تفتیش و بازشماری آرای هفت ولایت افغانستان، پایان یافته است و اکنون کمیسیون انتخابات مکلف به اعلام نتیجه‌ی ابتدایی انتخابات ریاست‌جمهوری است. مسؤولان این کمیسیون گفته اند که در اوایل هفته‌ی جاری، نتیجه‌ی ابتدایی را اعلام می‌کنند.
عبدالعزیز ابراهیمی، سخنگوی کمیسیون انتخابات، به روزنامه‌ی صبح کابل گفت، رهبری کمیسیون بر چگونگی اعلام نتیجه‌ی ابتدایی انتخابات، به شدت تلاش دارند تا هرچه زودتر اعلام کنند؛ اما کمیسیون انتخابات مشخص نکرد که دقیقا کدام روز هفته‌ی پیش رو، نتایج را اعلام می‌کند.
دسته‌های انتخاباتی هشدار داده اند که اگر کمیسیون انتخابات، نتیجه‌ی ابتدایی را بدون ابطال ۳۰۰ هزار رأی اعلام کند، وضعیت کشور بحرانی شده و مسؤولیت بحران پس از آن، به دوش کمیسیون انتخابات خواهد بود. حاجی محمدمحقق، معاون دوم ریاست اجرائیه و از حامیان دسته‌ی انتخاباتی ثبات و همگرایی، هشدار داده است: «هر گونه اقدام به اعلان نتایج بدون جداسازی آرای تقلبی و ناپاک از آرای واقعی، خیانت به رأی مردم و دامن زدن به بحران جدید است.»
از سویی هم، محمدسرور دانش، معاون دوم ریاست‌جمهوری، دیروز جمعه (۲۹ قوس) از کمیسیون انتخابات خواست که نتیجه‌ی ابتدایی انتخابات را هرچه زودتر اعلام کند. او همچنان از تمامی طرف‌های انتخاباتی تقاضا کرد که به اعلام نتیجه‌ی انتخابات احترام بگذارند.
معاون دوم ریاست‌جمهوری، با انتقاد از برخی دسته‌های انتخاباتی، تأکید کرد که شماری از گروه‌های سیاسی یا دسته‌های انتخاباتی تلاش کردند تا بر سر راه انتخابات، چالش ایجاد کنند. او گفت: «با همه‌ی این تلاش‌ها و یا چالش‌ها اکنون بیشتر از دو ماه است که هم کمیسیون‌ها و هم آرای مردم به یک شکلی به گروگان گرفته شده است.»
سرور دانش، گفت: «ما از کمیسیون مستقل انتخابات جدا می‌خواهیم، اکنون که مسأله‌ی بازشماری در سی و چهار ولایت افغانستان به پایان رسیده، دیگر اجازه ندهد که با سرنوشت کشور و با زندگی مردم بیش از این بازی شود و باید هرچه زودتر نتایج ابتدایی انتخابات را اعلام کند و همگی ما به نظر کمیسیون و فیصله‌های کمیسیون احترام بگذاریم.»
اما مسؤولان این کمیسیون پاسخ می‌دهند که آن‌ها به نگرانی‌های دسته‌های انتخاباتی پاسخ داده و اعلام نتیجه از صلاحیت‌های کمیسیون انتخابات است.
علت اساسی تأخیر در اعلام نتیجه‌ی ابتدایی انتخابات، عدم تفتیش و بازشماری آرای هفت ولایت افغانستان بود که از سوی دسته‌ی انتخاباتی ثبات و همگرایی جلو آن گرفته شده بود. این دسته‌ی انتخاباتی، رقیب خود دسته‌ی انتخاباتی «دولت‌ساز» را متهم به تقلب گسترده کرده و برای همین، نزدیک به یک ماه، کار کمیسیون انتخابات به تعویق افتاد. این دسته‌ی انتخاباتی، مدعی است که کمیسیون انتخابات هم تحت تأثیر تیم حاکم قرار دارد و هم فیصله‌های این کمیسیون مطابق به قانون و طرزالعمل‌ها نیست.
این چالش، سبب شد که مهم‌ترین عنصر انتخابات که همان اعتماد است، رنگ ببازد و به طور کلی از میان شهروندان افغانستان برچیده شود. هرچند یک بار در انتخابات سال ۲۰۱۴ به دلیل چالش‌های فراگیر انتخاباتی، اعتماد شهروندان به طور عمومی از بین رفته بود و با وجود این چالش‌ها بار دیگر در ۶ میزان سال جاری در حمایت از نظام سیاسی و تداوم جمهوریت، حدود بیش از یک میلیون شهروند افغان به پای صندوق‌های رأی رفتند؛ اما باز هم عدم امانت‌داری درست و عدم حفاظت از آرای شهروندان از سوی کمیسیون انتخابات، ضربه‌ی بزرگی به اعتماد و باورمندی شهروندان نسبت به انتخابات، وارد کرد.
سردار هاشمی، مغازه‌داری است که چندین بار به پای صندوق رأی رفته و به کاندیدای مورد نظر خود رأی داده است؛ اما اینک برای دومین‌بار رأی او نه محاسبه می‌شود و نه هم تعیین‌کننده است؛ او به این باور است که دیگر رأی دادن و شرکت در انتخابات، یک امر بی‌مفهوم در جامعه‌ی افغانستان است. هاشمی، با این که از طریق رسانه‌ها آگاهی یافته که انتخابات ریاست‌جمهوری با چه مشکل و چه تقلب‌های برگزار شده؛ اما چیزی که برای او مهم است، پاس‌داری و تأثیرگذاری رأی او است. هاشمی می‌گوید، گروگان‌گیری آرا و تأخیر در اعلام نتیجه سبب شده که بازار کار افت کند. نه او قدرت وارد کردن کالاهای بازرگانی را دارد و نه هم مردم قدرت خرید را دارند. به همین خاطر، همه چیز وابسته به روشن شدن مسأله‌ی انتخابات افغانستان است.
علی‌رضا صمدی، یکی از دانشجویان می‌گوید که در دیگر کشورها، اعلام نتیجه‌ی انتخابات با شور و هیجان برخوردار است که نهادهای برگزار‌کننده‌ی انتخابات با مدیریت سالم و درست، با اعلام نتیجه‌ی انتخابات، شور و هیجان را در میان مردم شان خلق می‌کنند و مورد پذیرش همگانی قرار می‌گیرند و یا هم انتخابات از مشروعیت مردمی برخوردار است. او می‌گوید: «کمیسیون انتخابات ضعیف عمل کرد. نتوانست این پروسه را مدیریت کند. باورمندی و اعتماد هم به نامزدان و هم به کمیسیون انتخابات بعد از این دشوار خواهد بود.»
او می‌گوید، وقتی که اعلام نتیجه‌ی انتخابات با استقبال عمومی مردم همراه نشود، نه مشروعیت دارد و نه هم مقبولیت؛ حتا کمیسیون انتخابات نتوانسته شفاف و واضح به مردم پاسخ دهد که مسؤول این همه چالش‌های انتخاباتی که در واقع رأی مردم را به گروگان گرفته‌اند، چه کسانی استند.
عمده‌ترین چالش در انتخابات ریاست‌جمهوری سال ۹۸، بحث مشروعیت دادن و یا هم ابطال ۳۰۰ هزار رأی است که بیشتر از دو ماه، روند پیش‌برد امور انتخابات را با کندی مواجه کرد. عبدالله عبدالله، سرانجام پس از نزدیک به یک ماه، عقب‌نشینی کرد و اجازه داد که آرای هفت ولایت افغانستان تفتیش و بازشماری شود. هرچند او اجازه داده است؛ اما هشدارهای او همچنان پابرجا است و در صورتی که کمیسیون انتخابات نتیجه‌ی پر از تقلب را اعلام کند، حاکمیتِ برخواسته از این نتیجه را قبول نخواهد کرد.
