درمان ملامنان نیازی در شفاخانه‌ی حوزه‌ای هرات و سپس انتقال جهت تداوی در کابل، واکنش‌های زیادی را در شبکه‌های اجتماعی به دنبال داشت؛ واکنش‌هایی هم‌راه با خشم که با مرگ او تبدیل به خوش‌حالی شد. برگزاری مراسم تدفین برای او در مسجد گازرگاه هرات و معرفی پسرش به عنوان جانشین، دوباره خشم کاربران شبکه‌های اجتماعی را برانگیخت. آن‌چه که در یادداشت‌های کاربران فضای مجازی مشترک بود، کشتار ملانیازی پس از تصرف ولایت بلخ در سال ۱۳۷۷ بود.
ملانیازی، پس از آن که ولایت بلخ را فتح می‌کند، فتوای کشتن شهروندان هزاره در این ولایت را صادر می‌کند. در ویدیویی که از ملا نیازی در سال گذشته نشر شد، او، به روشنی به کشتارش اعتراف دارد و دیده می‌شود که تا آخرین لحظات زندگی‌اش، از رویکرد تروریستی در برابر هزاره‌ها پشیمان نبوده است. او، در ویدیو به صراحت می‌گوید که هزاره‌ها را می‌کشتند. «خانه تان را به آتش می‌کشیم، روزانه صدهاصدها نفر تان را می‌کشیم. طرز کشتن ما را اینا به خواب ندیده بودند. به شکلی می‌کشیم که هیچ کس نمی‌فهمند. هر شب که این‌ها وارد می‌شود، پنجاه و شصت نفرشان را می‌کشیم.»
بر بنیاد گفته‌های شاهدان در آن زمان، ملا نیازی در یک شب ۱۲ هزار شهروند هزاره را در ولایت بلخ به رگ‌بار بسته بود. کاربران شبکه‌های اجتماعی با اشاره در این مورد، می‌گویند که رفتار او مصداق بارزی از نسل‌کشی است؛ نسل‌کشی‌ای که از آدمی چون ملا نیازی با افکاری تروریستی‌اش بر می‌آمد. احمد رشید، یکی از خبرنگاران پاکستانی، در کتابی نوشته است که در جریان حمله‌ی گروه طالبان بر مزار شریف، ملانیازی از بلندگوهای مسجدها، داد می‌زد: «هزاره‌ها مسلمان نیست و ما باید آن‌ها را بکشیم. یا مسلمان شوید و یا افغانستان را ترک کنید. هر کجا که شما بروید، شما را دست‌گیر می‌کنیم. اگر به زمین بروید و پنهان شوید، از موهای شما کش می‌کنیم، اگر به آسمان بروید از پاهای‌تان. شیعه‌های مزار، شما سه انتخاب دارید؛ سنی شوید، ایران بروید و یا هم بمیرید!»
کشتار شهروندان در مزار شریف توسط ملا نیازی، سینه‌به‌سینه روایت می‌شود. سال پیش، یک شبکه‌ی رسانه‌ای به نام «و راز» مستندی را از آدم‌کشی دیوانه‌وار طالبان در آن زمان، نشر کرد؛ در این گزارش نشان داده شد که افراد وابسته به ملا نیازی در دیوارهای شهر حکاکی کرده بودند: «تاجیک‌ها به تاجیکستان، اوزبیک‌ها به اوزبیکستان و هزاره‌ها به گورستان بروند.»
پس از نشست بن که نهادهای حامی حقوق بشر در افغانستان آمدند، شماری از این نهادهای بین‌المللی، رویداد مزار شریف در ۱۷ اسد سال ۱۳۷۷ را قتل عام خواندند و آن را بی‌سابقه‌ترین نقض حقوق بشر عنوان کردند؛ اما با آن که شهروندان افغانستان، کشتار ملا نیازی را مصداق بارز نسل‌کشی می‌دانند، رسانه‌های داخلی به آن‌صورت که باید، به آن نپرداخته اند.
ملا نیازی، پس از سال‌ها فعالیت در گروه طالبان به رهبری ملا محمدرسول، پس از مرگ ملا عمر، رهبر پیشین این گروه، از شاخه‌ی اصلی گروه طالبان جدا شد. گفته می‌شود که در سال‌های پسین، درگیری‌های شدیدی میان جنگ‌جویان شاخه‌ی ملارسول و ملا هبت‌الله رخ داده است؛ درگیری‌هایی که باعث شد، چرخه‌ی زندگی ملا نیازی بیستد.
دشمنی با هزاره‌ها پس از مرگ
دیروز –یک‌شنبه، ۲۶ ثور- جسد ملا نیازی در شهر هرات به خاک سپرده شد. به گفته‌ی شاهدان محل، در مراسم خاک‌سپاری ملا نیازی که در مسجد جامع ولایت هرات انجام شد، ده‌ها طالب مسلح اشتراک کرده اند و او را در گازرگاه ولایت هرات به خاک سپردند. جریان خاک‌سپاری ملا نیازی در مسجد جامع ولایت هرات و حضور جنگ‌جویان طالب در این محفل، واکنش‌های کنش‌گران اجتماعی را به هم‌راه داشت. بصیر عبادی، یکی از کاربران فضای مجازی نوشته است: «وقتی که حکومت اجازه می‌دهد، مراسم فاتحهخوانی نیازی در مسجد جامع هرات برگزار می‌شود، نیروهای امنیتی کشور با چه انگیزه عیله افراد باقی‌مانده‌ی طالبان بجنگند؟»
با این حال، منابع محلی تأیید می‌کنند که حافظ خالد، پسر ملامنان نیازی، به جای پدرش در معاونت شاخه‌ی انشعابی گروه طالبان تعیین شده است. همین‌گونه، در مراسم خاک‌سپاری ملا نیازی، خواهرزاده‌اش -مولوی نصیراحمد نیازی-، سخن‌رانی کرده است. به نقل از منابع محلی، احمد نیازی در سخن‌رانی‌اش، گفته است که ملا نیازی از زمان روس‌ها به بعد در افغانستان جهاد کرده و شایستگی «رهبری گروه طالبان» را داشته است. دیده می‌شود که افکار تروریستی ملامنان نیازی، هم‌راه با خودش به گور نرفته است؛ بلکه صدای‌‌شان از نزدیکی مقام‌های محلی در ولایت هرات، بلند می‌شود؛ صدایی که به طور صریح می‌گوید؛ بخشی از شهروندان افغانستان را بکشید!
واکنش‌ها در برابر مراسم فاتحهخوانی ملا عبدالمنان نیازی، معاون پیشین گروه انشعابی طالبان.
خانواده‌ی ملا نیازی، اطلاعیه‌ای را به منظور اشتراک مردم در مراسم فاتحهخوانی او، نشر کرده است. در این اطلاعیه، از تمام اقوام و قبیله‌های افغانستان به جز از هزاره‌ها نام برده شده. کنش‌گران اجتماعی می‌گویند؛ ملا نیازی حتا در گور با هزاره‌ها در جنگ است. مختار وفایی، خبرنگار، در برگه‌ی فیسبوکش این اطلاعیه را نشر کرده و نوشته است که اطلاعیه‌ی فاتحه‌ی ملا نیازی سه نکته‌ی قابل توجه دارد؛ نخست این که از همه اقوام به جز هزاره‌ها، نام برده شده و از آنان دعوت شده تا در مراسم جنازه و فاتحه شرکت کنند. «این یعنی منان نیازی حتا در گور با هزاره‌ها می‌جنگد.» دوم این که منان نیازی قرار است در گازرگاه هرات دفن شود، به باور آقای وفایی، این کار با حمایت دولت انجام می‌شود.
آقای وفایی، هم‌چنان می‌افزاید که مراسم فاتحه‌ی ملا نیازی در مسجد جامع هرات برگزار می‌شود و پس از آن، او با عنوان «ستر رهبر» مورد ستایش قرار می‌گیرد. مسجد جامع هرات، یکی از مکان‌های مهم دینی این ولایت است و بدون شک اگر حکومت نخواهد، افراد ملا نیازی نمی‌توانند مراسم جنازه‌ی او را در این مکان برگزار کنند. با این حال، چیزی که بارها از سوی شهروندان افغانستان مبنی بر این‌که ملا نیازی و افراد تحت فرماندهی‌اش از سوی حکومت حمایت می‌شود را، به واقعیت نزدیک می‌کند. حسین احمدی، یکی از کاربران فیسبوک، در برگه‌اش نوشته است: «تروریستی که هزاران بی‌گناه را کشته است و در سایه‌ی حکومت مراسم فاتحه‌خوانی‌اش برگزار شود، آیا این کشور، روی امنیت و آرامش را خواهد دید؟» احمدی، با اشاره بر رویداد تروریستی‌ای که در مکتب سیدالشهدا اتفاق افتاد و نزدیک به ۲۸۰ دانش‌آموز را کشته و زخمی کرد، نوشته که حکومت هرچه می‌گوید؛ تبلیغات است و هیچ علاقه‌ای برای ازبین‌بردن تروریستان ندارد.
افکار تروریستی افرادی چون ملا نیازی، از شهروندان افغانستان چه در دوران حاکمیت گروه طالبان و چه پس از سقوط آن‌ها، قربانی گرفته و هزاران شهروند را به کام مرگ فرستاده است. در روزهای پسین، این حملات بیش‌تر هدف‌مند بوده و قشر خاصی و از میان آن بیش‌تر کودکان و دانش‌آموزان را تکه‌تکه کرده است. کمیسیون حقوق بشر افغانستان، اتحادیه‌ی اروپا و شماری دیگر از نهادهای بین‌المللی، حمله بر شهروندان افغانستان و به ویژه هزاره‌ها را مصداق بارز نسل‌کشی خوانده اند؛ نسل‌کشی‌ای که وحشت‌ناک‌ترین شیوه‌ی آن را ملامنان نیازی در ولایت بلخ پیاده کرد. دولت افغانستان، به عنوان ساختار حامی شهروندان افغانستان، نه تنها کشتار دیوانه‌وار هزاره‌ها را نسل‌کشی نمی‌داند، بلکه اجازه می‌دهد تبر دشمنی افراد ملا نیازی در نزدیک گوش‌شان، در برابر اقوام افغانستان تیز و برنده شود.
