انتخابات ریاستجمهوری افغانستان، آرام آرام فرا میرسد و بر اساس تقویم انتخاباتی، مردم افغانستان تا بیشتر از یک ماه آینده، شاهد برگزاری پنجمین دور انتخابات ریاستجمهوری خواهند بود. کمیسیونهای انتخاباتی تدابیر لازم را برای برگزاری این روند روی دست گرفته و زمینهی آن را مساعد کرده تا رأیدهندگان با رفتن شان به پای صندوقهای رأی، سرنوشت شان را رقم بزنند. حکومت افغانستان هم برای برگزاری انتخابات ریاستجمهوری ارادهی قاطع دارد و مصمم است که انتخابات را در ششم میزان سال جاری برگزار کند.
اما انتخابات ریاستجمهوری افغانستان، تحت شعاع مذاکرات صلح قرار گرفته است. گمانهزنیها بر این است که اگر مذاکرات صلح نتیجه دهد، ممکن است انتخابات ریاستجمهوری به تعویق انداخته شود. در ادامهی این مسأله، طالبان به عنوان طرف اصلی مذاکرات صلح، مخالف روند انتخابات استند و قبل از تحقق این گفتوگوها، این روند را به گونهی صریح و هشدارآمیز رد کردند.
در حال حاضر، انتخابات ریاستجمهوری و مذاکرات صلح، از یکسو باهم گره خورده که لازم و ملزوم یکدیگر شده است و از سوی دیگر، این دو روند در یک رقابت شدید قرار گرفته اند. حکومت افغانستان سعی دارد که این روند، بدون هیچ گونه آسیبپذیری در تاریخ تعیینشده برگزار شود. محمداشرف غنی، رییسجمهوری کشور، استدلال میکند که حکومت وحدت ملی به پایان کار خود قرار دارد و در حال حاضر صلاحیت تصمیمگیری در خصوص مذاکرات صلح را ندارد و نیاز است تا حکومت جدید منتخب روی کار آید؛ اما برخی از جناحهای سیاسی، گفتوگوهای صلح را اولویت داده و میل به انتخابات ندارند.
در سطح جامعهی جهانی نیز، وحدت نظر پیرامون انتخابات و صلح افغانستان وجود ندارد. بریتانیا و اتحادیهی اروپا با ارایهی کمکهای مالی شان، تأکید بر برگزاری انتخابات دارند؛ اما ایالات متحدهی امریکا، طرفدار گفتوگوهای صلح با طالبان است تا بتواند به جنگ نزدهسالهی افغانستان، نقطهی پایان بگذارد.
در پیوند به این موضوع، شماری از اعضای پیشین مجلس نمایندگان میگویند، انتخابات و مذاکرات صلح در یک رقابت شدید قرار گرفته اند که در این صورت، تشخیص اولویت مبتنی بر رقابت کار دشوار است.
حفیظ منصور، عضو پیشین مجلس نمایندگان، به روزنامهی صبح کابل میگوید: «طرفداران انتخابات ریاستجمهوری افغانستان سعی میکنند، انتخابات را مقدم بر مذاکرات ترجیح داده و برگزار کنند و آقای اشرف غنی، دلایل خود را داشت که حکومت موجود در پایان دورهی کاری خود قرار دارد و از صلاحیتهای لازم برخوردار نیست و باید حکومت منتخب جدید با صلاحیتهای کامل وارد گفتوگوهای صلح شود؛ اما ظاهرا امریکا و شمار زیادی از جریانهای سیاسی به شمول کاندیدان، صلح را ترجیح میدهند نسبت به انتخابات.»
آقای منصور، مذاکرات صلح را با شک و تردید مینگرد و بیان میکند، مشکل اساسی این است که هنوز دقیق نیست آیا مذاکرات صلح منجر به تأمین صلح میشود یاخیر؛ اگر به صورت صد درصدی روشن باشد که مذاکرات موجود تأمین صلح را به همراه دارد، طرفداران انتخابات دلیلی برای برگزاری آن مطرح نخواهند کرد.
او همچنان گفت که دیدگاه واضح برای تحقق مذاکرات صلح وجود ندارد تا واقعا دانسته شود که آیا گفتوگوها چند ماه طول خواهد کشید و دیگر این که آیا به نتیجه میرسد یاخیر؛ وقتی امر حتمی و یقینی وجود نداشته باشد، ممکن نیست که پروسهی ملی(انتخابات) به تعویق انداخته شود.
پیشرفتهای مذاکرات صلح میان امریکا و طالبان، امر حتمی بودن انتخابات ریاستجمهوری را در فضای ابهام قرار داده است که به باور آقای منصور، بخشی از قدرتهای بزرگ میل به انتخابات نداشته و اساسا یک مانع است. حفیظ منصور بر این مسأله تأکید دارد، اگر دلیل قاطع برای موفقیت مذاکرات صلح وجود نداشته باشد، بهانهای برای تعویق انتخابات وجود نخواهد داشت.
در همین حال، شماری از نهادهای ناظر بر روند انتخابات، نگران اند که یک نوع رفتاری میان روند انتخابات و صلح افغانستان شکل گرفته که امر برگزاری انتخابات ریاستجمهوری را به چالش کشیده است. یوسف رشید، رییس اجرایی بنیاد انتخابات شفاف و عادلانه، به روزنامهی صبح کابل گفت: «بین جامعهی جهانی یک اتحاد نظر وجود ندارد که واقعا هم پروسهی انتخابات را تمویل می کند و هم پروسهی صلح را.»
آقای رشید میگوید که حکومت افغانستان برای برگزاری انتخابات ارادهی جدی داشته و به سوی انتخابات خواهد رفت؛ اما در موازی با این مسأله، روند صلح هم پیشرفتهایی دارد که با این وجود، ممکن است موضوعاتی در جریان مذاکرات صلح مطرح شود که انتخابات به چالش کشیده شود.
از سویی هم، شمار دیگری از نهادهای ناظر بر روند انتخابات معتقدند، ارادهی سیاسی برای برگزاری انتخابات ریاستجمهوری وجود دارد؛ اما چالشهای تخنیکی همچنان وجود دارد.
نعیم ایوب زاده، رییس بنیاد انتخابات شفاف افغانستان، به روزنامهی صبح کابل بیان میدارد: «از نقطه نظر سیاسی، صد درصد اراده وجود دارد و از نقطه نظر تخنیکی چهل درصد آمادگی است که انتخابات برگزار شود. نگرانیهای ما این است که اگر این وضعیت حاکم باشد، انتخاباتی که برگزار میشود، سالم نخواهد بود.»
او فضای شک و تردید موجود را نسبت به روندهای انتخابات و صلح، ناشی از سیاستهای دوگانهی جامعهی جهانی میداند و تأکید دارد که کشورهای خارجی از سیاستهای دوگانه در قبال افغانستان دست کشیده و در شرایط کنونی، با تعهد سیاست خود را در قبال افغانستان تعریف کنند. رییس بنیاد انتخابات شفاف افغانستان افزود، در حال حاضر مشخص نیست که آیا مردم افغانستان به سوی انتخابات میروند یا صلح، عامل این گونه فضای ابهام، کشورهای خارجیای است که افغانستان را بیبرنامه ساخته است.
ایالات متحدهی امریکا، مخالف برگزاری انتخابات ریاستجمهوری افغانستان پیش از توافق صلح با طالبان است و به همین منظور، او در نشستی با مشاوران خود، وضعیت افغانستان را مورد بررسی قرار داده و از انجام مذاکره با طالبان ابراز رضایت کرده است.