گفت‌وگوهای صلح افغانستان به مرحله مهمی رسیده است؛ پس از ارایه‌ی پیش‌نویس «توافق‌نامه‌ی صلح افغانستان» توسط زلمی خلیل‌زاد به رهبران دولت افغانستان و گروه طالبان؛ نشست ترویکای توسعه‌یافته -امریکا، روسیه، چین به اضافه‌ی پاکستان- فردا- پنج‌شنبه، ۱۸ مارچ- در مسکو پایتخت روسیه برای برقراری صلح در افغانستان برگزار شود.
شورای عالی مصالحه‌ی ملی افغانستان گفته است که هیئتی از جانب دولت افغانستان به ریاست داکتر عبدالله عبدالله، رییس شورای عالی مصالحه‌ی ملی امروز- چهارشنبه، ۱۷ مارچ- به روسیه می‌رود. با آن‌که شورای عالی مصالحه‌ی ملی، درباره‌ی ترکیب هیئت افغانستان تا اکنون چیزی نگفته است؛ اما فهرستی از نام‌های اعضای هیئت افغانستان به رسانه‌ها درز کرده است.
طبق فهرستی که در رسانه‌ها نشر شده است، داکتر عبدالله عبدالله رییس، شورای عالی مصالحه‌ی ملی؛ میر رحمان رحمانی، رییس مجلس نمایندگان؛ محمدبابر فرهمند، معاون شورای عالی مصالحه‌ی ملی؛ سید سعادت منصور نادری، وزیر دولت در امور صلح؛ حامد کرزی، رییس‌جمهور پیشین دولت افغانستان؛ مارشال عبدالرشید دوستم، معاون پیشین رییس‌جمهور؛ محمد کریم خلیلی، رهبر حزب وحدت اسلامی؛ گلبدین حکمتیار، رهبر حزب اسلامی؛ معصوم استانکزی، رییس هیئت گفتوگوکنندهی دولت افغانستان؛ متین بیک؛ احمدنادر نادری و حبیبه سرابی اعضای هیئت گفتوگوکنندهی دولت افغانستان؛ محمدعلم ایزدیار، نایب نخست مجلس سنا؛ عبدالله خنجانی، معین وزارت دولت در امور صلح؛ عبدالستار خواصی، عضو حزب اسلامی و غیرت بهیر، عضو حزب اسلامی در ترکیب اعضای هیئت دولت افغانستان‌اند.
این در حالی است که طبق دعوت‌نامه‌ی نماینده‌ی روسیه در امور افغانستان، ۲ نفر از جانب دولت این کشور، ۲ نفر از اعضای شورای عالی مصالحه‌ی ملی، ۶- ۷ نفر از رهبران سیاسی و جهادی افغانستان، به این نشست دعوت شده بودند. هم‌چنان در این نشست ۱۰ نفر از گروه طالبان، ۱- ۲ نفر از کشور قطر و زلمی خلیل‌زاد، نماینده‌ی ویژه‌ی امریکا برای صلح افغانستان نیز قرار است در این نشست شرکت کنند.
نشست ترویکای در حالی برگزار می‌شود که گفت‌وگوهای صلح افغانستان در دوحه به بن‌بست خورده و طرح جانبی‌ای نیز از سوی ایالات‌متحده‌ی امریکا برای طرف‌های درگیر جنگ پیشنهاد شده است. بر اساس این طرح، قرار است که در ماه آینده، نشست مهمی از رهبران جهادی افغانستان با محوریت سازمان ملل متحد در کشور ترکیه برگزار شود.
با آن‌که هدف نشست مسکو، تسریع روند گفت‌وگوهای صلح افغانستان در دوحه گفته شده است؛ اما کارشناسان سیاسی افغانستان باور دارند که این نشست مقدمه‌‌ای برای نشست استانبول است؛ بنابراین، باید چهره‌هایی که توانایی نمایندگی از شهروندان افغانستان را داشته باشند، در این نشست اشتراک می‌کردند. به گفته‌ی آن‌ها، این افراد دیدگاه ثابت و یگانه درباره‌ی افغانستان ندارد.
مصطفا علی‌زاده، کارشناس سیاسی، به روزنامه‌ی صبح کابل می‌گوید که هیئت دولت افغانستان در نشست مسکو، در پی حفظ منافع قومی، حزبی و شخصی خودشان هستند. «در این نشست سه گروه از افراد اشتراک کرده‌اند؛ نخست کسانی‌اند که حکومت مطلقاً اسلامی شبیه امارت/خلافت می‌خواهند، مانند آقای حکمتیار؛ دوم، کسانی‌اند که دیدگاه سکولار دارند و در تلاش جداسازی دین از سیاست‌اند؛ سوم، کسانی‌اند که آن‌ها بیشتر به منافع شخصی‌شان در قالب حکومت دموکراتیک فکر می‌کنند.»
در ترکیب این هیئت نماینده‌ای از حزب جمعیت اسلامی که در گفت‌وگوهای صلح افغانستان در دوحه نماینده داشت، کسی حضور ندارد. آقای علی‌زاده می‌گوید که فرستاده‌های دولت افغانستان جامع نیست و از مردم افغانستان نمایندگی کرده نمی‌تواند.
گم بودن زنان، نهادهای مدنی و قربانیان جنگ در نشست مسکو
با آن‌که رهبران دولت افغانستان بارها در رسانه‌ها حرف از حفظ دست‌آوردهای بیست‌ساله به شمول آزادی بیان و حقوق زنان می‌زنند؛ اما در ترکیب هیئت‌های دولت افغانستان چه در میز گفت‌وگوهای صلح در دوحه و چه در نشست فردا نادیده گرفته شده است. در نشست مسکو، تنها حبیبه سرابی، عضو گفتوگوکنندهی هیئت دولت افغانستان اشتراک می‌کند و دیگر نماینده‌ای از زنان، کنشگران مدنی و حقوق بشری و رسانه‌ها در میان این هیئت دیده نمی‌شود.
حبیبه سرابی، عضو هیئت دولت افغانستان می‌گوید که از نبود زنان در نشست فردا متأسف است: «مه متأسف استم که حضور زنان کم‌رنگ است. مه سوال کردم؛ اما به عده‌ای یا اجازه داده نشده و یا در نظر گرفته نشده. انتظار داشتم که زنان بیشتری در نشست فردا باشند.»
هم‌چنان شهرزاد اکبر، رییس کمیسیون مستقل حقوق بشر افغانستان به نبود زنان در نشست ترویکای، واکنش نشان داده است. خانم اکبر، در برگه‌ی توییترش نوشته است: «وقتی روند صلح از مردم و برای مردم نیست. غیاب زنان، نهادهای مدنی و حقوق بشری، قربانیان، رسانه‌های افغانستان. عدم شفافیت در مورد آجندای بحث. چند نفر از شرکت‌کنندگان مشورت‌های گسترده با همه اقشار انجام داده‌اند؟»
کارشناسان سیاسی، نبود زنان، کنشگران مدنی و حقوق بشری، قربانیان جنگ و جامعه‌ی رسانه‌ای را در نشست فردا فاجعه می‌دانند. آقای علی‌زاده تأکید می‌کند که زنان به حیث نیم از جمعیت افغانستان، کنشگران مدنی و حقوق‌بشر و رسانه‌ها به حیث پایه‌های دموکراسی و هم‌چنان قربانیان جنگ به‌مثابه‌ی آسیب‌دیدگان بیست سال جنگ، باید در همچون نشست‌های مهم که برای آینده‌ی سیاسی افغانستان رایزنی می‌شود، حضور داشته باشند. «تنها حبیبه سرابی نمی‌تواند از جمعیت بزرگ زنان در افغانستان نمایندگی کند.»
تضاد دیدگاه در هیئت دولت افغانستان
به باور شماری از کارشناسان سیاسی، دو نشست پیش رو- نشست مسکو و استانبول- تعیین‌کننده‌ی نظام سیاسی آینده‌ی افغانستان است؛ نشست‌هایی که در آن بحث حکومت موقت مطرح شده و روی طرح امریکا چانه‌زنی می‌شود؛ اما در این نشست نمایندگان دولت افغانستان موضع مشخصی نداشته و در سردرگمی به سر می‌برند.
اسدالله ندیم، کارشناس سیاسی می‌گوید که در نشست مسکو روی دولت افغانستان فشار آورده می‌شود تا در نشست استانبول خواست‌های روسیه و امریکا را بپذیرد. «برخلاف گذشته، این‌بار امریکا و روسیه درباره‌ی برقراری دولت موقت در افغانستان اتفاق دیدگاه دارد، بنابراین تلاش می‌شود که حکومت را نیز راضی کند.»
با این‌حال، محمد اشرف‌غنی، رییس‌جمهور افغانستان، دیروز –سه‌شنبه، ۲۶ حوت- در نشستی تأکید کرد که انتقال قدرت تنها از راه انتخابات صورت می‌گیرد. او افزود: «اگر طالبان فردا هم به انتخابات حاضر باشند، ما آماده هستیم؛ اما بدون انتخابات حاضر به انتقال قدرت به جانشین خود نیستم.»
کارشناسان سیاسی اما باور دارند که دیدگاه ثابتی در جبهه‌ی جمهوریت وجود ندارد؛ این تفاوت و حتا تضاد دیدگاه را می‌توان از بررسی هیئت دولت افغانستان درک کرد. آقای علی‌زاده تصریح می‌کند که شماری از چهره‌هایی که به نشست فردا می‌روند، خواهان حکومت انتقالی و حتا خواهان برقراری نظام امارتی در افغانستان هستند؛ خلاف آن‌چه که رییس‌جمهور غنی می‌گوید.
با آن‌که در میز دیپلوماسی بر سر نظام آینده‌ی سیاسی افغانستان در مسکو و استانبول چانه‌زنی می‌شود؛ اما میدان جنگ نیز، گرم و خونین است. در هفته‌های پسین، شهروندان این کشور، روزی نیست که شاهد حمله‌های طالبان نباشند.
