دو بشکه‌ی ۲۰ لیتره‌ی پر از آب را از کوچه به سمت نا معلومی با خود می‌کشید؛ وزن بشکه‌ها از توانش بیشتر بود، یازده یا دوازده سال بیشتر نداشت، هر چند قدمی که برمی‌داشت، از برخورد بشکه‌ها با پاهایش، مقداری آب از بشکه‌ها به زمین می‌ریخت، دم در یکی از خانه‌ها، هر دو بشکه را به زمین کوفت و در را باز کرد، تا صدایش زدم، همراه بشکه‌‍‌هایش درون حویلی رفت و در را محکم بست؛ این پسر را در ساحه‌ی سه‌راهی خواجه‌بغرای کابل دیدم.
کم آبی و گاهی بی‌آبی، از دو دهه به این سو، معضل روزمره‌ی مردم در کابل است که زندگی را برای بیشتر از باشندگان آن، دشوار کرده است.
در حال حاضر، چهار میلیون باشنده‌ی کابل، از خدمت‌های آب‌رسانی بی‌بهره‌اند.
بیشتر باشندگان کابل، به دلیل این که به خدمات آب‌رسانی دست‌رسی ندارند، برای تأمین نیاز آب شان، در حویلی‌های خویش چاه‌های عمیق حفر کرده‌اند؛ اما روز تا روز عمق آب در این چاه‌ها پایین آمده که در بیشتر موارد، چاه‌های خانگی خشکیده‌اند.
احمدسیر نیک‌زاد، سخن‌گوی وزارت انرژی و آب، به روزنامه‌ی صبح کابل، می‌گوید: «ذخایر قابل تجدید آب‌های زیرزمینی در حدود ۶۰ میلیون مترمکعب در سال، تخمین زده شده است؛ اما متأسفانه استخراج آب‌های زیرزمینی درحدود ۹۵ میلیون مترمکعب در سال، تخمین شده است.»
بر اساس این آمار، شهر کابل در مصرف و ذخیره‌ی آب‌های زیرزمینی، همه‌ساله، ۳۵ میلیون مترمکعب، بیلانس منفی دارد که از ذخیره‌های استراتیژیک آب‌های زیرزمینی کم می‌شود؛ چیزی که باعث می‌شود همه‌ساله، عمق آب‌های زیر زمینی در شهر کابل، پایین برود.
افزایش آلودگی هوا در کابل با خشک‌سالی‌های اخیر ، دست به دست هم داده و باعث شده است که کابل، به اندازه‌ی بسنده، بارندگی نداشته و ذخیره‌های آبی زیرزمینی کابل، بازذخیره نشود.
سیدنوید سعیدی، سخن‌گوی شرکت آب‌رسانی و کانالیزاسیون شهری افغانستان، به روزنامه‌ی صبح کابل، می‌گوید: «نقاطی که (ریاست) آب‌رسانی، از آن آب می‌گیرد، نقطه‌ی یک‌درصد، یعنی پایین‌ترین نقطه‌ی زیر زمین است و آب بارانی که قرار است به آن نقطه برسد، به اساس ساختار زمین، ممکن ۲۰ یا ۴۰ سال زمان بگیرد.»
بنا به تغییر‌ات اقلیمی، خشک‌سالی‌های پی‌هم، آلودگی هوا و آمار موجود در زمینه‌ی آب‌های کابل، در سال‌های آخر، مشکل کم‌آبی کابل به بزرگ‌ترین نگرانی مردم و کارشناسان محیط‌زیست، بدل شده است.
پروژه‌های مهم آب‌رسانی برای کابل
وزارت انرژی و آب، در همکاری با شرکت آب‌رسانی و کانالیزاسیون شهری افغانستان، برای فراهم‌کردن آب مورد نیاز باشندگان کابل، در سال‌های اخیر، پروژه‌های انتقال آب‌های سطحی را به شهر کابل، روی دست گرفته‌اند.
بند شاه و عروس؛کار ساخت این بند در والسوالی شکردره‌ی کابل، جریان دارد که قرار بود پیش از این‌ها، به پایان برسد.
کار ساخت بند شاه و عروس، در ۱۳۹۱ شروع شد؛ اما این که چرا با گذشت ۸ سال به بهرداری سپرده نشده است، احمدسیر نیک‌زاد، سخن‌گوی وزارت انرژی و آب، می‌گوید: «چالش‌های زیادی مثل توقف فعالیت (آرین‌بانک) در افغانستان و به چالش کشیده‌شدن ضمانت‌نامه‌ی بانکی‌ای که شرکت ایرانی برای تکمیل پروژه‌ی بند شاه و عروس داشت، کار آن توقف یافت؛ اما امیدواریم که سال آینده، این پروژه به بهره‌برداری سپرده شود.»
هدف از ایجاد بند شاه و عروس، آب‌یاری زمین‌های زراعتی ولسوالی شکردره و آب‌رسانی به شهر کابل، خوانده شده است.
آقای نیک‌زاد می‌گوید که بند شاه و عروس، گنجایش ذخیره‌ی ۹٫۳ میلیون متر مکعب آب را دارد که پس از بهره‌داری آن، ۲۷۰۰ تا ۳۵۰۰ هکتار زمین در ولسوالی شکر دره را آب‌یاری خواهد کرد.
پس از پایان کار ساخت بند شاه و عروس، شرکت آب‌رسانی و کانالیزاسیون شهری افغانستان، آب‌رسانی به کابل را از این بند آغاز خواهد کرد.
سید نوید سعیدی، سخن‌گوی شرکت آب‌رسانی و کانالیزاسیون شهری افغانستان، به روزنامه‌ی صبح کابل، می‌گوید: «۵ میلیون مترمکعب آب بند شاه و عروس، سهم این شرکت است که از آن نزدیک به ۲۴ هزار خانواده را از شروع بند تا پشت کوتل خیرخانه، آب خواهیم داد.»
در کنار بند شاه و عروس، بحث روی ساخت بند (شاه‌توت للندر) نیز، روی دست است که بر اساس گفته‌های آقای سعیدی، بررسی‌های ابتدایی و پژوهش‌های محیط‌زیستی آن، از پیش پایان یافته؛ اما زمان شروع پروژه، به حکومت نو محول شده است.
به اساس سنجش وزارت انرژی و آب، تکمیل پروژه‌ی ساخت بند شاه‌توت للندر، پنج‌سال زمان می‌برد که با بهره‌برداری آن، ۲٫۲ میلیون باشنده‌ی کابل، از آب آشامیدنی بهره‌مند خواهند شد.
از سوی دیگر، در سال پیش‌رو، قرار است کار انتقال ۱۰۰ میلیون متر مکعب آب، از رودخانه‌ی پنجشیر به کابل شروع شود که به اساس گفته‌های وزارت انرژی و آب، تا سه‌سال دیگر به پایان خواهد رسید؛ با تطبیق شدن این پروژه، ناحیه‌های ۱۱٫ ۱۵، ،۱۸، ۱۹ و ۲۱ شهر کابل، زیر پوشش آب‌رسانی قرار خواهد گرفت.
پروژه‌ی میان‌مدت آب‌رسانی شهر کابل؛ سعیدی می‌گوید: «برای آب‌رسانی کابل، یک پروژه‌ی میان‌مدت زیر کار داریم؛ آب از ساحه‌ی بگرامی روی تپه‌ی وزیر اکبرخان آورده شده و از آن‌جا، ناحیه‌های ۴ و ۱۰ را کاملا زیر پوشش آب‌رسانی قرار می‌دهیم.»
پروژه‌ی انتقال آب از بگرامی، روی تپه‌ی وزیر اکبرخان، ۵۵ میلیون یورو هزینه بر می‌دارد که از سوی بانک انکشافی آلمان، ادراه‌ی انکشافی فرانسه و اداره‌ی توسعه‌ای امریکا، پرداخت می‌شود.
به اساس گفته‌های آقای سعیدی، قرار است تا یک‌سال و نیم دیگر، کار انتقال آب از بگرامی روی تپه‌ی وزیر اکبرخان، به پایان برسد؛ با تطبیق‌شدن این پروژه، بیشتر از ۲۳ هزار خانواده در ناحیه‌های ۱۰ و ۴ از آب آشامیدنی بهره‌مند خواهند شد.
از سوی دیگر، شرکت آب‌رسانی و کانالیزاسیون شهری افغانستان، در حال حاضر برای آب‌رسانی در ناحیه‌های ۱۲ و ۲۲ شهر کابل، در تلاش امضای قرار داد از طریق مشارکت عامه وخصوصی است.
کم‌بود آب کابل، باعث شده است که بحث روی بهره‌برداری بند قرغه، برای آب‌رسانی به کابل نیز مطرح شود.
سعیدی می‌گوید :«برای آب‌رسانی، به عنوان یک طرح، حالا روی بند قرغه نیز بحث جریان دارد که اگر عملی شود، ما می‌توانیم ناحیه‌ی ۵ را زیر پوشش آب‌رسانی قرار دهیم.»
راه‌های حل مشکل کم‌آبی کابل
شرکت آب‌رسانی وکانالیزاسیون شهری افغانستان، مدعی است که تنها راه حل مشکل کم‌آبی کابل، وارد کردن آب‌های سطحی به کابل است.
محمدکاظم همایون، کارشناس و رییس محیط‌زیست کابل، می‌گوید که مشکل کم‌آبی در کابل؛ نبود مدیریت سالم از سوی شهرداری، وزارت شهر‌سازی و اداراه‌های سکتوری است؛ این‌ها نتوانسته‌اند منابع آب و اکوفرهایی که آب‌های زیرزمینی را بازذخیره می‌کند را تشخیص داده و تالاب‌های مشخصی را برای بازذخیره‌سازی آب‌های زیرزمینی درست کنند.
آقای همایون می‌گوید: «دریای کابل، هشتاد درصد آب‌های زیرزمینی کابل را ریچارج می‌کند؛ با ساختن سد‌هایی روی این دریا، جریان آب کند شده و منابع آب‌های زیر زمینی، ریچارج (بازذخیره) شود.»
از سوی دیگر، به باور آقای همایون، در کنار پیش‌گرفتن روش‌های یاد شده، باید در درازمدت اقتصاد محلی تقویت شده و سهولت‌ها در روستاها، بیشتر شود تا مردم برای زندگی در آن‌جا تشویق شده و از جمعیت شهر کابل کم شود.
در کنار تغییر های اقلیمی و خشک‌سالی‌های پی‌هم، آلودگی هوا نیز تا اندازه‌ی زیادی باعث کاهش آب‌های زیرزمینی کابل شده است.
آقای همایون می‌گوید: «بارندگی در ولسوالی‌های کابل، به مراتب بیشتر از شهر کابل است؛ دلیل اساسی آن آلودگی هوا است که روند طبیعی شکل‌گیری باران را مختل می‌کند، زمانی که چرخش اصلی مختل شود بارندگی تا ۲۰درصد و بیشتر از آن کاهش پیدا می‌کند.»
وجود تغیرهای اقلیمی، خشک‌سالی پی‌هم و دوام آلودگی هوا، تفاوت در میزان مصرف و بازذخیره‌ی آب‌های زیر زمینی در کابل و جمعیت رو به رشد این شهر، تا اندازه‌ی زیادی دست‌رسی همه‌ی باشندگان کابل را به آب صحی آشامیدنی ناممکن کرده و دورنمای آب‌رسانی در کابل را با چالش مواجه کرده است که برای برون‌رفت از آن، به راه‌های حل منطقی و کارشناسانه نیاز است.
