نویسنده: سعدیه سیرت نظری
شهرک‌های یا پارک‌های صنعتی، زیربنای توسعه و رشد اولیه‌ی اقتصاد کشورها خوانده شده و ایجاد پارک‌های صنعتی گام‌های نخست به هدف صنعتی شدن کشورها نیز به شمار می‌رود.
هم‌چنین در کنار پارک‌های صنعتی عمومی که برای کلیه فعالیت‌های تولیدی-صنعتی احداث می‌شود، ایجاد شهرک‌های ویژه‌ی سکتورهای مختلف به هدف توسعه‌ی زیربنای‌های آن سکتورها نیز اعمار می‌شود.
وزارت صنعت و تجارت در کنار اعمار پارک‌های جدید عمومی، به هدف توسعه‌ی زیربنای سکتورهای زراعت، قالین، سنگ مرمر و سنگ تالک، اقدام به احداث پارک‌های صنعتی ویژه‌ی این سکتورها کرده است که بیان‌گر توجه جدی حکومت به روند صنعتی شدن کشور و توجه خاص به سکتورهای کلیدی که در راستای توسعه و رشد اقتصادی افغانستان نقش اساسی دارند، می‌باشد.
این وزارت با درک جایگاه تاریخی سکتور قالین و تأثیر فرهنگی و صادراتی آن، در ولایت‌های کابل، بلخ، کندوز و ننگرهار شهرک‌های رهایشی- صنعتی قالین به فعالان این سکتور احداث کرده که دارای زیربنای مکمل رهایشی- صنعتی می‌باشد.
در ذیل به معرفی هر یک از شهرک‌های رهایشی-صنعتی قالین پرداخته و این که کارهای زیربنای آن تا کجا به پیش رفته است اشاره خواهد شد.
شهرک رهایشی- صنعتی قالین کابل
شهرک رهایشی-صنعتی قالین کابل به موازی سه هزار جریب زمین در ساحه‌ی الغوی دانش‌مند ولسوالی شکردره این ولایت توسط هیأت متشکل از وزارت صنعت و تجارت، وزارت شهرسازی و اراضی و اتحادیه‌ی مؤلدین و صادرکنندگان قالین برای ساخت شهرک انتخاب شده که کار سروی آن تکمیل شده و ماستر‌پلان آن نیز ترتیب و کار روی ساخت زیربناهای آن جریان دارد.
هدف از احداث این شهرک در ولایت کابل، انکشاف سکتور قالین در پایتخت کشور خوانده شده و در آن به خانواده‌ها و شرکت‌هایی که در فرآیند تولید، پردازش و صادرات قالین فعالیت دارند، زمین توزیع خواهد شد.
شهرک رهایشی –صنعتی قالین بلخ
شهرک رهایشی- صنعتی قالین ولایت بلخ در مساحت یک هزار جریب زمین واقع در منطقه‌ی دوراهی حیرتان این ولایت برای احداث شهرک متذکره تثبیت شده است. سروی، تهیه‌ی پلان تفصیلی، دیزان شبکه‌های سرک‌سازی، آب‌رسانی، کانالیزاسیون و برق آن تکمیل شده و توزیع زمین نیز در آن آغاز شده است.
ولایت بلخ هم‌چنین یکی تولیدکنندگان عمده‌ی قالین کشور به شمار می‌رود و تولیدات قالین این ولایت به کشورهای مختلف جهان صادر می‌شود.
شهرک رهایشی- صنعتی قالین ننگرهار
این شهرک رهایشی-صنعتی قالین در مساحت هزار و پنج‌صد جریب زمین در ساحه‌ی دشت قاسم‌آباد ولایت ننگرهار احداث شده و هدف از ایجاد آن، فراهم‌سازی زمینه‌ی فعالیت صنعت‌کاران سکتور قالین که در کشور پاکستان ساکن می‌باشند، است.
کارهای مقدماتی این شهرک ماننده سروی، تهیه‌ی پلان تفصیلی، دیزان شبکه‌های سرک‌سازی، آب‌رسانی، کانالیزاسیون و برق شهرک ننگرهار صد در صد به پایان رسیده و عقد قرارداد پروژه‌ی هموارکاری سرک‌های آن نیز نزدیک به ۹۰ درصد به پیش رفته است.
شهرک رهایشی- صنعتی قالین کندز
شهرک رهایشی- صنعتی فعالیت‌های عمده روی صد هزار جریب زمین که در عسقلان کندز موقعیت دارد، برای ساختن شهرک در نظر گرفته شده است که قرار ذیل می‌باشد.
سروی؛ تهیه‌ی پلان تفصیلی، دیزاین شبکه‌های آب‌رسانی، سرک‌سازی، کانالیزاسیون و برق شهرک یادشده صد در صد به پایان رسیده و کار پروسه‌ی تدارکاتی هموارسازی سرک‌های پروژه‌ی شهرک آغاز شده است.
قالین افغانی
جایگاه قالین افغانی در بازارهای جهانی
افغانستان با تولید بیش از یک میلیون مترمربع قالین در سال به عنوان یکی از مشهورترین کشورهای صنعت قالین در جهان شناخته می‌شود. مهم‌ترین عاملی که باعث شهرت جهانی قالین افغانستان شده است، صد درصد طبیعی بودن موادی است که از شروع تا آخر به شکل طبیعی آماده می‌شود و در گام بعدی مراحل بافت آن است که با دست صورت می‌گیرد و نیاز به کار بسیار دارد. این امر باعث شده است تا قالین افغانستان در جهان از جایگاه ویژه‌ای بر خوردار باشد. در این اواخر پس از مروج شدن قالین‌های چوب رنگ در افغانستان این صنعت رشد چشم‌گیری را نیز تجربه و جایگاه قالین افغانستان را در میان کشورهای دیگر جهان برازنده کرده است. در حالی که رقابت بر سر صنایع دیگر میان کشورهای دیگر جهان وجود دارد؛ اما صنعت قالین، رقبای زیادی ندارد و افغانستان می‌تواند به سادگی در بازارهای جهانی به گونه‌ی پیشتاز رقابت کند.
قالین افغانستان مورد پسند بازارهای جهان قرار دارد و شرکت‌های تولید کننده با در نظرداشت سفارشات مشتری و یا مستهلک رنگ‌ها و دیزان‌ها را در نظر می‌گیرند و مطابق خواست مشتری آن را تهیه و طراحی می‌کنند؛ به گونه‌ی مثال کشورهای اروپایی رنگ‌های نسبتا شوخ و اندازه‌های کوچک‌تر را می‌پسندند، در حالی که امریکایی‌ها رنگ‌های آرام و اندازه‌های نسبتا بزرگ را می‌پذیرند. تعداد طرح‌ها از ده‌ها هزار بیشتر می‌باشد که از آن جمله می‌توان از چند طرح مشهور ان نام برد. چوب رنگ، قزاق، خورجین، شال، شیروان و در این جا به قالین چوب رنگ که جایگاه ویژه‌ای را در میان انواع قالین‌های افغانستان به خود اختصاص داده است، می‌پردازیم.
قالین چوب‌رنگ:
قالین چوب‌رنگ که بیشتر از دو دهه به این سو مورد کاربرد و استفاده قرارد گرفته است، کمک بزرگی به شهرت و گشترش قالین افغانستان کرده است. قالین‌بافان مهاجر افغان بنا بر عوامل مختلف در طول سه دهه به پاکستان مهاجر شدند ودر طول این سال‌ها توانستند، قالین چوب‌رنگ را با طرح‌های مدرن جاگزین قالین‌های سنتی افغانی کنند و بیشتر از این نوع قالین که یک طرح تازه و مدرن است تولید کنند. قالین چوب‌رنگ از کیفیت بالایی برخوردار است و از نامش پیدا است که با چوب رنگ می‌شود و این امر باعث درخشش و جلای خاص این نوع قالین می‌شود.
تولید قالین در بخش‌های مختلف کشور
قالین به صورت عموم در بخش‌های شمال کشور تولید و بافته می‌شود. بر بنیاد آمار هفتاد درصد کل قالین افغانستان در شمال تولید و بافته می‌شود و ۱۰- ۱۵ درصد آن در غرب، ۱۰ درصد در مرکز و پنج درصد دیگر آن در بخش‌های شرق و جنوب-شرق تولید و بافته می‌شود.
قالین؛ صنعت کهن افغانستان
قالین که یکی از کهن‌ترین و اصیل‌ترین صنایع کشور به شمار می‌رود، در درازای ۹۰۰۰ سال پیشینه‌ی تاریخی‌اش در بهبود اقتصاد ملی کشور تأثیرگذار بوده است و این صنعت باستانی و کهن پیشینه‌اش برمی‌گردد به تمدن آریایی‌ها در افغانستان. در آن زمان نیز افغانستان با درنظرداشت تولید بهترین پشم گوسفند، انواع قالین‌ها و فرش‌های زینتی جهان را می‌ساخت. بازرگانی قالین افغانستان در زمان آریایی‌ها، یکی از برزگ‌‌ترین بازرگانی در جهان و منطقه به شمار می‌رفت.
این صنعت که یکی از صنعت‌های افتخارآفرین و کارآفرین در افغانستان بوده است، از سالیان متمادی بیشتر مردمان بخش‌های شمال کشور به آن اشتغال داشته اند و یکی از پیشه‌های دیرینه‌ی افغان‌ها و منبع درآمدزا اکثر خانواده‌های افغان‌ها بوده است که بیش از هشتاد درصد زنان در تولید قالین افغانستان سهیم استند؛ زیرا صنعت مذکور یک منبع مهم عایداتی برای زنان روستانشین به شمار می‌رود.
قالین افغانستان نه تنها یکی از اقلام مهم صادراتی کشور است، بل هویت افغانستان را برای جهانیان نیز به نمایش می‌گذارد. با جود این که چالش‌ها و مشکلات فراراه این صنعت وجود دارد؛ اما بافندگان و صنعت‌کاران قالین در راستای زنده نگه‌داشتن این حرفه، سعی و تلاش فراوانی را به خرج داده اند تا این صنعت دیرینه و افتخارآفرین کشور را رشد و توسعه دهند.
میزان صادرات قالین افغانستان به کشورهای مختلف جهان
صادرات قالین‌های دست‌باف افغانستان به کشورهای مختلف جهان از این قرار است: ۵۰ درصد به ایالات متحده‌ی امریکا، ۲۰درصد به کشورهای اروپایی، ۱۰ درصد به جمهوری چین، پنج درصد به استرالیا، پنج درصد به کانادا و ده درصد به کشورهای دیگر جهان صادر می‌شود. صادرات قالین امسال افزایش را نسبت به سال پار نشان می‌دهد .
تأثیر گشایش دهلیز هوایی برصادرات قالین
پس از گشایش دهلیز هوایی با کشورهای مختلف جهان، میزان صادرات کالاهای افغانستان نیز افزایش یافته است . افغانستان توانست با گذشت دو سال با کشورهای متعددی این دهلیز را ایجاد کند و از طریق دهلیز هوایی به هندوستان، اوزبیکستان، روسیه، امارات متحده‌ی عربی، ترکیه، عربستان سعودی، قزاقستان، چین، ایتالیا، فرانسه و آلمان محصولاتش را صادر کند. قالین نیز یکی از اقلام صادراتی کشور به شمار می‌رود که با گشایش دهلیز هوایی و ایجاد نمایشگاه‌های صنعتی در بازارهای گوناگون جهان، جایگاهش را بیشتر از پیش حفظ کرده است.
در مجموع تنها دریک ماه صد پرواز و بیشتر از یک هزار تُن کالا به ارزش بیست‌وچهار میلیون دالر به نقاط مختلف جهان صادر شده می‌شود که از آغاز دهلیز هوایی تنها بیش از یک هزار پرواز و بیش از ده هزار تُن کالا به کشورهای اروپایی، آسیایی و عربی به ارزش بیش از دو صدوبیست میلیون دالر صادر شده است.
