برگ بادام؛ صدای زنان سرزمین گل بادام

دخترانی با لباس‌های سبز و کلاه‌های بلند و رنگی در میان هیاهوی تماشاگران، می‌نوازند و می‌خوانند؛ تماشاگرانی که از شنیدن تک تک آهنگ‌های این دختران لذت می‌برند و آنان را با کف‌زدن‌های شان تشویق می‌کنند؛ اما شماری از همین تماشاگران هم بر هنرمند‌بودن زنان ساز مخالف می‌زنند.
سه دختر و دو پسر در دایکندی؛ یکی از ولایت‌های مرکزی افغانستان، با رد همه سازهای مخالف، گروه‌ موسیقی‌ای به ‌نام «برگ بادام» را ایجاد کرد اند؛ این گروه، سه سال پیش به کارش آغاز کرد و خواننده‌های این گروه، دختران اند. این دختران در کشوری آواز می‌خوانند که چند سال قبل در آن، نشر موسیقی ممنوع بود. برای شماری از شهروندان این کشور، هنوز هم آوازخواندن قابل پذیرش نیست، به همین دلیل آوازخوانی دختران در افغانستان، آن هم در ولایت‌های این کشور امر معمول نیست.
ثریا امیری، معصومه وفا، نجیبه، عصمت‌الله بهاران و رحمان تلاش؛ پنج عضو این گروه استند؛ آنان هدف ایجاد گروه شان را زنده نگه‌داشت موسیقی محلی و فرهنگ بومی می‌گویند.
ثریا امیری، نوازنده و خواننده‌ی این گروه می‌گوید که موسیقی محلی، کم کم طرف‌داران خود را از دست می‌دهد و آنان با تشکیل چنین گروهی، خواستار تداوم موسیقی محلی و ترویج آن در سراسر کشور استند.
انگیزه‌ی تشکیل این گروه، سه سال پیش توسط شماری از دختران هم‌فکر که در مکان کوچکی تکنیک‌های موسیقی را می‌آموخنتد، خلق شد و پس از آن، با اشتراک در جشنواره‌‌های گل بادام در دایکندی و جشنواره‌ی دمبوره در بامیان، در میان مردم به عنوان یک گروه‌ محلی‌خوان شناخته شد.
این گروه در کنار موسیقی با پوشیدن لباس‌های محلی، به نوعی به صنایع دستی زنان این ولایت نیز، بازاریابی می‌کنند که فرهنگ بومی این منطقه را زنده نگه‌دارند؛ لباس‌های محلی این ولایت، بیش‌تر دست‌سازهای زنان اند که بازار فروش ندارد.
اعضای این گروه، همه‌روزه یک تا دو ساعت تمرین موسیقی می‌کنند؛ دمبوره، دهل، هارمونیه و غیچک از آلات موسیقی‌ای است که آنان در آهنگ‌های شان بیش‌تر از آن کار می‌گیرند.

چشم بادامی‌ها
چشم بادامی‌ها، نام گروه موسیقی‌ای است که اکنون به‌ نام گروه برگ بادام تغییر نام داده است؛ اعضای این گروه می‌گویند که به اساس پیشنهاد مردم و ریاست اطلاعات و فرهنگ ولایت دایکندی آنان نام این گروه را تغییر داده اند.
آنان می‌گویند که شماری به این باور بودند که چشم بادامی‌ها، نمادی از زن عشوه‌گر است و شماری هم می‌گفتند که این نام، تنها منحصر به سه دختر این گروه می‌شود؛ درحالی‌ که در گروه دو پسر نیز شامل اند.
بادام محصول زراعتی مهم ولایت دایکندی است و نام این گروه‌ موسیقی نیز برگرفته از آن است که برگ در این نام، امید و صمیمیت تعریف شده است. هم‌چنان به گفته‌ی ثریا امیری، عضو این گروه، آنان در برنامه‌ها و کنسرت‌های شان هنگام اجرای آهنگ، همیشه تلاش می‌کنند لباس سبز محلی بپوشند تا با نام گروه شان هم‌خوانی داشته باشد.
در کنار گروه موسیقی برگ بادام، ارکستر زهره و گروه موسیقی صلصال نیز، چندین سال است فعالیت دارند و شهرت جهانی پیدا کرده است؛ اعضا این دو گروه را نیز دختران استند.

دخترانی‌که به مخالف‌ها نه گفتند
شماری از شهروندان افغانستان، دید منفی در مورد زنانی که به هنر موسیقی رو می‌روند، دارند؛ به همین دلیل، بسیاری از دختران زمانی ‌که تصمیم می‌گیرند، آوازخوان و نوازنده شوند، با مخالفت شماری از نزدیکان و دوستان شان مواجه می‌شوند؛ اما کم نیستند دخترانی که به این سازهای مخالف، پاسخ رد می‌دهند و به دنیای موسیقی رو می‌آورند.
ثریا امیری می‌گوید، مردم به دخترانی‌که به موسیقی رو می‌آورند، به دید منفی می‌نگرند و حتا کار شان را غیر اخلاقی تلقی می‌کنند؛ در دایکندی نیز مردم سنتی اند، دخترانی ‌که بخواهند آواز بخوانند، خانواده و نزدیکانش ممانعت می‌کنند.
او می‌افزاید:«زمانی‌که ما تازه به فعالیت‌های خود آغاز کرده بودیم، مسوولان ریاست حج و اوقاف ولایت دایکندی به استاد ما گوش‌زد کرده بودند که کار ما را توقف بدهیم؛ اما ما بهتر از پیش به کار ما ادامه دادیم. ملاصاحب‌ها نیز گاه گاهی مخالفت نشان می‌دهند و می‌گویند که ما دنبال گم‌راه کردن دختران استیم.»

گروه‌های موسیقی در افغانستان
ایجاد گروهی از نوازنده‌ها و آوازخوانان برای اجرای موسیقی در قالب یک گروه، در حوزه‌ی موسیقی افغانستان سابقه‌ی طولانی دارد؛ در تاریخ معاصر این کشور، ایجاد گروه‌های موسیقی فرازوفرود‌های زیادی را طی کرده است؛ گروه‌های زیادی ایجاد و دوباره به ‌دلیل نابه‌سامانی‌های که در کشور به ‌وجود آمده، از هم پاشیده است.
شواهد تاریخی نشان می‌دهد که به صورت سنتی گروه‌سازی در موسیقی افغانستان از گذشته وجود داشت و پس از آمدن گروه‌ استادان موسیقی هندی به کابل در سال ۱۸۹۷ میلادی به دعوت امیر شیرعلی خان، شمار زیاد گروه‌های موسیقی کلاسیک که بیش‌تر بنا به اصطلاح مروج در موسیقی افغانی«خاندانی» گفته می‌شوند، تشکیل شدند و با الهام از هنرمندان هندی و در قالب گروه به اجرای برنامه پرداختند.
نخستین گروه‌های مستقل موسیقی افغانستان – که در حوزه‌ی موسیقی این کشور به آن‌ها « گروه های آماتور» گفته می‌شد-، پس از دهه‌ی ۴۰ خورشیدی به وجود آمدند؛ دهه‌ای که پر است از نام آوازخوان‌هایی که بیش‌تر آنان، گروهی از نوازنده‌گان را باخود داشتند؛ احمدظاهر، ظاهر هویدا، زلاند، احمدولی ،قمرگل، ژیلا، مهوش، ناشناس و میرمن پروین از هنرمندان مشهور آن دهه بودند.
«چهار برادران و ستاره»؛ این دو گروهی موسیقی در اواخر دهه‌ی چهل توسط جوانانی تحصیل‌کرده در حوزه‌ی موسیقی ایجاد شده بود.
در دهه‌‌ی پنجاه خورشیدی، شماری از جوانان، گروه «باران» را تشکیل دادند، گروهی که بیش‌تر به بازخوانی و تازه‌کردن آهنگ‌های فولکلور افغانی به وسیله‌ی آرایش تلفیقی سازهای غربی و بومی می‌پرداختند.
با این حال، فعالیت تمام گروه‌های موسیقی تا دهه‌ی پنجاه، تنها در کابل – مرکز افغانستان – خلاصه می‌شد.
پس از سقوط حکومت طالبان، موسیقی افغانستان وارد دوره‌ای تازه شد؛ شمار زیاد رسانه‌های خصوصی به فعالیت آغاز کردند که زمینه‌ی رشد کمی موسیقی را هم فراهم آوردند.
در همین حال، شماری از جوانان در سال ۲۰۰۵ میلادی گروهی به نام «مورچه ها» را تشکیل دادند و به تعقیب این گروه، سه گروه دیگر به نام‌های «رویاهای کابل، منطقه‌ی ‌ناشناخته و صفحه‌ی سفید» هم اعلام موجودیت کردند.
حوزه‌ی موسیقی سنتی نیز، در ده سال گذشته فعالیت‌هایی داشته است؛ شماری از هنرمندان محلی از آدرس و نام ولایت و منطقه‌های شان به عنوان گروه‌های موسیقی اعلام موجودیت کرده اند.