ظاهرا، دیده می‌شود که سفر غیررسمی دونالدترامپ، رییس‌جمهوری امریکا در کابل، منجر به تحولاتی در روند گفت‌وگوهای صلح شده و این روند را بیش از هر زمان دیگر، تسهیل کرده است.
آقای ترامپ برای اشتراک در مراسم سپاس‌گزاری به پایگاه نظامی بگرام آمده بود. او پیام‌ها و پیشرفت‌های مذاکرات نمایندگان خود را با نمایندگان گروه طالبان، به رییس‌جمهور افغانستان شریک کرد. تحولی که آقای ترامپ از آن سخن زد، آغاز دیدارهای نمایندگان امریکا و طالبان در قطر بود که احتمال دارد، در آینده‌ی نزدیک، مذاکرات رسمی میان دو طرف از سر گرفته شود. برقراری آتش‌بس، یکی دیگر از تحولات در روند گفت‌وگوهای صلح است و آقای ترامپ خبر داد که گروه طالبان می‌خواهند آتش‌بس کنند. به دنبال این اظهارات، گروه طالبان، واکنش نشان داد که در نخست، باید توافق‌نامه امضا شود و بعد از آن، به گونه‌ی فوری، آتش‌بس میان نیروهای امریکایی و جنگ‌جویان طالبان، برقرار می‌شود.
مذاکره‌ای که مرده بود
امریکا و طالبان نزدیک به یک سال در دوحه پایتخت قطر مذاکره کردند. این مذاکرات، تا آن‌جایی پیش‌رفت داشت که از یک طرف، تمامی اختلافات دو طرف حل و به صورت مکتوب، توافق شده بود و از طرف دیگر، زلمی خلیل‌زاد فرستاده‌ی ویژه امریکا برای صلح افغانستان، زمینه‌ی ملاقات هیأت مذاکره‌کننده‌ی طالبان را با ترامپ در کمپ دیوید ترتیب داده بود؛ اما در آخرین لحظات مذاکرات، گروه طالبان حمله‌ای را در ماه سپتامبر سال جاری، در کابل انجام داد که در این حمله، یک سرباز امریکایی کشته شد و این رویداد، منجر به لغو مذاکرات شد. پس از این رویداد، آقای ترامپ مذاکرات صلح با طالبان را مرده خواند. او، به تاریخ ۹ سپتامبر در برابر خبرنگاران گفت: «مذاکرات مرده، تا آن‌جا که من نگران استم، آن‌ها مرده اند.»
پس از لغو مذاکرات، طالبان با پشیمانی و تضرع، از رییس‌جمهور امریکا تقاضا کردند که مذاکرات را دوباره آغاز کند و این گروه به گونه‌ی غیرمستقیم به امریکایی‌ها تعهد داد که پس از این، با نیروهای امریکایی آتش‌بس کرده و نمی‌جنگد. حدود سه ماه، هیچ‌گونه مذاکره‌ای میان دو طرف انجام نشد و پس از توقف سه‌ماهه، اکنون دیده می‌شود که لابی‌گری‌ها برای از سرگیری این مذاکرات نتیجه داده و قرار است که دو طرف در آینده‌ی نه چندان دور، بار دیگر به میز مذاکرات نشسته و پیرامون موارد باقی‌مانده توافق کنند.
آن‌چه که منجر به آغاز مجدد دیدارهای نمایندگان امریکا و طالبان شده، رهایی انس حقانی و آزادی دو استاد دانشگاه امریکایی در کابل بود که سبب اعتمادسازی طرف‌های مذاکره‌کننده شد. رهایی انس حقانی، هم به بهبود روابط کابل-واشنگتن کمک کرد و هم تحولی را در مذاکرات صلح رقم زد. در جریان این تحولات، یک منبع گروه طالبان، روز جمعه (۸ قوس) به بی‌بی‌سی گفته است، نخست باید توافق‌نامه میان دو طرف امضا شود و بعد از آن، آتش‌بس به شکل فوری برقرار می‌شود. این منبع که نخواست، نامی از او گرفته شود، افزود که توافق صلح قبلا میان امریکا و طالبان نهایی شده بود که آتش‌بس بخشی از این توافق است.
توافقی‌که قرار است میان امریکایی‌ها و طالبان امضا شود، احتمال دارد که چگونگی آغاز مذاکرات بین‌الافغانی شامل این توافق باشد؛ اما بحث آتش‌بس طالبان با حکومت افغانستان مطرح نیست و این گروه گفته که در مذاکرات بین‌الافغانی مورد بحث قرار می‌دهد. این که طالبان با چه شرایطی حاضر به مذاکره با دولت کابل می‌شوند و یا این که مذاکرات بین‌الافغانی چه زمانی، کلید می‌خورد، هنوز هم پاسخ روشنی وجود ندارد.
در پیوند به تحولات تازه در روند گفت‌وگوهای صلح، فعالان جامعه‌ی مدنی معتقدند، حالا مرحله‌ی جدید مذاکرات آغاز شده که شامل توافق امریکا و طالبان می‌شود و از جانب دیگر، توافق میان‌گروهی طالبان است که کشورهای منطقه از رهبران این گروه حمایت می‌کنند که باید آن‌ها نیز موافقت کنند و در عین حال، جایگاه دولت و مردم افغانستان در این مذاکرات است که در حال حاضر یک چالش کلان در برابر صلح است.
عبدالله احمدی، رییس گروه کاری مشترک جامعه‌ی مدنی، به روزنامه‌ی صبح کابل می‌گوید، مسألهی انتخابات ریاست‌جمهوری افغانستان تا حدودی روند صلح را پیچیده کرده؛ زیرا هنوز معلوم نیست که آیا برنده‌ای در این انتخابات وجود دارد یا خیر. در صورتی که برنده‌ی انتخابات مشخص شود، مذاکرات بین‌الافغانی را حکومت جدید به پیش خواهد برد؛ اما اگر برنده‌ای وجود نداشته باشد، ممکن است که یک حکومت ایتلافی میان نامزدان شکل بگیرد. آقای احمدی، بیان می‌کند، اگر حکومت ایتلافی روی کار آید، آیا این نوع حکومت به نمایندگی از مردم وارد مذاکره با طالبان می‌شود و یا این که گروه طالبان بخشی از حکومت ایتلافی می‌شود؛ این‌ها سؤالاتی است که پاسخ روشنی وجود ندارد و دیده می‌شود که روند صلح و انتخابات پیچیده شده است.
به گفته‌ی عبدالله احمدی، مهم‌ترین مسأله در مذاکرات صلح، حفظ دست‌آوردهای مردم افغانستان در طول هژده سال اخیر است. حقوق اساسی شهروندان، حقوق زنان و نظام دموکراتیک کشور است که نباید به مخاطره قرار گیرد و برای روشن شدن ابعاد این مذاکرات، باید منتظر زمان بود که روند صلح به کجا خواهد رسید.
از سویی هم، تسهیلات در روند آغاز مذاکرات امریکا و طالبان، با استقبال گرم و خوش‌بینی کشورهای منطقه و جامعه‌ی جهانی همراه شده است. حکومت پاکستان یکی از کشورهای دخیل در روند مذاکرات صلح، اعلام کرده که از سرگیری مذاکرات در جهت تأمین صلح در افغانستان و منطقه مؤثر خواهد بود. شاه محمود قریشی، وزیرخارجه‌ی پاکستان، پس از سفر ترامپ به کابل، افزود که اسلام‌آباد با مشوره‌ی نزدیک با تمام شرکای خود، روند صلح و آشتی را تسهیل خواهد کرد و تمام جوانب را برای نقش سازنده در این روند، تشویق خواهد کرد.
ینس استولتنبرگ، دبیرکل ناتو، پس از سفر ترامپ به پایگاه نظامی بگرام در کابل، بیان کرد که ناتو، روند صلح را زیرنظر دارد و از تلاش‌هایی که برای از سرگیری مذاکرات انجام می‌شود، استقبال می‌کند. دبیرکل ناتو تأکید کرد که وضعیت افغانستان تنها مرتبط به امریکایی‌ها نیست، بلکه در افغانستان شماری از نیروهای غیرامریکایی نیز حضور دارند و به همین خاطر، علت اساسی حضور ناتو در افغانستان این است که دوباره به لانه‌ی امن برای هراس‌افگنان مبدل نشود. استولتنبرگ گفت: «فکر می‌کنیم که بهترین راه برای این که مطمئن شویم یک توافق واقعی صورت می‌گیرد، باید حمایت از نیروهای امنیتی افغان ادامه یابد و باید به طالبان بفهمانیم که برای ماندن در افغانستان آماده و متعهد استیم و آن‌ها نمی‌توانند در میدان جنگ پیروز شوند.»
