طالبان بیست سال پس از یازدهم سپتامبر ۲۰۰۱، در چنین روزی به میز گفت‌وگوی صلح حاضر شدند، هرچند برآیند چنین صلحی هنوز برای مردم افغانستان روشن نیست و این روند تاکنون برای بیشتر شهروندان افغانستان با بیم و امیدهایی همراه بوده است.
هیأت گفت‌وگوکننده‌ی حکومت افغانستان به قطر رسیده‌اند که به‌گونه‌ی رسمی با هیأت طالبان دیدار کرده و گفت‌وگوهای میان‌افغانان را آغاز کنند؛ دیداری که راه طولانی را پیموده و کش و قوس‌های فراوانی پشت سر گذرانده است. به نظر می‌رسد گفت‌وگوهای میان‌افغانان، طولانی‌تر، پیچیده و دشوارتر از همه‌ی مسیرهایی باشد که روند صلح تاکنون پیموده است.
رهایی زندانیان طالب توسط حکومت افغانستان، آخرین بهانه‌ی طالبان برای آغاز گفت‌وگوهای میان‌افغانان بود که پس از ماه‌ها تأخیر، تکمیل شد و راه را برای آغاز گفت‌وگوهای میان‌افغانان باز کرد.
رهایی این زندانیان یکی از مواد توافق‌نامه‌ای است که در ماه فبروری میان امریکا و طالبان بدون حضور حکومت افغانستان، امضا شد. در مقابل، طالبان برای کاهش خشونت‌ها و آغاز گفت‌وگوهای میان‌افغانان توافق کردند. به اساس این توافق‌نامه، امریکایی‌ها همچنین در ازای تضمین کاهش حملات تروریستان طالب و تبدیل نشدن دوباره‌ی افغانستان به پناه‌گاه تروریستان، قول خروج تدریجی نیروهای باقی‌مانده‌ی خود را دادند.
احتمال طولانی‌شدن گفت‌وگوها
پس از دو دهه جنگ، اکنون نمایندگان طالبان – گروهی که برداشت تندروانه از دین دارند – و نمایندگان حکومت که از جمهوریت و دستاوردهای دموکراتیک دفاع می‌کنند، روی میز چانه‌زنی قرار گرفته‌اند که در بخش‌های تقسیم قدرت، آزادی‌های مدنی از جمله نقش زنان و اقلیت‌ها به یک توافق همه‌جانبه دست پیدا کنند.
صدیق صدیقی، سخن‌گوی ارگ ریاست‌جمهوری افغانستان، در صفحه‌ی تویترش نوشته است: «هرگز ملت افغانستان و جمهوریت اسلامی افغانستان، اجازه‌ی فروپاشی نظام را داده نمی‌تواند. خشونت را ختم می‌کنیم، اما نظام به اساس اراده‌ی آزاد مردم افغانستان دوام خواهند کرد».
به نظر می‌رسد چنین توافقی میان دو جبهه‌ی مخالف و متضاد دشوارتر از آن است که تصور می‌شود؛ خون‌ریختن و خون‌دادن بیست سال اخیر بر دشواری این توافق افزوده است.
نمایندگان حکومت افغانستان آتش‌بس را یکی از اولویت‌های اصلی‌شان در گفت‌وگوهای میان‌افغانان در نظر گرفته‌اند؛ موضوعی که طالبان نیز به‌عنوان نخستین اجندای این نشست، با آن موافقت کرده‌اند. تضمین کاهش خشونت‌ها، اما توسط تروریستان وابسته به طالبان که اهرم اصلی این گروه به شمار می‌رود، کار ساده‌ای نخواهد بود.
از سویی هم در کنار تمام چالش‌های درونی که میان دو طرف وجود دارد، دخیل نبودن برخی از کشورها در گفت‌وگوهای صلح افغانستان، می‌تواند این روند را با چالش جدی روبه‌رو کند.
سفارت فرانسه در افغانستان دیروز (جمعه) یک‌بار دیگر مخالفت شدید خود را به رهایی زندانیانی که به کشتن اتباع این کشور محکومند، اعلام کرد.
در اعلامیه‌ای که از سوی این سفارت نشر شده، آمده است که حکومت افغانستان، ضیا احمد و عبدالله غلام‌دستگیر را آزاد کرده است. این افراد به جرم قتل بتینا گویزلارد، کارمند حقوق‌بشری فرانسوی که با کمیساری عالی پناهندگان سازمان ملل در افغانستان (UNHCR) کار می‌کرد، متهمند.
سفارت فرانسه در این اعلامیه تأکید کرده است: «فرانسه یک‌بار دیگر مخالفت شدید خود را با رهایی افرادی که علیه شهروندان این کشور، به ویژه سربازان و کارمندان بشردوستانه، مرتکب جرم شده‌اند، اعلام می‌کند».
مقام‌های این کشور معترض، تأکید کرده‌اند که در تماس تلفنی اخیر، رییس‌جمهوری و وزیر خارجه‌ی فرانسه این مسأله را با همتاهای افغانستانی‌شان واضح کرده‌اند. آن‌ها تأکید کرده‌اند، فرانسه در حالی این قربانی بزرگ را در روند صلح افغانستان می‌پردازند که این کشور هیچ‌نوع سهمی در این روند ندارد.
با این حال، گروه بین‌المللی بحران در گزارش اخیرش گفته است که خواست اخیر فرانسه، آلمان و آسترالیا از حکومت افغانستان، مبنی بر عدم رهایی قاتلان نیروهای این کشورها، در واقع نوع اعتراض دیپلماتیک بر رفتار امریکا است که چرا این کشورها در روند صلح افغانستان شامل نیستند.
این گروه بین‌المللی تأکید کرده است که ۲۰ سال پیش، زمانی که ایالات متحده‌ی امریکا قصد سرنگونی طالبان را کرد، با کشورهای متعددی وارد تعامل شد. بسیاری از کشورهای اروپایی، ایالات متحده‌ی امریکا را در این حمله همراهی کردند.
به گفته‌ی گروه بین‌المللی بحران، حالا که پای صلح و گفت‌وگو برای ختم جنگ به میان آمده است، ایالات متحده‌ی امریکا نباید همه‌ی این کشورها را فراموش کند. کشورهایی که انرژی و منابع مالی کلانی را برای افغانستان خرج کرده‌اند و قربانی‌های بزرگی در این خاک داده‌اند، باید به مردم خود پاسخ‌گو باشند.
عجله‌ی امریکا
هم‌زمان با تمام چالش‌هایی که گفت‌وگوهای صلح در پیش دارد، ایالات متحده‌ی امریکا با نزدیک شدن انتخابات این کشور، روند گفت‌وگوهای صلح را تسریع کرده و تلاش دارد که آغاز پیکارهای انتخاباتی به نتیجه‌ی ملموسی برسد.
با این حال مایک پمپیو، وزیر امور خارجه‌ی امریکا که برای آغاز این گفت‌وگوها در قطر حضور یافته است، روز پنج‌شنبه اعلام کرد که فرصت صلح «نباید از بین برود».
دونالد ترامپ، رییس‌جمهوری امریکا هم‌چنان آغاز گفت‌وگوها را نتیجه‌ی تلاش دیپلماتیک جسورانه‌ی دولت خود در ماه‌ها و سال‌های اخیر عنوان کرده است.
آقای ترامپ روز جمعه در یک سخنرانی‌اش گفت: «ایالات متحده نقش مهمی در فراهم کردن زمینه‌ی گفت‌وگو میان طرفین برای پایان دادن به جنگ چند دهه ایفا خواهد کرد؛ جنگی که تقریباً ۲۰ سال ادامه دارد».
امریکا هم‌چنان به اساس وعده‌ی که رییس‌جمهور ترامپ در کارزارهای انتخاباتی‌اش داده بود، تلاش دارد که سربازانش را به خانه برگرداند. آقای ترامپ بارها در سخنرانی‌هایش از خروج سربازان امریکایی از افغانستان یاد کرده است.
با این حال ایالات متحده‌ی امریکا در توافق‌نامه‌ای که در ماه فبروری با طالبان امضا کرد، با خروج ۱۲ هزار سربازش از افغانستان در مدت چهارده ماه توافق کرده است.
به اساس این توافق‌نامه، امریکا باید در مدت ۱۳۵روز پس از امضای آن، حدود ۳ هزار و ۴۰۰ سرباز خود را به خانه برگرداند و پنج پایگاه نظامی‌اش را در خاک افغانستان بسته کند.
طالبان در عوض، کاهش خشونت‌ها را پذیرفتند و اعلام کردند که آن‌ها در هنگام خروج این سربازان، به مواضع امریکایی‌ها حمله نخواهند کرد. در ضمن، از امریکا نیز خواستند که حمله به جنگ‌جویان طالبان را متوقف کند. امریکا این خواست طالبان را نیز پذیرفت؛ اما اعلام کرد که در موارد نادر، در صورتی‌که متحدان افغان آن‌ها زیر فشار شدید قرار گیرد، دست به اقدام خواهند زد.
بیم و امید
به نظر می‌رسد هردو طرف (امریکا و طالبان) از رعایت شرط‌های ۱۳۵ روز نخست، راضی باشند؛ اما ترسی از مرحلهی بعدی دارند. طالبان نگرانند که امریکا تا اوایل سال آینده‌ی میلادی به‌طور کامل خارج نشوند، همچنین اعتماد امریکا بر طالبان نیز چنان کامل نشده است که بتواند به‌گونه‌ی کامل از افغانستان خارج شود.
با این حال، تاکنون هیچ پیشنهادی از سوی مقام‌های امریکایی در مورد تغییر در نقشه‌ی خروج، گزارش نشده است.
ژانرال کنت اف. مک‌کنزی، رییس فرماندهی مرکزی امریکا، روز چهارشنبه هفته‌ی گذشته گفت که تا ماه نوامبر حضور نظامی امریکا در افغانستان به ۴ هزار و ۵۰۰ تن کاهش خواهد یافت.
امریکا نزدیک به ۲۰ سال پیش، پس از حادثه‌ی یازدهم سپتامبر ۲۰۰۱، وارد افغانستان شد تا از راه نظامی، عاملان این رویداد را سرکوب کند و حکومت مقتدری را در این کشور پایه‌گذاری کند؛ اما حالا پس از دو دهه جنگ و هزینه‌های گزاف، نه‌تنها حکومت مقتدری در افغانستان به‌میان نیامد، بل شهروندان این کشور به آرامش گم‌شده‌ی‌شان نیز نرسیدند.
حالا که امریکا راه مسالمت‌آمیزی را برای ختم این جنگ بیست‌ساله در پیش گرفته است، طومار نگرانی‌های شهروندان افغانستان طولانی‌تر شده است. می‌ترسند گروهی که خون هزاران افغان را ریختانده با باج‌دهی امریکا، دوباره به قدرت برسند و روی همه‌ی دستاوردهای دموکراتیک ۱۹ سال اخیر، خط بکشند.
