نوشته شده در: فرانس ۲۴
مترجم: مهدی غلامی
گلنار ملک که یک زن کشاورز است، به اندازه‌ی سهمش، سختی‌های زیادی را در جریان چندین دهه جنگ که کشورش را نابود کرده، دیده است؛ اما او که مادر پنج کودک است، هرگز آماده‌ی ظهور داعش نبود. نزدیک به پنج سال پیش، شورشیان داعش، روستای او که در ننگرهار، ولایت هم‌مرز پاکستان موقعیت دارد را تصرف کردند و دست به سلسله کشتارهایی زدند تا خلافت خودخوانده‌ی سوریه و عراق شان را به افغانستان گسترش دهند. پس از این که نیروهای افغان جهادگرایان داعش را طی هفته‌ها جنگ خانه به خانه، بمباران و حملات هوایی؛ از اچین که خانه‌ی مالک در آن‌جا است بیرون کردند، مالک به خبرگزاری فرانسه گفت که شورشیان داعش دست به قساوت‌های بسیاری زدند. مالک می‌گوید: «آن‌ها یکی از کودکانم را با تفنگ کشتند و دیگری را زخمی کردند. وقتی پسرم تلاش کرد تا بگریزد، او را با تفنگ کشتند.» مالک می‌افزاید که همسرش برای سه هفته زندانی بود و شکنجه می‌شد.
مالک که سال‌ها در شهر مجاور که امنیت نسبتا بهتری داشت، زندگی کرده بود، ماه گذشته زمانی به خانه برگشت که مقامات ارتش اعلام کردند که داعش در افغانستان که به شاخه‌ی خراسان هم مشهور است، در ننگرهار کاملا شکست خورده است. برخی از مقامات محلی هنوز متقاعد نشده اند که شکست داعش در افغانستان فراگیر باشد؛ اما می‌گویند در صورت حفظ این پیروزی، شکست داعش دست‌آورد بزرگی برای نیروهای امنیتی افغان خواهد بود که در اوضاع سختی به سر می‌برند.
نوع پیوند میان داعش در افغانستان و خاورمیانه هنوز مشخص نیست؛ اما شاخه‌ی خراسان داعش بار اول در سال ۲۰۱۴ در این منطقه سر برون کرد و بیشتر اعضای این گروه را، جنگ‌جویان ناراضی طالبان و دیگر گروه‌های جهادگرا از افغانستان، پاکستان و آسیای مرکزی تشکیل می‌دادند.
سال ۲۰۱۵ بود که جنگ‌جویان شاخه‌ی خراسان داعش در ولسوالی اچین ننگرهار منسجم شدند و برای اولین بار توانستند قلمرویی را تصرف کنند. این جنگ‌جویان با مقاومت در برابر حملات هوایی مداوم و جنگ با رقیب شان، طالبان، پیش‌بینی‌های امریکا که می‌گفت این گروه زود شکست می‌خورد را نادرست ثابت کردند. این گروه با استفاده از پول‌های نقد و ایدیولوژی افراط‌گرایانه‌ای که در دانشگاه کابل شیوع کرده بود، قدرتش را حفظ می‌کرد.
به تازگی یکی از خبرنگاران خبرگزاری فرانسه با واحدی از ارتش افغانستان به روستای کوچکی در اچین رفت و شاهد ویران‌گری‌های شاخه‌ی خراسان داعش بود. همت‌الله ۳۶ساله که در آن محل زندگی می‌کرد، گفت: «مجبور مان کردند که خانه‌های مان را ترک کنیم. اکنون برگشته ایم. تمام خانه‌ها و دارایی‌های ما ویران شده است.» او هنوز به یاد دارد زمانی که جنگ‌جویان داعش به این منطقه آمدند، مردم محل را مجبور کردند که روی بمب بنشینند و سپس منفجر شان کردند. روز دیگر، آن‌ها مردی را به اتهام کفر سر بریدند.
هرچند در حال حاضر خبری از داعش در این روستا نیست؛ اما مردم محل به وقت نیاز دارند تا دوباره احساس امنیت کنند. بسیاری از آن‌ها هنوز هم در شوک اند. همت‌الله گفت: «داعش در همه جا ماین کاشته است، در مکاتب، کلینیک‌ها و خانه‌های مردم.»
تسلیم‌شدن‌های گروهی
بنا بر گفته‌های یک مقام دفاعی امریکا، عملیات نظامی ارتش افغانستان با کمک حملات هوایی ایتلاف به رهبری امریکا، اوضاع را به قدری مساعد کرد که در چند هفته‌ی اخیر، بیش از ۱۴۰۰ جنگ‌جوی داعش و خانواده‌های شان تسلیم شده اند.
گفت‌وگوهای متوقف شده میان ایالات متحده و طالبان به هدف رسیدن به توافقی بود که طی آن پنتاگون هزاران سربازش را از افغانستان بیرون می‌کرد و در عوض، ضمانت‌های امنیتی می‌گرفت و ردپایی از خود برای دنبال کردن شاخه‌ی خراسان داعش و دیگر گروه‌های جهادگرا، بر جا می‌گذاشت.
از ۲۰۱۵ به این سو، داعش مقاوت کرد و منابع خوبی هم در اختیار داشت. این گروه برای محافظت از خود در برابر حملات هوایی، تونل درست کرده بود. یکی از بزرگ‌ترین حملات هوایی، شامل استفاده‌ی امریکا از «مادر تمام بمب‌ها» در سال ۲۰۱۷ بود. مقامات ارتش امریکا دیگر روی شمار نیروهای داعش کار نمی‌کنند؛ اما سال‌ها تخمین زده می‌شد که شمار نیروهای این گروه بین ۲۵۰۰ تا چهار هزار نفر است.
مقام دفاعی امریکا به خبرگزاری فرانسه گفت: «ما تهدید داعش را در بخش‌های اهداف، توانایی‌ها و خط سیر آن بررسی کرده ایم نه شمار نیروهای این گروه.» این مقام می‌گوید هرچند داعش در ننگرهار شکست خورده است؛ اما شماری از جنگ‌جویان آن هنوز هم توانایی انجام حملات ویران‌گری را دارند و عناصر پراکنده‌ی این گروه تلاش خواهند کرد تا دوباره منسجم شوند. او گفت: «مهم‌ترین مسأله این است که داعش نیت و اراده‌ی صادر کردن تروریزم به خارج از افغانستان را دارد.»
هرات خان، یکی از بزرگان قبیله‌ایِ اچین می‌گوید که تنها نزدیک به ده درصد خانواده‌ها در جریان تصرف داعش در این ولسوالی ماندند. خان می‌گوید که دولت باید به آن‌ها در دوباره ساختنِ مکاتب، خانه‌ها، کلینیک‌ها و مساجد کمک کند. او می‌گوید که احتمالا هزاران خانه در این جنگ ویران شده است. او معتقد است که داعش در دو منطقه‌ی اچین هنوز هم حضور دارد؛ اما نجیب‌الله، یکی از فرماندهان ارتش افغانستان می‌گوید که شاخه‌ی خراسان داعش نابود شده است. او گفت: «تمام منطقه از وجود جنگ‌جویان داعش پاک‌سازی شده است. آن‌ها دوباره برنمی‌گردند و مردم این محل و کسانی که برگشته اند، باید به زندگی عادی شان ادامه دهند.»
با این وجود، شاخه‌ی خراسان داعش هنوز هم در افغانستان و مشخصا در کابل و کنر که همسایه‌ی ننگرهار است، حضور دارد.
