لیسهی عایشهی افغان در ناحیهی سوم مزارشریف موقعیت دارد. این مکتب در سال ۱۳۵۲ از بخش ابتدائیهی لیسهی سلطانراضیه جدا شده و به صورت مستقل به فعالیتهای ادبی، فرهنگی و تعلیمیاش شروع کرد. استادهای این مکتب در سالهای متمادی، در یک منزل رهایشی و با امکانات بسیار کم دانشآموزان را درس داده اند.
خانم زرغونه راهی، مدیر لیسهی عایشهی افغان، به روزنامهی صبح کابل میگوید: «۵۵ سال از عمر ساختمان این منزل رهایشی گذشته است و صنفهای آن به کلی فرسوده و غیر قابل استفاده بود؛ اما ما به ناچار و به نسبت نبود امکانات از همین صنفها استفاده میکردیم.»
خانم راهی، هشت سال پیش از طریق رقابت آزاد به عنوان مدیر در این لیسه مقرر شد. او در طی این هشت سال، به کمک شورای مردم محل، شاگردان و استادان، به کار ترمیم این مکتب مشغول است.
خانم راهی میگوید: «محیط و فضای آموزش تأثیر مستقیم روی میزان یادگیری دانشآموزان دارد و ما در این مدت تلاش کردیم تا با استفاده از کمترین امکانات، فضای امنی را برای دانشآموزان بسازیم تا که شاگردان ما در امنیت قرار داشته باشند.»
با آن که همهساله از طرف وزارت معارف کشور برای مکاتب کشور بودجهی مالی در نظر گرفته میشود؛ اما در این سالها، دولت توجهی به مشکلات موجود در این لیسه نکرده است. به گفتهی خانم راهی، وی تا کنون بارها مشکلاتش را به گوش مسؤولان در مرکز و ولایت رسانده است؛ اما هیچ توجهی به آن نشده است.
خانم زهرا عصمت که در لندن زندگی میکند، با آگاهی از مشکلات این مکتب، همراه با همسرش تصمیم میگیرند تا به لیسهی عایشهی افغان کمک مالی کنند که در نتیجه، دوازده صنف درسی معیاری برای استادان و دانشآموزان این مکتب ساخته میشود.
خانم راهی میگوید: «هنوز وجدانهای بیدار و تشنهی خدمت به مردم هستند که یکی از آنها خانم زهرا عصمت است. او، با کمک شایانش، مسؤولیت وطنی و انسانیاش را ادا کرده است. تعمیر جدید این مکتب موجب شده است تا استادان و دانشآموزان، امسال با روحیهی بالا و پر از انرژی درس بخوانند و کار کنند.»
مدیر بخش مالی این پروژه که فعلا در مزارشریف است، میگوید که خانم عصمت، سهمیلیون و ۱۴۰هزار افغانی را از بودجهی شخصیاش برای ساخت تعمیر این مکتب هزینه کرده است.
خانم عصمت همراه با خانوادهاش در شهر لندن انگلستان زندگی میکند و یک نهاد خیریه را برای کمک به افراد مستحق ایجاد کرده است.
ریاست معارف ولایت بلخ، با نشر خبرنامهای از همکاری خانم زهرا عصمت، برای ساختن صنفهای درسی ستایش کرده و از باشندگان این ولایت خواسته است تا با معارف همکار باشند.
نگینه، دانشآموز صنف یازدهم لیسهی عایشهی افغان، به روزنامهی صبح کابل میگوید: «با ساخته شدن تعمیر جدید مکتب، شاگردان و استادان با شوق و علاقهی بیشتری به فراگیری دانش پرداختند. ما امسال خوشبختانه توانستیم که نصاب تعیین شده از سوی وزارت معارف را ختم کنیم. طی این سالها، نه تنها استادان که شاگردان این لیسه نیز با کمکهای مالیای که در توان داشتند، تلاش کردند تا لیسهی عایشهی افغان را سر پا نگه دارند.»
نگینه اضافه میکند که «وقتی فصل سرما فرا میرسید، خطرهای زیادی ما را تهدید میکرد. هنگام بارش برف و باران، هر لحظه احتمال فروریختن سقف وجود داشت؛ ولی امسال خوشبختانه ما دیگر تشویش و دلهرهای نداریم و در یک فضای سالم و امن درس میخوانیم.»
لیسهی عایشهی افغان با داشتن ۱۶۵۰۰ دانشآموز، در سه زمان درسی، در آستانهی پانزدهمین دور از فارغان خود است. این لیسه، پیش از این، در منزل رهایشیای به وسعت هزار متر مربع فعالیت میکرد.