در سال گذشته، فعالیتهای صلیب سرخ در افغانستان، به دلیل کاهش امنیت بهشدت کاهش یافته است. فعالیتهای صلیب سرخ در افغانستان در سالهای جنگ متوقف نشده است. این سازمان، طی سی سال گذشته، بیشترین خدمات را برای جنگزدگان و قربانیان خشونت در افغانستان داشته است.
شکلگیری صلیب سرخ در سال ۱۸۶۳ ثبت شده است و جان هانری دونان، تاجر سویسی مؤسس این سازمان است. در سال ۱۸۵۹، وی در سفری به ایتالیا، از منطقهای میگذشت که به تعداد زیادی از سربازان بیدفاع برخورد کرد که در جنگ زخمی شده بودند. او شاهد وقایع بعد از جنگ سولفرینو در ایتالیای امروز بود. او خاطرات و دیدههای خویش را در کتاب خاطرهای از سولفرینو ثبت کرد. این کتاب الهامبخش آغاز کمیتهی بینالمللی صلیب سرخ شد. قرارداد ژنو در ۱۸۶۴ برپایهی ایدهی دونان بود.
فعالیتهای صلیب سرخ در ابتدا فقط در جنگها و برای حمایت از قربانیان خشونت بود. این سازمان در مواقع بحران وارد عمل میشد و اقدامات زیر را، سرلوحه فعالیتهایش داشت.
ـ کمکهای اولیه
ـ پیشگیری از وقوع حوادث
ـ سالم نگهداشتن آب آشامیدنی
ـ تعلیم دادن پرستاران و قابلهها
ـ مراقبت از زایشگاهها و مراکز رفاهی کودکان
ـ بنا نهادن مراکز بیمارستانها
ـ برپا کردن بانکهای خون
همهی این خدمات بهصورت رایگان و با کمکهای مردمیای که صلیب سرخ جمعآوری میکند، صورت میگیرد. بهطور کل در عصر حاضر، صلیب سرخ در سه بخش فعالیت دارد.
بخش اول کمیتهی بینالمللی صلیب سرخ است که کمیتهای مستقل از ۲۵ شهر سوئیس است و مرکز اصلی آن در ژنو قرار دارد. بخش دوم انجمنهای صلیب سرخ و سومین بخش انجمنهای ملی صلیب سرخ است.
معمولاً فعالیتهای صلیب سرخ محدود به سرزمین، ملیت، رنگ و نژاد نمیشود. این سازمان سعی میکند که در همه موارد به همه مردم در شرایط برابر کمک کند. به همین سبب، مشی این سازمان با سیاست همراهی نمیکند و سازمانی غیردولتی بهشمار میآید.
فعالیتهای صلیب سرخ در افغانستان، از سال ۱۹۲۹ با تعدادی از جوانان و مردم آغاز شد. این سازمان در سالهای اخیر بهخصوص در دورهی جنگهای معاصر در افغانستان بهشدت فعالیت فعال بوده است.
کمیتهی بینالمللی صلیب سرخ، بیشتر از سی سال، حضور دوامدار در افغانستان داشته است. این سازمان مصروف فعالیتهای وسیع کمکهای بشردوستانه به قربانیان درگیریهای مسلحانه بوده است. از قربانیان منازعات و درگیریها در جنگ کمکهای بشردوستانه دفاع میکند و در اکثر نقاط افغانستان حضور فیزیکی دارد. در سالهای اخیر هفت مرکز ارتوپیدی در نقاط مختلف افغانستان راهاندازی کرده است. یک دفتر مرکزی در کابل، در سه منطقه و نه دفتر محلی در نقاط مختلف ایجاد کرده است. سالهای ۲۰۱۷ و ۲۰۱۸ صلیب سرخ سه بار متواتر مورد حملات مستقیم افراد ناشناس قرار گرفت و تعدادی از فعالین کشته شدند و تعدادی نیز ربوده و یا از کار منع شدند.
درنتیجه صلیب سرخ، تصمیم گرفت که فعالیتهای خود را کاهش بدهد. دلیل اصلی این کمیته برای کاهش فعالیتهای خود، عدم وجود امنیت بود. شهر میمنه و کندز از جمله شهرهای ناامن به شمار میرفتند که صلیب سرخ، مجبور به ترک این شهرها شد. در شهرمزار شریف نیز این فعالیتها کاهش یافت. صلیب سرخ اعلام کرد که فعالیتهای خود را بهطور کامل متوقف نمیکند؛ اما وضعیت به همین صورت باقی نماند و تحت فشار طالبان، صلیب سرخ مجبور به تعلیق فعالیتهای خود شد. اختلاف با طالبان از مسائل مهم تعلیق فعالیتهای صلیب سرخ است. طالبان معتقدند که فعالین صلیب سرخ، تحت پوشش واکسیناسیون و کمکرسانی به مردم محروم، به انتقال اطلاعات میپردازند و منافع طالبان در منطقه را تهدید میکنند. در اصل کسانی که برای یاریرساندن به مناطق محروم سفر میکنند، برای جمعآوری اطلاعات و شناسایی مناطق تحت نفوذ طالبان اقدام میکنند؛ بنابراین طالبان برای حفظ منافع خود، از حضور صلیب سرخ در منطقه جلوگیری میکنند.
با ایجاد بحران و وضعیت نابسامان امنیتی، صلیب سرخ نیز نخواهد توانست به اهداف خود جامهی عمل بپوشاند و یا اینکه به فعالیتهای بشردوستانهی خود ادامه بدهد. این وضعیت تنها دامنگیر صلیب سرخ نیست. سازمان بهداشت جهانی نیز همین محدودیتها را تحمل میکند و طالبان هرگونه فعالیت این سازمانها را در مناطق تحت نفوذ خود، ممنوع اعلام کرده است.
این تهدیدها و ممنوعیتها، مردم أفغانستان را متضرر میکند و خلاف منافع ملی است. در دورههای مختلف، جنگ و عدم امنیت، باعث شده است که بسیاری از ساختارهای سیاسی و اجتماعی آسیب ببیند و اقتصاد بهشدت ضعیف شده است. بسیاری از مردم در اثر جنگ فرسایشی در سالهای اخیر به دامان فقر افتادهاند و سلامت بسیاری از مردم این مناطق درخطر است. هزینههای درمانی بسیار بالا و بسیاری از این مناطق از خدمات درمانی اولیه نیز محروم استند.
حضور سازمانهای بینالمللی و بهخصوص سازمانهای غیردولتی، میتواند نقطهی عطف در رشد و آبادی افغانستان باشد و رفاه اجتماعیِ بیشتری را برای مردم فراهم کند.