی بسازد تا تدریس مضامین مکتب در دسترس عموم بهگونهی آنلاین قرار گیرد.
ظاهرا در این امر قبل از وزارت معارف، نهادهای دیگری از چند سال قبل تا حال پیشقدم بوده اند که وزارت معارف میتواند با همکاری با این نهادها تأثیر این طرح را چند مرتبه افزایش دهد.
اپلیکیشن نون، از جمله اپلیکیشنهایی است که از سال ۲۰۱۷ به اینسو، تدریس مضامین مکتب را به صورت آنلاین و آفلاین با کمترین هزینهی انترنت تمام درسهای مکتب را در دسترس دانشآموزان قرار دهد.
این اپلیکیشن دارای کتابخانه است و به بصورت سافت میشود از این کتابها استفاده کرد.
رحیم جامی، مسوول ارشد عملیاتی تعلیمات دیجیتالی «نون» گفت: «برای آن عده از کسانی که به انترنت دسترسی ندارند، برنامهی صنفی قمر را رهاندازی کرده اند و در این صنفها، با در نظرداشت موارد بهداشتی، شاگردان در صنف حضور پیدا میکنند و از طریق نمایش درسها روی اسکرین، آموزش صورت میگیرد.»
این نهاد در هر ولسوالی دارای مرکز حمایهای بوده که در هر قریه ۴۵ صنف را پوشش میدهد. قرار است با استفاده از تکنالوژی وایفای آفلاین، این نهاد مواد درسی و دیگر موارد مورد نیاز شاگردان را تأمین کند که کار روی آن جریان دارد.
با توجه به بیتجربه بودن وزارت معارف در پروسهی آموزشدهی از راه دور و با تخصص داشتن این نهاد؛ وزارت معارف میتواند به عنوان گزینهی همکار از تعلیمات دیجیتالی «نون» استفاده کند تا بتواند خدمات آموزش از راه دور را، به شیوهی مناسب و با بازدهی بهتر در کشور مورد استفاده قرار دهد.
