کمیسیون انتخابات هنوز آمار دقیق رأی‌دهندگان را تثبیت نکرده است؛ اما نامزدان وگروه‌های انتخاباتی شعار پیروزی می‌دهند. امرالله صالح، معاون نخست اشرف‌غنی، در یک مصاحبه با صدای امریکا، ادعا کرده است که آن‌ها شصت تا هفتاد درصد، آرای انتخابات را به دست آورده اند و تیم «دولت‌ساز» برنده‌ی انتخابات است.
تیم ثبات و همگرایی نیز ادعا دارد آن‌ها بیشترین آرا را به دست آورده اند. عبدالله عبدالله، پس از چاشت دیروز (دوشنبه ۸ میزان) گفت: «بررسی‌هایی را که در دو روز گذشته تیم ثبات و همگرایی انجام داده ما بیشترین رأی را گرفته ایم، حکومت آینده را تیم ثبات و همگرای تشکیل خواهد داد.»
گلب‌الدین حکمتیار پیش از انتخابات ادعا کرده بود، برنده‌ی انتخابات خواهد بود و بیشتر از دیگران کمپیان انتخاباتی را انجام داده است. حکمتیار در یک کارزار انتخاباتی در کابل گفته بود که اگر در انتخابات تقلب صورت گرفت، دوباره به گزینه‌ی جنگ بر می‌گردد.
انتخابات به دلیل ماهیت رقابتی‌ای که دارد، افراد و گروه‌های انتخاباتی تلاش می‌کنند از نظر روانی رقیبان خود را ضعیف کنند؛ از این رو، اعلام پیروزی و شکست رقیب از سوی نامزدان و هواداران شان، در جریان کارزارهای انتخاباتی و پس از انتخابات می‌تواند مطرح شود. حدس و گمان‌های که بر بنیاد یک واقعیت استوار نیست؛ هیچ تأثیری در تغییر واقعیت ندارد. یکی از زمینه‌هایی که انتخابات را در افغانستان به مشکل مواجه می‌کند، نبود سیستم مدرن برای بررسی و اعلام نتایج انتخابات است. به این دلیل، روند انتخابات طولانی و دست‌وپاگیر می‌شود و زمان‌گیر شدن اعلام نتایج انتخابات، زمینه‌ی شایعه‌پراکنی و جنگ روانی را به‌وجود می‌آورد.
اگر به حافظه‌ی تاریخی انتخابات افغانستان مراجعه شود، نامزدان و هواداران آن‌ها بدون آن که محاسبه‌ی دقیقی از وضعیت انتخابات و مبارزات انتخاباتی شان داشته باشند و بدون تحلیل درست، ادعای پیروزی داشته و شکست رقیبان شان را اعلام کرده اند. در چنین وضعیتی، نامزدی که کمترین رأی را هم داشته باشد، می‌تواند خود را برنده اعلام کند. اعلام پیروزی در انتخابات پیش از این که مبتنی بر واقعیت باشد، کتمان شکست یا سناریوسازی برای یک بحران است. ساده‌لوحی است که بپذیریم شایعه‌سازی و فرافکنی‌هایی که پس از انتخابات در روزهای گذشته از سوی نامزدان و هواداران شان صورت گرفت، غرضی در آن نهفته نباشد و ادعای آن‌ها مبتنی بر سنجش و تحلیل واقعی باشد.
شایعه‌پراکنی تیم‌های انتخاباتی در حالی در شبکه‌های اجتماعی و رسانه‌ها تشدید می‌شود و به خورد جامعه داده می‌شود که این روزها، اسناد تکان‌دهنده‌ای از تقلب‌های سازمان‌دهی شده در نقاط مختلف کشور به نفع نامزدانی که ادعا دارند، بیشترین آرا را گرفته اند، به نشر می‌رسد. شاید یکی از اهداف این باشد که افکار عمومی را منحرف کنند و جلو بررسی تقلب گرفته شود.
از آنجایی که در گذشته تجربه شده است، نشر و پخش ادعای پیروزی یک تیم، اگر واقعی باشد یا واقعی نباشد، پیش از معلوم شدن میزان رأی‌دهندگان، رسیدگی به شکایت‌ها و تقلب‌های انتخاباتی، می‌تواند زمینه‌ی سوء استفاده و خلق بحران را مساعد کند. برای این که برنده‌ی واقعی معلوم شود، درست‌ترین موضع این است که آمار دقیق رأی‌دهندگان در هر محل و مراکز رأی‌دهی تثبیت شود و به نقش قانونی کمیسیون‌های انتخاباتی احترام گذاشته شود.
حرمت‌گزاری به نقش نهادهای انتخاباتی به این منعا نیست که از کارکرد کمیسیون‌های انتخاباتی نظارت نشود. آنچه نامزدان انتخاباتی و همکاران شان می‌توانند در این مقطع انجام دهند، این است از روند انتقال و بررسی آرا و رسیدگی به تقلب نظارت کنند و این نظارت شامل کارکرد نهادهای انتخاباتی نیز می‌شود. در انتخابات ریاست‌جمهوری سال ۱۳۹۳ تجربه کردیم که زمینه‌ی تقلب سازمان‌یافته، در نتیجه‌ی انتخابات وجود دارد. یک بخش تقلب می‌تواند در روز رأی‌دهی صورت بگیرد؛ اما امکان این نیز وجود دارد که پس از انتخابات در مرحله‌ی تثبیت رأی‌دهندگان و انتقال مواد انتخاباتی، تقلب‌های بزرگ‌تر انجام شود.
ادعای برنده شدن در انتخابات از سوی تیم‌های «دولت‌ساز» و «ثبات و همگرایی» در حالی که نتیجه‌ی ابتدایی اعلام نشده و کمیسیون انتخابات نتوانسته، میزان رأی‌دهندگان را تثبیت کند، می‌تواند وضعیت را آشفته کند و زمینه‌ی جدال میان آن‌ها و خلق بحران را فراهم کند. از برخورد این تیم‌های انتخاباتی و ادعاهای آن‌ها نتیجه گرفته می‌شود که زمینه‌ی جدال بر سر نتیجه‌ی انتخابات وجود دارد و غرض‌هایی برای خلق بحران در کار است. اگر کمیسیون انتخابات نتواند نتیجه‌ی واقعی انتخابات را اعلام کند یا ضعیف عمل کند، به وجود آمدن بحران اجتناب‌ناپذیر است.
کمیسیون انتخابات پس از کنفرانس خبری عبدالله عبدالله، اعلام کرد که باید نامزدان منتظر اعلام نتایج باشند و به نهادهای انتخاباتی اعتماد کنند.
از نقش قانونی کمیسیون انتخابات باید حمایت شود و این نهاد نیز باید از همین حالا ظرفیت و بی‌طرفی خود را به اثبات برساند. در ضمن آن که باید تلاش کند نتایج انتخابات را در زمان قانونی آن اعلام کند، باید از هر نوع جانب‌داری یا تحت تأثیر قرار گرفتن از جانب نامزدان انتخاباتی، خود‌داری کند. تنها کارکرد قدرت‌مند و شفاف کمیسیون انتخابات و حمایت از شفافیت انتخابات، می‌تواند نتیجه‌ی واقعی انتخابات را تضمین و از خلق بحران جلوگیری کند.
