انتخابات ریاست‌جمهوری در ششم ماه میزان برگزار خواهد شد. در قانون انتخابات، برای کمپین انتخابات ریاست‌جمهوری، شصت روز در نظر گرفته شده است. این قانون اجازه نمی‌دهد پیش از آغاز زمان رسمی، تبلیغات انتخاباتی به هر نحوی که باشد، از جانب نامزدان و هواداران آن‌ها صورت بگیرد.
مطابق جدول زمان‌بندی برنامه‌های کمیسیون انتخابات، کارزارهای انتخاباتی در ششم اسد آغاز می‌شود. بیست روز تا این زمان باقی مانده؛ اما هفته‌ها پیش نامزدان انتخابات ریاست‌جمهوری و هواداران‌شان با برپایی تجمعات، سفر و افتتاح پروژه‌های دولتی، کارزارهای انتخاباتی غیرقانونی را آغاز کرده‌اند.
هجده چهره‌ی سیاسی و غیر سیاسی برای انتخابات ریاست جمهوری ثبت نام کرده‌اند. از میان آن‌ها اشرف‌غنی، با عنوان رییس جمهوری، عبدالله عبدالله، با عنوان رییس اجرایی، رهبران حکومت وحدت ملی‌اند که موقف و شرایط متفاوت از دیگران دارند.
اغلبِ نامزدان دیگر و معاونان‌شان، در گذشته موقف‌های بلند سیاسی و نظامی در دولت داشته‌اند و مربوط به طبقه‌ی حاکم جامعه‌اند. در هفته‌ها و روزهای گذشته، از آدرس نامزدان و گروه‌های انتخاباتی به تناسب نفوذ و جایگاه‌شان کارزارهای انتخاباتی غیر رسمی در قالب برگزاری محافل اجتماعی، دیدار با مردم و سفر به ولایت‌ها، صورت گرفته است. این برنامه‌ها، برای تبلیغات انتخاباتی صورت گرفته و در مواردی نامزدان و معاونان‌شان شرکت و سخنرانی کرده‌اند.
هفته‌ی گذشته، محمد اشرف‌غنی، به بهانه‌ی افتتاح پروژه‌های دولتی به ولایت کندهار و بررسی وضعیت امنیتی به ولایت زابل سفر کرد. از کارهای اشرف‌غنی که می‌تواند جنبه‌ی تبلیغاتی داشته باشد، نام‌گذاری میدان هوایی و دانشگاه در این دو ولایت به نام‌های شخصیت‌های تاریخی و نشست با کارمندان دولتی و متنفذان قومی و اجتماعی بود. پروژه‌ی برق آفتابی ولایت کندهار به‌عنوان بزرگ‌ترین پروژه‌ی تولید انرژی دو ماه پیش کارش تمام شده بود؛ اما رییس جمهور متهم شده است که به این بهانه، در آستانه‌ی آغاز کمپاین انتخاباتی به ولایت قندهار، سفر کرده است.
تقرری و ازدیاد بست در ادارات و انتصاب افرادِ نزدیک به تیم ریاست جمهوری، مورد دیگری بود که در هفته‌های گذشته صورت گرفت. انتقادهای گسترده‌ای در مورد آن مطرح شد که این تقرری‌ها و امتیازی‌دهی به افرادی که مقرر شدند، بخشی از برنامه‌های انتخاباتی رییس جمهور است.
همچنان هفته‌ی گذشته، عبدالله عبدالله به ولایت جوزجان سفر کرد. جنرال دوستم از عبدالله استقبال کرد و گردهمایی بزرگ در این ولایت با سخنرانی عبدالله و دوستم که در آن از انتخابات و رقابت‌های سیاسی سخن گفته شد، نیز نمونه‌ای از کارزارهای انتخاباتی غیر رسمی بود.
در کنار این، رحمت‌الله نبیل، همراه با جنرال مراد علی مراد، معاون اول و مسعوده جلال، معاون دوم خود و اعضای تیم انتخاباتی‌اش به ولایت بلخ سفر کردند. نبیل نیز در سخنرانی‌هایش با انتقاد از کارنامه‌ی اشرف‌غنی و متهم کردن او که از موقف دولتی استفاده می‌کند، غیر مستقیم بر ضد اشرف‌غنی و به نفع خود تبلیغات انتخاباتی انجام داد.
همین‌گونه اعضای گروه‌های انتخاباتی و حزب‌هایی که در گروه‌های انتخابات شامل‌اند، در هفته‌های گذشته به نام برگزاری اجلاس مشورتی و سالگرد درگذشت رهبران‌شان، گردهم‌آیی‌های سیاسی‌ای را برگزار کردند. در واقع اهداف این برنامه‌ها، کمپین‌های انتخاباتی است. برگزارکنندگان این برنامه‌ها، برای این که حمایت مردم را بگیرند با مطرح کردن دفاع از حقوق مردم، اهداف سیاسی و انتخاباتی‌شان را دنبال می‌کنند.
در روزهای گذشته، محمد محقق، معاون دوم حنیف اتمر و سرور دانش، معاون اشرف‌غنی، در چند محفل فرهنگی و برنامه‌ی کتاب‌خوانی شرکت کردند. همین طور نامزدان دیگر به سهم خود با برنامه‌های مشابه و متفاوت، کمپین‌های انتخاباتی پیش از وقت را انجام می‌دهند و تصویرهای این محافل را در شبکه‌های اجتماعی منتشر می‌کنند.
این روزها حجم بزرگ اطلاعات و تصاویری که در شبکه‌های اجتماعی از آدرس نامزدان و هواداران‌شان به اشتراک گذاشته می‌شود، محتوای کمپین انتخاباتی دارد. تمام نامزدان و گروه‌های انتخاباتی به نحوی کمپین غیر قانونی می‌کنند. هیچ یکی از آن‌ها نمی‌تواند ادعا کند که در این وضعیت نقش ندارد.
نامزدانی که در قدرت استند، به دلیل موقف متفاوت و برتری که دارند، بیش‌تر توانسته و می‌توانند کارزارهای غیر قانونی انجام دهند؛ چون از امکانات دولتی استفاده می‌توانند. این مسأله بیش‌تر از دوره‌های گذشته بزرگ شده است. رقابت‌های منفی نامزدان، بی‌اعتنایی کمیسیون شکایت‌های انتخاباتی، بازار اعمال غیر قانونی و کمپین‌های پیش‌ازوقت نامزدان را گرم کرده است.
قانون انتخابات به کمیسیون‌های انتخاباتی برای دفاع از انتخابات و رقابت قانونی نامزدان، صلاحیت اجرایی و نظارتی داده و نهادهای قضایی این صلاحیت را به رسمیت شاخته‌اند. نهادهای انتخاباتی در نظام انتخاباتی قانون اساسی و قانون انتخابات افغانستان، بزرگ‌ترین حامی دموکراسی نام برده شده‌اند. این نهادها مسؤولیت دارند که از انتخابات حمایت کنند. ضعف، ناکارگی و سکوت کمیسیون‌های انتخاباتی، سبب نادیده‌انگاری نامزدان انتخابات شده و در گرم شدن بازار کمپین غیرقانونی، نقش دارد.
کمپین غیر قانونی نامزدان که به طور گسترده صورت می‌گیرد، مثل آفتاب روشن است؛ اما کمیسیون شکایت‌های انتخاباتی تا حالا واکنش رسمی در اعتراض به این مسأله نشان نداده است. با این وضع، نهادهای انتخابات در مراحل بعدی نخواهند توانست، جلو قانون‌شکنی و تخطی‌های انتخاباتی را بگیرند؛ در نتیجه انتخابات به ناکامی کشانده می‌شود. انتخابات غیر مشروع، سبب بحران سیاسی می‌شود؛ همان‌گونه که در انتخابات ریاست‌جمهوری قبلی تجربه شد.
اگر کمیسیون‌های انتخاباتی برای مدیریت سالم روند انتخاباتی مسؤولانه و جدی عمل نکنند، با توجه به گستردگی اختلافات سیاسی، انتخابات ریاست‌جمهوری مشروعیت نخواهد داشت و دردسرهای بزرگی را برای افغانستان خلق خواهد کرد. با توجه به این خطر، کمیسیون‌های انتخابات باید نسبت به کمپین غیرقانونی و تخطی‌هایی که در مراحل بعدی صورت بگیرد، مسؤولانه و جدی عمل کند.
