گفت‌وگوکننده: امنا نواز – شبکه‌ی PBS
برگردان: ابوبکر صدیق
اشاره: خشونت‌ها در افغانستان ادامه دارد، هفته‌ی گذشته نزدیک به ۲۰۰ نفر که بیش‌ترشان دختران دانش‌آموز مکتب بودند، کشته شدند. هم‌زمان با آغاز روند خروج نیروهای امریکایی و ناتو، خشونت‌ها در این کشور افزایش یافته است. امنا نواز ـ خبرنگار شبکه‌ی PBS – گفت‌وگویی را در مورد وضعیت پسا خروج نیروهای امریکایی با محمداشرف غنی، رییس‌جمهور افغانستان انجام داده است.
امنا نواز: انتظار دارید که ادامه‌ی خشونت‌ها پس از خروج نیروهای امریکایی از افغانستان، ادامه یابد؟
اشرف غنی: این قابل درک است و شرایط جنگی بدون‌شک نگرانی‌هایی را به بار می‌آورد؛ اما ماه‌ها می‌شود که آمادگی گرفته‌ایم. خروج نیروهای امریکایی، تصمیم استراتژیک از سوی آنها است که ابعاد متفاوت مسأله‌ی جنگ را روشن ساخت. جنگ افغانستان روزبه‌روز ساده می‌شود؛ زیرا همه‌ی ادعا، توطیه و توجیه‌هایی که برای حضور نیروهای بین‌المللی وجود داشت، اکنون از سوی طالبان به پایان رسیده است.
فکتور دومی، منطقه است. در حال حاضر منطقه از این تصمیم امریکا پس از حضور طولانی‌مدت، استقبال می‌کند. در نتیجه ما نیاز داریم در تبانی با یک‌دیگر به یک راهبرد امنیتی جمعی دست یابیم.
امنا نواز: فکر کنم شما گفتید که آماده هستید؛ به این معنا که شما افزایش خشونت‌ها را پس از خروج نیروهای امریکایی و ناتو پیش‌‌بین هستید؛ اما در حال حاضر، جنگ در ۲۸ از ۳۴ولایت افغانستان جریان دارد و طالبان به بیش‌تر ساحات مرکزی دست یافته اند. زمانی که ادعا می‌کنید؛ آمادگی دارید؛ اما نیروهای‌تان توانایی عقب‌راندن طالبان را ندارند. پس از خروج، چگونه انتظار پیشروی را دارید؟
اشرف غنی: من به درک شما حیرانم – درک شما برای من قابل پرسش است؛ البته بی‌احترامی تلقی نشود. طالبان تهاجم نمی‌کنند، طالبان حملات پراکنده انجام می‌دهند. این یک گروه شکننده است که هیچ جغرافیایی را در تسلط ندارند. ارغنداب تنها ولسوالی‌ای بود که آنها تلاش برای گرفتن آن داشتند و در حال حاضر مردم نیز نسبت به آنها نفرت دارند.
امنا نواز: می‌دانیم که هئیت گفت‌وگو کننده‌ی دولت شما چند روز پیش با نمایندگان طالبان در قطر دیدار کردند، آیا در روند گفت‌وگوها پیشرفتی دیده می‌شود؟
اشرف غنی: این بحث کلیدی، سیاسی است؛ طالبان بپذیرند که نظام سیاسی آینده‌ی افغانستان باید بر اساس انتخابات رقم بخورد و این کلیدی‌ترین دکمه‌ی روند صلح است. روی سایر موارد بحث و کنکاش صورت می‌گیرد؛ اما اگر ضمانت برای این گزینه‌ی بنیادی وجود نداشته باشد، تمام حقوق و دست‌آوردهای ۲۰ سال گذشته؛ به ویژه حقوق زنان، اقلیت‌ها، جوانان و تمام زندگی‌شان زیر پرسش قرار خواهد گرفت.
امنا نواز: طالبان گفتند که به گفت‌وگوها ادامه می‌دهند، من دوست دارم در رابطه به آخرین نوشته‌ی تان بپرسم که در مورد چگونگی پیشرفت این روند اشاره کردید، شما دوست دارید که یک حکومت عبوری کوتاه‌مدت روی کار آید و در مورد پیش‌برد صلح و انتخابات تصمیم بگیرد. شما گفتید که در آن انتخابات نامزد نیستید و پیش از آمدن جانشین‌تان برای پیش‌برد صلح و انتخابات، ارگ را ترک می‌کنید، آیا راه دومی هم وجود دارد که شما آن را انتخاب کنید و کنار بروید؟
اشرف غنی: نخیر!
امنا نواز: به هیچ صورت؟
اشرف غنی: اگر جنگ جریان داشته باشد، نخیر! اگر جنگ ادامه یابد، «من سر قومندان اعلای کشور هستم». من مردم خود را فراموش نمی‌کنم، من نیروهای خود را فراموش نخواهم کرد. من از کشته‌شدن برای کشورم خوش هستم. هیچ علاقه‌‌ی به قدرت ندارم. من دستور به کاری می‌دهم که جامعه‌ی افغانستان آن را دوست دارند.
امنا نواز: آقای رییس‌جمهور! طالبان گفته اند، تا زمانی که شما در قدرت باشید، راه‌حل سیاسی وجود نخواهد داشت. آنان تأکید کرده اند که هر قدر ماندن شما در قدرت ادامه یابد، جنگ نیز ادامه خواهد داشت. اگر این روند منتج به رسیدن به توافق صلح می‌شود، بهتر نیست شما کنار برود تا روند صلح پیشرفت داشته باشد؟
اشرف غنی: من پاسخ شما ارایه کردم. آنها انتخابات را به عنوان یک گزینه‌ی کلیدی برای رفتن به طرف آینده قبول دارند، یانه؟ من مانع نیستم، من این روند را قبول دارم و روشن ساخته‌ام و اجماعی را نیز در این مورد ایجاد کرده‌ام. آنها [طالبان] نیاز دارند که در ابتدا بگویند، برای رسیدن به توافق، اسپ تروجان ( Trojan horse) در اختیار دارند که در یک چشم به‌هم‌زدن، پیش از رسیدن به توافق روی نظام، ظرفیت‌‌ها را نابود کنند. این ترفند از سوی طالبان بسیار تخنیکی است. می‌خواهند زمان را ضایع کنند و بهانه اش من استم؛ چون راه‌حل دیگری را سراغ ندارند.
امنا نواز: آقای رییس جمهور، اجازه بدهید در مورد زمانی «آینده» بپرسم که شما روی آن فکر کردید. اگر حکومت عبوری طولانی‌تر از گمانه‌ها شود، چه؟ نظر به گفته‌های شما، اداره‌ی عبوری باید زمان محدودی را در بر بگیرد تا در مورد انتخابات تصمیم گرفته شود، اگر چنین نشود، چه؟ اگر زمان طولانی شد و انتخابات برگزار نشد، تصمیم شما چیست؟
اشرف غنی: نخیر، انتخابات برگزار خواهد شد، بدون آن نمی‌توانیم مورد حمایت مردم باشیم، مسأله‌ی که مشروعیت ما وابسته به آن است؛ روی آن دو دهه کار کرده‌ام، این یک درس است. رسیدن به صلح، به معنای صدای [ شنیدن] «جاز» است؛ اما برای نواختن «جاز»، شما نیاز به ۱۰هزار ساعت آمادگی دارید؛ شنیدن با نواختن‌آن تفاوت زیادی دارد و نواختن در یک ساعت امکان‌پذیر نیست.
امناز نواز: معلوم می‌شود که شما مخالف خروج نیروهای امریکایی نیستید، شما در مصاحبه‌ی قبلی‌تان گفتید که هیچ خیانت در این مورد وجود ندارد و هم‌چنان در پاسخی گفتید که منافع مشترک‌ما دروغ بود. بنا بر این، منافع امریکایی‌ها برآورده شد؟ گرفتاری اسامه بن‌لادن، اطمینان حاصل کنند که دیگر افغانستان پناه‌گاه امن برای تهدید امریکا نیست. در مورد افغانستان چه؟ اکنون منافع مشترک میان کشور شما و دولت امریکا چیست؟
اشرف غنی: تهدید تروریزم گونه دیگری به خود گرفته و یا بهتر است که بگویم تغییر کرده است؛ اما آنان نابود نشدند. روی این مسأله همه‌ی ما توافق داریم.
دوم؛ امریکا به حمایت افغانستان تعهد کرده و آن را تا هنوز انجام داده است. در بخش‌های امنیتی و اقتصادی، انسانی، خوشبختانه دست‌آوردهای ۲۰ سال گذشته با حمایت امریکا به دست آمده و بحث میان افغانستان و امریکا خیلی پیچیده‌تر از این مسأیل است. در عین حال، فرصت‌ها و چالش‌های ما به اعضای ناتو و غیر ناتو که متحد ما هستند، ارتباط دارد.
امنا نواز: وقتی شما در مورد حمایت صحبت می‌کنید، چیز ملموسی است که ما در موردش صحبت می‌کنیم؟ کمک‌های بشردوستانه. قسمی که اشاره کردید، نوسازی و بازسازی زیربناها هم‌چنان ادامه دارد. همکاری با نیروهای امنیتی – دفاعی چه؟
اشرف غنی: بلی، بلی!
امنا نواز: و شما با دیدگاه متفاوتی از امریکا خوشنود هستید؟
اشرف غنی: بلی من هستم.
امنانواز: آیا به ادامه‌ی همکاری‌ها اعتماد دارید؟
اشرف غنی: بلی، ما به آنها اعتماد داریم.
امناز نواز: اجازه بدهید در مورد زنان بپرسم. قسمی که شما اشاره کردید، بخشی از کشور دست طالبان است و در مناطق تحت تسلط آنها برخی قوانین بدوی مانند دهه‌ی ۹۰ وجود دارد که زنان به حقوق‌شان دست‌رسی نداشتند. من کنجاو شدم که شما به این ساحات چگونه می‌بینید؛ آیا برنامه‌ا‌ی برای زنانی دارید که به حقوق‌شان دست‌رسی یابند؟ آیا در آینده، حقوق زنان نسبت به مکانی که زندگی می‌کنند، تعیین می‌شود؟
اشرف غنی: موضوع اصلی حقوق شهروندی است. در قانون اساسی ما دو موضوع استثنا قرار داده شده است. اول؛ دولت اسلامی قابل تعویض نیست و دوم؛ حقوق شهروندی باید توسعه یابد. بنابراین ما روی ارزش‌های اجتماعی تمرکز کردیم و این تمرکز امیدوارکننده است. اگر طالبان صلح می‌خواهند، باید به حقوق شهروندان و دست‌آوردهای بشری، به ویژه حقوق زنان پابند باشند و آن را در اولویت شان قرار بدهند. اگر آنها قدرت را از طریق خشونت و یک رژیم دیکتاوری می‌خواهند، در آن صورت نیروهای«وطن پرست» افغانستان تصمیم خواهند گرفت. آن تصمیم متأسفانه در میدان جنگ خواهد بود.
امنا نواز: آقای رییس‌جمهور با تمام احترام، بخش از کشور نیز دچار تنش است. گزارش بی بی سی، نشان می‌دهد که طالبان در سایه‌ی دولت در مزار شریف حاکمیت دارند، گزارش‌ها از سایر بخش‌های کشور نیز وجود دارد؟
اشرف غنی: من انکار نمی‌کنم.
امنا نواز: شما گفتید که در آینده شما آماده‌ی دفاع هستید، شما پیش از پیش برای دفاع چه کردید؟
اشرف غنی: نه من – ما ۴۰ هزار نیروهای امنیتی خود را از دست دادیم. در کل این قربانی نیروهای دواطلب امنیتی است که آمادگی ما را نشان می‌دهد. شبکههای حمایتی طالبان باید به صورت واضح و روشن مورد بحث قرار گیرند و کسانی که از آنها حمایت می‌کنند، برایشان گوش‌زد کنند که در میز مذاکره حاضر شوند.
امنا نواز: شما به برخی از همسایه‌ها در منطقه اشاره کردید، پاکستان درست است؟
اشرف غنی: تنها پاکستان نیست، تنها همسایه‌های منطقه‌ای نیست. یک اجماع بین‌المللی برای حمایت از طالبان ایجاد شده است. شبکههای جرمی، کسانی که به قاچاق مواد مخدر دست دارند، شریک این معضل استند؛ شبکههای تروریستی تنها در منطقه نیست. به غیر از شهروندان کشورما، شهروندان ۱۶ کشور دیگر در گروه داعش استخدام شدند.
امنا نواز: در مورد خودتان چقدر نگرانی دارید؟
اشرف غنی: من نگران نیستم.
امنا نواز: شما نگران نیستید؟ شما از حملات زیاد نجات یافتید. طالبان شما را به عنوان رژیم دست‌نشانده غرب می‌شناسند. شما در مورد خودتان نگران نیستید؟
اشرف غنی: نخیر! ببین من باورمندم که من نجات یافتم. صحبت در مورد سوءقصد، عمل ماشینیزه غیر قابل انکار است. این تنها بالای من بود. من برای گروه‌های ارتجاعی غیر قابل قبول نیستم. من نیاز به ریسک‌پذیری دارم. من گفت‌وگو با مردمم را توقف نمی‌کنم. من تمرکز خود را از دست نمی‌دهم. تا لحظه‌ی که زنده هستم، در مورد توسعه‌ی زندگی مردمم فکر می‌کنم، تاریخ در این مورد قضاوت خواهد کرد.
امنا نواز: رییس‌جمهور غنی، ممنون از این‌که وقت گذاشتید.
اشرف غنی: تشکر!
