واردشدن به مرحله‌ی اصلی گفت‌وگو؛ دولت افغانستان روی آتش‌بس تاکید دارد

گفت‌وگوهای صلح افغانستان سه ماه پیش، بر اساس مواد توافق‌شده میان طالبان و امریکا، در دوحه مرکز قطر گشایش یافت. طبق توافق‌نامه‌ی امریکا و طالبان، توقع می‌رفت که «آتش‌بس» در مرحله‌ی نخست گفت‌وگوها -چانه‌زنی روی کارشیوه و دستور جلسه- برقرار شود؛ اما در جریان گفت‌وگوها، نه ‌تنها آتش‌بس نشد؛ بلکه میدان جنگ هر روز داغ‌تر از پیش شد.
گزارش‌ها از دوحه چنین می‌رساند که توافق‌هایی روی کارشیوه صورت گرفته است و قرار است، مرحله‌ی بعدی گفت‌وگوها که چانه‌زنی روی آجندا است، امروز (شنبه ۱۵ قوس) شروع شود.
دکتر امین احمدی، عضو هیئت گفت‌گوکننده‌ی دولت افغانستان، به روزنامه‌ی صبح کابل می‌گوید که تا اکنون هیئت دولت، دو خواست عمده‌ی طالبان را حل کرده است. «فردا ما وارد مرحله‌ی اصلی گفت‌وگوها می‌شویم که در این مرحله، مهم‌ترین خواست هیئت دولت افغانستان آتش‌بس است.»
تاکید این عضو هیئت گفت‌وگوکننده‌ی دولت افغانستان بر این است که هیئت دولت افغانستان آتش‌بس را مهم‌ترین مورد این مرحله‌ی گفت‌وگوها می‌داند؛ اما ممکن است که طالبان این خواست مهم را در این مرحله، نپذیرند.
آقای احمدی می‌افزاید که آتش‌بس خواست جمعی مردم افغانستان است که برای برقراری آن به اراده‌ی جمعی نیاز است.
با این حال اما به باور آگاهان سیاسی، آتش‌بس به زودی برقرار نخواهد شد؛ زیرا جنگ یگانه آله‌ی مشروعیت‌دهی برای طالبان در میز گفت‌وگوها است؛ به این معنا که اگر آتش میدان جنگ خاموش شود، طالبان نمی‌توانند به اهداف شان برسند.
از دید این آگاهان، داغ‌بودن میدان جنگ از سویی دیگر، پایه‌های دولت افغانستان را نیز سست می‌کند و مشروعیت دولت را زیر پرسش می‌برد؛ زیرا یکی از مکلفیت‌ها و ویژگی دولت، تامین امنیت شهروندان است.
دکتر عوض‌علی سعادت، استاد دانشگاه و کارشناس سیاسی، می‌گوید که طالبان جنگ را پایان نمی‌دهند؛ زیرا جنگ یک آله‌ی قوی برای آن‌ها است تا پایه‌ی حکومت را بلرزانند و مسیر را برای رسیدن به حکومت موقت هموار کنند. «در این مرحله‌ی گفت‌وگوها، ممکن است که خواست مهم هیئت گفت‌وگوکننده‌ی دولت افغانستان آتش‌بس باشد؛ اما طالبان در مقابل آن حتما اداره‌ی موقت را مطرح می‌سازد.»
به گفته‌ی آقای سعادت، دولت در بخش تامین امنیت دست‌آوردی نداشته است که این مورد، موضع طالبان را در گفت‌وگوهای صلح قوی کرده است.

آیا ابتکار عمل در گفت‌وگوهای صلح به دست مجاهدان می‌افتد؟
با آن که هیئت گفت‌وگوکننده‌ی افغانستان به دوحه از نشانی دولت افغانستان رفته اند؛ اما در روزهای اخیر، از یک‌سو رهبران جهادی افغانستان نشست‌هایی در رابطه به گفت‌وگوهای صلح داشته اند و از سوی دیگر، مقام‌های پاکستانی گفته اند که طالبان با رهبران جهادی افغانستان گفت‌وگو خواهند کرد، نه با رهبری دولت افغانستان.
اسد درانی، رییس پیشین سازمان اطلاعات نظامی پاکستان (آی‌اس‌آی)، گفته است که طالبان با مجاهدان افغانستان، به ویژه افرادی؛ چون عبدالله عبدالله، رییس‌ شورای عالی مصالحه‌ی ملی و محمد محقق، رهبر حزب وحدت اسلامی مردم افغانستان، گفت‌وگو خواهند کرد، نه با محمداشرف غنی، رییس‌جمهور.
آقای درانی در گفت‌وگویی با شبکه‌ی بی‌بی‌سی، هم‌چنان افزوده است که پاکستان، همیشه با مجاهدان افغانستان و طالبان در ارتباط بوده و آن‌ها را کمک کرده است؛ زیرا آن‌ها در مقابل نیروهای خارجی می‌جنگیدند و اکنون هم رابطه‌ی خوبی با مجاهدان افغانستان و طالبان دارد. «پاکستان می‌تواند از نفوذ خود بر مجاهدان و طالبان استفاده کند و به آنان بگوید که با یگ‌دیگر گفت‌وگو کنند و هر تصمیمی که آنان بگیرند، برای پاکستان قابل قبول است.»
آقای درانی، از عبدالله عبدالله و محمد محقق به عنوان فرزندان اصیل افغانستان یاد کرده و گفته است، رییس‌جمهور غنی در آینده‌ی سیاسی افغانستان نقشی نخواهد داشت.
نقش و تاثیرگذاری پاکستان در روند گفت‎‌گوهای صلح افغانستان روشن است؛ این کشور، رهبر هیئت گفت‌وگوکننده‌ی طالبان را از زندان پاکستان به دوحه فرستاد تا با دولت افغانستان گفت‌وگو کنند. اکنون هم خانواده‌ی شماری از هیئت طالبان در پاکستان به سر می‌برند.
همین‌طور، رهبران پاکستان بارها از سوی رهبران دولت افغانستان متهم به حمایت از طالبان شده است؛ همین دلیل بود که سفرهایی در رابطه به صلح افغانستان، میان دو کشور انجام شد.
به باور آگاهان، مجاهدان افغانستان تلاش می‌کنند که ایتلافی را علیه طالبان شکل داده و گفت‌وگوهای صلح افغانستان را جهت بدهند؛ ایتلافی که در پنجشیر شکل گرفت و نشست‌های پی‌درپی داکتر عبدالله‌عبدالله با رهبران جهادی، نمونه‌هایی از آن است.
آقای سعادت می‌گوید که یکی از خواست‌های اصلی طالبان، اداره‌ی موقت است؛ خواستی که از سوی حکومت افغانستان پذیرفتنی نیست. بنا رهبران جهادی یک سلسله نشست‌هایی را داشته اند که می‌خواهند، رهبری صلح را زیر نظر داشته باشند. «آنان گفته اند که ما رهبری صلح را پیش‌می‌بریم؛ در گفت‌وگوهای ما با طالبان، اگر حکومت موقت هم باشد، مشکلی ندارد.» او به گونه‌ی نمونه از ایتلاف پنجشیر یاد می‌کند.
در یک هفته‌ی گذشته، داکتر عبدالله ‌عبدالله، رییس شورای عالی مصالحه‌ی ملی، سرگرم دیدار با رهبران جهادی بوده است. او چندین دیدار با حامد کرزی، عبدالرب رسول سیاف و دیدارهایی هم با محمدکریم خلیلی، یونس قانونی، صلاح‌الدین ربانی و گلبدین حکمتیار داشته است.
هرچند تا اکنون شورای عالی مصالحه‌ی ملی، جزو دولت افغانستان به شمار می‌رود؛ اما به باور آگاهان، دورهم‌آمدن رهبران جهادی در این شورا، ممکن است که جبهه‌ی مجاهدان و طالبان را رو در روی هم قرار داده و دولت افغانستان را به حاشیه براند.
علی‌سجاد مولایی، کارشناس سیاسی، می‌‌گوید که اگر مجاهدان با طالبان رو در رو شوند که به همان سمت روان استیم، حکومت موقت شکل خواهد گرفت؛ زیرا هم مجاهدان و هم طالبان، خواهان آمدن اداره‌ی موقت است. اداره‌ی موقت برای مردم افغانستان خطرناک‌ از امارت اسلامی خواهد بود. «بنا نباید اشترینگ و فرمان گفت‌‌وگوها از دست حکومت خطا خورده و به دست مجاهدین بیفتد. این وضعیت را پیچیده‌تر می‌کند.»
با این حال، قرار است که نخستین نشست کمیته‌ی رهبری شورای عالی مصالحه‌ی ملی، امروز (شنبه ۱۵ قوس) در ارگ ریاست‌جمهوری برگزار شود.

خلیل‌زاد و سفرهای بی‌پایانش
زلمی‌خلیل‌زاد، نماینده‌ی ویژه‌ی وزارت خارجه‌ی امریکا برای صلح افغانستان، در ادامه‌ی سفرهایش در رابطه به صلح این کشور، سفرهای تازه‌ اش را به منطقه شروع کرده است.
آقای خلیل‌زاد ناوقت روز پنچ‌شنبه (۱۳ قوس)، در برگه‌ی تویترش نوشته است که در این دور، به کشورهای ترکیه و قطر سفر خواهد کرد. «نخست، برای صحبت در مورد پشتیبانی ترکیه از مذاکرات صلح افغانستان، در انقره توقف می‌کنم و بعد از آن‌جا به دوحه می‌روم تا با طرفین کمک کنیم تا بر مبنای موفقیت اخیر شان در توافق بر اصول و کارشیوه، پیشرفت سریع بر یک نقشه‌ی ‌راه سیاسی و آتش‌بس دایمی و همه‌جانبه بیابند.»
او تاکید کرده است که سفرهایش را به منطقه ادامه خواهد داد تا این‌گونه، حمایت‌های بیش‎تر بین‌المللی را برای روند صلح افغانستان، جلب کند.
با این‌ همه، گفت‌وگوهای اصلی میان هیئت دولت افغانستان و گروه طالبان امروز در دوحه شروع می‌شود. هنوز اما برای مردم افغانستان مشخص نیست که آتش‌بس به این زودی دست‌یافتنی خواهد بود و یا این که با ورود مجاهدان به صحنه، گفت‌وگوهای صلح افغانستان وارد مرحله‌ی پیچیده‌تری خواهد شد؛ چیزی که شهروندان را از سرنوشت سیاسی افغانستان نگران کرده است.