اشاره: پس از علنی‌شدن درگذشت ملا محمدعمر، رهبر طالبان در سال ۲۰۱۵، گروه طالبان دچار بحران رهبری شد و اختلاف‌ها بین اعضای شورای رهبری آن‌ها بالا گرفت. طالبان با تأیید مرگ ملا عمر، ملا اخترمحمد منصور را به عنوان جانشین او معرفی کردند. در این سال رهبران و فرماندهان مخالف اخترمحمد منصور، رهبر جدید طالبان، انشعاب کرده و گروه تازه‌ای را تشکیل دادند. این افراد در نخست مولوی محمد رسول را به عنوان رهبر خود برگزیدند. گروه جدید طالبان تحت سرپرستی ملا رسول، سه معاون نظامی منصوب کرده و یک معاون سیاسی: ملا باز محمد حارث، ملا منصور دادالله، ملا شیرمحمد آخندزاده، معاونان نظامی این گروه انشعابی و عبدالمنان نیازی، معاون سیاسی آن انتخاب شدند.
پس از شایعه‌ی مرگ ملارسول در سال ۲۰۱۸، ملا عبدالمنان نیازی رهبری این گروه را به عهده گرفت؛ اما او هنوز مرگ ملا رسول را تأیید نمی‌کند و می‌گوید که او در پیشاور پاکستان به سر می‌برد. عبدالمنان نیازی، والی پیشین هرات و بلخ در دوره‌ی طالبان و معاون سیاسی گروه انشعابی طالبان به رهبری ملا رسول از سال ۲۰۱۵ تا سال ۲۰۱۸ بوده است.
او ادعا می‌کند که ۳۰ هزار سرباز در سراسر افغانستان دارد. منان تأکید دارد که در حال حاضر، در برابر گروه‌های شورشی‌ای می‌جنگد که از سوی پاکستان و ایران حمایت می‌شود.
به گفته‌ی این فرمانده‌ی طالب، بسیاری از اعضای شورای عالی طالبان با آن‌ها استند. افرادی مانند ملا حسن رحمانی، ملا رازق، عبدالجلیل، راز محمد ننگیال و منصور دادالله افرادی اند که با این گروه هم‌دست اند.
روزنامه‌ی صبح کابل در این گفت‌وگو، دیدگاه او را به‌عنوان یک فرمانده‌ی جنگی طالبان در مورد روند جاری گفت‌وگوهای صلح و مسائل مرتبط به افغانستان پرسیده است.
صبح کابل: نخست در مورد فعالیت‌های تان بگویید؛ پایگاه شما در کجا است و فعالیت‌های تان بیشتر روی کدام مناطق متمرکز است؟
نیازی: در حال حاضر بیشترین تمرکز گروه ما در مناطق غربی کشور است. ما در داخل شهر هرات، در ولسوالی پشتون‌زرغون، در ولسوالی گذره و در ولسوالی ادرسکن هرات پایگاه داریم.
صبح کابل: میانه‌ی تان با حکومت افغانستان و نیروهای امنیتی چگونه است؟
نیازی: روز نخست که ما از پاکستان بیرون شدیم، به دولت افغانستان اعلام و تفاهم کردیم که به دولت افغانستان و به امریکایی‌ها، کاری نداریم. ما دشمنان آینده‌ی کشور خود را پاکستان، ایران و روسیه می‌دانیم. آن‌ها در حال حاضر به نام طالب، ما را و آرمان‌های ما را به گرو گرفته اند. ما در حال حاضر مستقیما با ایران درگیر استیم؛ همین چند روز پیش، دو موتر ایرانی را در دو منطقه‌ی ولسوالی شیندند و قلات‌نظر که در نزدیکی مرز ایران است، مورد حمله قرار دادیم که بیشتر از ۲۰ نفر در این حمله کشته شدند.
صبح کابل: نظامیانی را که شما متعلق به ایران می‌دانید، آن‌ها چه اهدافی را در خاک افغانستان دنبال می‌کنند؟
نیازی: همین گروه سابق ما که به نام امارت بود و ما از آن‌ها انشعاب کردیم؛ با تمویل ایران که به غلامیت و تحت سیطره‌ی آن‌ها آمده اند، برای منافع این کشورها بر خلاف امریکایی‌ها و تضعیف حکومت افغانستان در این خاک می‌جنگند. زمانی که ما به این حقیقت پی بردیم که پاکستان و ایران از گروهی به نام طالبان برای پیش‌برد اهداف خود در افغانستان استفاده می‌کنند، ما از این گروه انشعاب کردیم. ما هم‌چنان دریافتیم که ملامحمد عمر توسط پاکستان شهید شده است؛ بنا براین، ما نمی‌خواهیم اهداف چنین کشوری در افغانستان پیاده شود. ناتو، امریکا و حکومت افغانستان در جفرافیای افغانستان چندان مسلط نیستند. تسلطی که ایران، پاکستان و روسیه در ساحاتی از افغانستان دارند، سردم‌داران حکومت و کسانی که در داخل پسته‌های نظامی اند، هیچ اطلاعی ندارند. بیشتر این نظامیان که از سوی حکومت افغانستان معاش می‌گیرند، گزارش درستی به حکومت مرکزی افغانستان نمی‌دهند. آن‌ها حتا از غار خود بیرون شده نمی‌توانند؛ بیشترین حملات این طالبان وابسته به پاکستان و ایران توسط گروه‌های ما دفع می‌شود.
صبح کابل: دشمن اصلی شما کیست و آیا گروه‌های دیگر انشعابی طالبان نیز مثل شما وجود دارد؟
نیازی: نخیر. تنها در سطح افراد کسانی هستند که در داخل و بیرون از افغانستان مخالف با طالبان شاخه‌ی ملا منصور باشند؛ اما ما تنها گروهی استیم که به‌صورت دسته‌جمعی با این گروه در مخالفت استیم. ما روزانه حدود ۲۰۰ تا ۳۰۰ نفر می‌کشیم و ویدیوکلیپ‌های خود را به صورت مستند به رسانه‌های ملی و بینالمللی ارسال می‌کنیم. بیشترین عملیات ما در ولایت‌های بادغیس، غور، فراه، نیمروز و هرات است که ما در این ولایت‌ها مرزهای متصل به ایران را در کنترل داریم و هر روز آن‌ها را در این مناطق مورد حمله قرار می‌دهیم. در حال حاضر گروهی که در مقابل این مزدوران ایران، پاکستان و روسیه در داخل خاک افغانستان مقاومت کند، جز گروه ما، وجود ندارد.
صبح کابل: با گروه‌هایی که شما در جنگ استید، انگیزه‌ی جنگ شما با آن‌ها چیست؟
نیازی: این گروه‌ها در حال حاضر دیگر هیچ اهدافی جز شکست گروه ما ندارند؛ چون ما خار چشم آن‌ها برای ورود به بخش‌هایی از خاک افغانستان استیم. ایرانی‌ها برای آن‌ها گفته اند که اگر این گروه را شکست بدهید، می‌توانید به هر گوشه‌ی افغانستان نفوذ کنید؛ اما در حال حاضر در بیشتر مناطق افغانستان مردم با ما هماهنگ شده اند و به محضی که نیرویی از این گروه‌ها را می‌بینند، به ما تماس می‌گیرند؛ بنا بر این، آن‌ها در حال حاضر ما را اصلی‌ترین دشمن شان می‌دانند و حکومت افغانستان را شکست‌خورده عنوان می‌کنند.
صبح کابل: آیا افراد و گروه‌هایی که شما در حال حاضر با آن‌ها در جنگ استید، نام مشخصی دارند؟
نیازی: گروهی به نام امارت استند و بیشتر گروه‌هایی استند که در زابل ، بیرجند و مشهد آموزش‌های نظامی می‌بینند. ایران آن‌ها را به سلاح‌ها و موشک‌های زمینی مجهز کرده است. در کنار این‌ها همان تفنگ‌سالاران سابق استند که در گذشته ما با آن‌ها در یک گروه بودیم. آن‌ها سرک‌های عمومی را به نام گمرگ‌ها، مسدود کرده اند و از مردم اخاذی و سرقت می‌کنند.
صبح کابل: شما گفتید که بخش زیادی از این گروه‌هایی که با آن‌ها در جنگ استید، از سوی ایران حمایت می‌شود، آیا نام برخی از فرماندهان این گروه‌ها را می‌دانید؟
نیازی: بلی. نام‌های برخی فرماندهان این گروه‌ها به نام‌های حاجی غفور، راشد، بریالی، حاجی فرهاد و هم‌چنان در داخل هرات برخی گروه‌های کوچک دیگری هستند که فرماندهان آنان به نام‌های صمد، نجیب و امثال آن نامیده می‌شوند. در بادغیس نیز گروه‌هایی دارند که رهبران آن‌ها به نام‌های منان، عبدل و آخندزاده و همین طور گروه‌های کوچکی در سطح قریه‌ها دارند.
صبح کابل: شما در گروه تان چقدر نظامی، سلاح و مهمات دارید؟
نیازی: ما بیشتر از ۳۰ هزار نظامی در سراسر افغانستان داریم؛ این حرف ما را شما زمانی درک می‌کنید که ویدیوکلیپ‌های ما را ببینید که ما در چقدر از روستاها و قریه‌های افغانستان نفوذ داریم. ما از فاریاب شروع تا هلمند، یعنی در هفت ولایت بیشتر از ۳۰ هزار نفر مسلح بالقوه داریم. امروز اگر کمک‌های مردم با ما بیشتر شود، ما به هیچ کشور دیگری وابستگی نداریم. امروز من در داخل کوه نشسته‌ام؛ اما همین لحظه عملیات ما در ولایت‌های غور، نیمروز، فراه و بادغیس جریان دارد. سلاح ما همان سلاح متداولی است که در نظام طالب و در همین ۱۸ سال از آن کار گرفته ایم. این سلاح‌ها هاوان، راکت، ۸۲ و پیکاهای مختلف است که ما در داخل مناطق استفاده می‌کنیم. ما به همان اندازه که ۳۰ هزار نیروی جنگی داریم؛ چندین برابر آن سلاح در اختیار داریم.
صبح کابل: معاش سربازان تان و سلاح‌های شما از کجا تأمین می‌شود؟
نیازی: ما اگر به این سربازان معاش بدهیم، تمام بودجه‌ی افغانستان هم به آن‌ها کفایت نمی‌کند. حرکت ما امارتی و طالبی است. ما تنها مصارف تیل، مرمی و مهمات شان را ما آماده می‌کنیم. بیشتر سربازان رضاکارانه، به خاطر خدا و به خاطر اهداف ملی و اسلامی خود با ما کار می‌کنند. ما از سوی شماری از تاجران خیِر که نمی‌توانم نام‌های آن‌ها را بگیرم، حمایت می‌شویم؛ اما حکومت افغانستان همیشه در قبال مسائل افغانستان بسیار بی‌تفاوت است. حتا تلاش دارند در میان گروه ما به عنوان گروهی که با دشمنان آن‌ها می‌جنگیم، اختلاف ایجاد کند. آن‌ها فکر می‌کنند که ناتو آن‌ها را محافظت کرده و تا ابد از آن‌ها نگه‌داری خواهد کرد؛ اما به این فکر نیستند که وقتی امریکا و ناتو بیرون شوند، چه می‌کنند؛ پس مجبور می‌شوند که تحت سیطره‌ی ایران و پاکستان بروند.
صبح کابل: شماری از شهروندان هرات می‌گویند که افراد شما در برخی از سرقت‌های مسلحانه دست دارند، شما این حرف‌ها را می‌پذیرید؟
نیازی: ۸۰ درصد مردمی که طرف‌دار دولت استند، در پهلوی این که در چوکات دولت کار می‌کنند، در خدمت ایران، پاکستان و روسیه نیز استند و تمام تبلیغاتی که علیه ما می‌کنند، همین قونسلگری ایران می‌کند و مستخدمینی نیز علیه ما در هرات دارند. من برای شهروندان هرات اعلام کردم که اگر افراد ما را در سر سرک‌ها در اخاذی‌ها یا در دزدی‌ها دیدید، همان‌جا از بین ببرید. بعد من می‌آیم برای تان ثابت می‌کنم که این نفر از گروه ما بود یا از گروه ایرانی‌هایی که این‌جا می‌آیند و برای بدنامی ما، از آدرس ما دزدی می‌کنند. ما از زمانی که هرات آمده ایم، هرات از تمام ولایات دیگر امن‌تر است و هیچ‌کس و هیچ گروهی جرأت ندارد که در سطح شهر بمب‌گذاری کند و یا بر خلاف پوسته‌های امنیتی فعالیت کند. این دولت بی‌کفایت همین‌قدر درک ندارد. در تمام ولایات ناامنی و انتحار است، چرا در هرات نیست؟
صبح کابل: در مورد گروه تان که نخست به رهبری ملا رسول تشکیل شد، بیشتر بگویید؛ چه وقت و به چه دلیلی از گروه ملا منصور جدا شدید؟
نیازی: ما قبلا، حدود پنج سال در داخل پاکستان فعالیت داشتیم و همین شورا را به نام شورای عالی تشکیل دادیم و در همین شورا، تمام افراد سرشناس امارت اسلامی حضور داشتند؛ اما سیاست آن‌ها بعد از این که در قبال افغانستان خراب شد، در قبال ما نیز خراب شد. زمانی که پاکستانی‌ها از این شورای ما احساس خطر کردند، رهبران ما را یکی پی دیگر در مدرسه‌ها کشتند یا هم زندانی کردند؛ همین باعث شد که من به شمول سه نفر دیگر از جمله ملا محمد رسول از آن‌ها جدا شدیم و داخل فراه آمدیم. بعد از این که به شیندند هرات وارد شدیم، ملا محمد رسول نیز از ما جدا شد. در داخل همین هرات تقریبا پنج سال می‌شود که به ضد تمام امکاناتی که کشورهای روسیه، ایران و پاکستان به سربازان شان در سراسر افغانستان می‌فرستند، می‌جنگیم.
صبح کابل: هدف شما از این جنگ چیست، شما افغانستان را چگونه می‌خواهید؟
نیازی: ما می‌تواینم وطن خود را آرام کنیم و این وطن را مستقل کنیم و از شر همسایه‌ها خلاص شویم. همین امریکا که می‌گوید ما از افغانستان بیرون می‌شویم، بیرون نمی‌شوند. ما باید خود ما بیرون شان کنیم و بعد این وطن روی پای خودش بایستد. ما می‌خواهیم اوضاع این مردم و ملت را رو به راه کنیم تا همه از این وطن دفاع کنند، وطن را آرام کنند، از منابع طبیعی‌اش استفاده کنند و تمام مردم افغانستان پهلوی هم قرار بگیرند. در همین روزها در کابل به خاطر همین مدافعان انتخاباتی که بدترین انتخابات دنیا را برگزار کردند، کسانی هستند که دزد اند و زشت‌ترین کارها را به نام جمهوری انجام دادند. این‌ها نه دموکرات استند و نه مسلمان. نه اصول دینی را می‌فهمند، نه اصول دموکراسی. این‌ها را یا از وطن بیرون می‌کنیم و یا اصلاح می‌کنیم.
صبح کابل: دید شما نسبت به گفت‌وگوهای صلح که فعلا میان امریکایی‌ها و نمایندگان طالبان در قطر جریان دارد، چیست؟
نیازی: این روند سراسر اشتباه است. من هفت سال پیش گفته بودم که قطر، مایه‌ی بی‌ننگی افغانستان است. این قطر را پاکستانی‌ها برای ما جور کرده اند. ما در داخل همان شورا بودیم، ما از اعضای همان طالبان بودیم. پاکستانی‌ها یک‌بار خواستند که با رهبران افغان منافع خود را در داخل خاک افغانستان با انداختن نفاق میان آن‌ها و جنگ‌های داخلی، پیاده کنند و حالا طالبان را به چندین تنظیم تقسیم کردند. سرنوشت استقلال سیاسی این طالبان را پاکستان به دست گرفت. بنا براین چند فردی که پاکستان به عنوان نماینده‌ی طالبان در قطر نشانده است، برای تمام حرف‌های شان از پاکستان دستور می‌گیرند. آن‌ها در واقع نمایندگی از پاکستان می‌کنند، نه طالبان. حتا همین پیشنهاد کاهش خشونت نیز، پیشنهاد پاکستان است؛ اما از زبان کسانی که آن‌ها را به عنوان نمایندگان طالبان معرفی کرده اند. این‌ها زندانی‌هایی استند که داخل قطر آمده اند، این‌ها حتا اختیار حرف زدن خود را ندارند؛ امریکایی‌ها هم این حقیقت را می‌دانند. این مردم مکمل به دست پاکستان استند و دولت پاکستان اجازه نمی‌دهد که گروه طالبان یک قدم خلاف خواست پاکستان پیش برود. امریکایی‌ها این را بدانند که اگر دولت شان با افرادی که پاکستانی‌ها آن‌ها را به عنوان نماینده‌ی طالبان معرفی کرده اند، به توافق برسند، در واقع با چند فرد پاکستانی به توافق رسیده اند. هیچ یکی از طالبان داخلی‌ای که در خاک افغانستان فعالیت دارند، آن‌ها را نماینده‌ی خود نمی‌دانند.
صبح کابل: آیا فکر می‌کنید که این گفت‌وگوها به آتش‌بس منتهی شود؟
نیازی: هیچ این انتظار را نداریم. پاکستان نه طرف‌دار صلح است و نه می‌خواهد که در داخل افغانستان صلح شود. پاکستان تمام تلاشش همین است که امریکایی‌ها را در میز مذاکره فریب بدهد و حتا اگر معاهده‌ای هم میان شان به امضا برسد، برای فریب امریکا است و دروازه‌ی جنگ دیگری از قطر به داخل افغانستان باز می‌شود. همه کارنامه‌ها به نفع پاکستان است. ما این افرادی را که در قطر به نمایندگی از ما مذاکره می‌کنند، هیچ افغان نمی‌دانیم.
صبح کابل: در مورد صلح پیشنهاد شما چیست که چه راه‌کاری با طالبان در پیش گرفته شود تا در وضعیت افغانستان تغییر بیاید و آرامی شود؟
نیازی: من این حرف را می‌زنم که به صدای ملت باید گوش بدهند. دروازه‌ی صلح نه از پاکستان است، نه از قطر و نه از مسکو. بیایند به طالبان داخلی که در حال حاضر در افغانستان در جنگ استند، بپرسند که خواست‌های این‌ها چیست؟ چرا جنگ می‌کنند؟ راه حل دیگرش این است که امریکا به جایی که با نمایندگان پاکستان در قطر به نام نمایندگان طالبان گفت‌وگو می‌کند، باید مستقیما با پاکستان وارد گفت‌وگو شود. نه تنها پاکستان بل، کشورهای دیگر مثل ایران که مصرف هنگفتی را برای فرستادن و تمویل مزدوران شان در خاک افغانستان می‌پردازند. شما فکر نکنید با این روند که فعلا به نام صلح راه افتاده و اگر به توافق هم برسند، طالبان آرام در جای خود شان می‌نشینند. ایرانی‌ها مستقیم از طالبان حمایت و سلاح وارد می‌کنند و جنگ شان در افغانستان ادامه دارد.
صبح کابل: شما کشورهای همسایه را به دخالت در امور افغانستان متهم کردید. به نظر شما دلیل این مداخلات کشورهای همسایه چیست؟
نیازی: هر کدام این‌ها به نوع خود شان با کشور ما مداخله دارند؛ مداخله‌ی اقتصادی، مذهبی و مداخله به خاطر منابع طبیعی ما دارند. هر کدام شان می‌خواهند که این وطن را یک کرسی پرمنفعت برای خود شان بسازند. این‌ها یک ناکامورا را نتوانستند ببینند که خدمت می‌کند و کشور را آزاد و مستقل دیده نمی‌توانند.
صبح کابل: شما به مداخلات اقتصادی اشاره کردید، می‌شه منظور تان را واضح‌تر بگویید؟
نیازی: برخی همسایه‌های ما مانند ایران فکر تسخیر هرات، فراه و بخشی از مناطق غربی کشور ما را دارند. آن‌ها حتا نمی‌گذارند که یک بشکه آب افغانستان در داخل خاک خودش باشد. این‌ها مشکلات بسیار بزرگی با ما دارند. همین ایرانی‌ها تقریبا ۶۰ درصد زمین‌های مردم هرات و فراه را خریداری کردند.
صبح کابل: در گفت‌وگوهای صلح دو طرح مطرح شده است؛ کاهش خشونت و آتش‌بس. شما با کدامش موافق استید؟
نیازی: به نظر من اگر واقعا امریکا فریب نخورده باشد و این طالبان پاکستانی را درست شناخته باشد، باید حرف‌های مردم افغانستان را برای آن‌ها برساند. خواست مردم همین است که اگر صلح می‌آید و یا آتش‌بس می‌شود، با مردم افغانستان بنشینند، به خواست‌ها و پیشنهادهای همه‌ی اقشار مردم گوش بدهند. این‌هایی که از کاهش خشونت حرف می‌زنند، من هدف شان را می‌فهمم؛ آن‌ها فکر می‌کنند که امریکا از این معاهده دل‌سرد خواهد شد و دیگر امریکا با ما کاری ندارد و ما هر کاری که بخواهیم می‌توانیم در داخل افغانستان انجام بدهیم. این کارها همه نقشه‌ی پاکستان است که می‌خواهند حکومت دست‌نشانده‌ی دیگری در داخل افغانستان داشته باشند که چنین تصوری، خواب است و خیال است و محال.
صبح کابل: اخیرا هواپیمای نیروهای نظامی در غزنی سقوط کرد. طالبان ادعا دارند که این هواپیما را آن‌ها سقوط داده اند، معلومات شما در این مورد چیست؟
نیازی: معلومات ما نشان می‌دهد که ایرانی‌ها بعد از موضوع سلیمانی، در داخل خاک افغانستان موشک‌های ضد طیاره، موشک‌های زمین به زمین، خلاف امریکا وارد کرده اند. امریکایی‌ها اگر این گروه‌ها را که به حمایت ایران در داخل خاک افغانستان فعالیت می‌کنند، هدف قرار داده نمی‌توانند، این کار را ما می‌کنیم؛ چون ما نه سعودی استیم، نه ایرانی، نه پاکستانی و نه عراقی و سوری استیم. ما افغان استیم.
صبح کابل: پس فکر می‌کنید که این هواپیمای نظامی امریکا در غزنی، توسط ایران سقوط داده شده است؟
نیازی: بلی. نیروهای استخباراتی این کشور در ولایت‌های مثل غزنی، زابل و ولایت‌های دیگر وجود دارد. این مسأله موضوع کوچکی نیست، همین چند روز پیش من از همکاران ما که در آن ساحه‌ها فعالیت می‌کنند، جست‌وجو کردم؛ این نیروهایی که توسط ایران حمایت می‌شوند، موشک‌های زیادی را از طریق ولایت فراه وارد افغانستان کرده اند. معلوماتی که ما داریم این نیروها چند موتر سلاح را از این این مسیر انتقال داده اند که اهداف شان میدان شوراب هلمند، میدان‌هایی که در داخل شهر لشکرگاه و فراه است، است. در این کارها مستقیما خود ایرانی‌ها دست دارند؛ مشاوران ایرانی و تخنیک‌کاران ایران در داخل این گروه‌ها با آن‌ها یک‌جا کار می‌کنند.
صبح کابل: پس از دید شما کشورهای همسایه‌ی افغانستان از جمله پاکستان و ایران چقدر در خاک افغانستان نفوذ دارند؟
نیازی: تجربه‌ای که من در همین سال‌هایی که در داخل خاک افغانستان استم و با همین گروه‌های مزدور ایران و پاکستانی درگیر استیم و برخوردهایی که با هم داشته ایم، حدس من به یقین رسیده است که تقریبا در تمام اداره‌های دولتی، ۵۰ درصد از کارمندان آن‌ها طرف‌دار ایران و پاکستان استند. این‌ها فقط منافع شان را در ادامه‌ی خون‌ریزی در افغانستان می‌بینند و به نفع آن‌ها حرف می‌زنند؛ حتا برخی این کارمندان در شماری از ولایت‌ها به مشوره‌های کشورهای همسایه، امور افغانستان را به پیش می‌برند. امروز نماینده‌ی قونسلگری ایران در هرات، خود شخص والی هرات است.
