عدم آگاهی مردم افغانستان در باره‌ی بیماری ایدز و نداشتن معلومات کافی در این مورد، باعث شده است که مردم تصور نادرست از این بیماری داشته باشد؛ چون یکی از راه‌های انتقال ویروس
(اچ آی وی) که سبب بیماری ایدز میشود، مقاربت جنسی است و مردم به فردی که مبتلا به این بیماری است، به دید کسی که رابطه‌ی ناسالم جنسی داشته می‌نگرد؛ در حالی که به گفته‌ی «نورمحمد صمیم»، این بیماری از راه‌های دیگری مانند خون آلوده به ویروس (اچ آی وی)، سوزن آلوده، تیغ ریش‌تراشی، وسایل جراحی و دندان‌پزشکی‌ای آلوده و از مادر به جنین نیز سرایت می‌کند.
نور محمد صمیم، مشاور نظارت و ارزیابی برنامه‌ی ملی کنترل ایدز، در مورد برنامه‌های وزارت صحت، برای آگاهی دهی مردم می‌گوید که این وزارت، تا حال ۱۰۱۹ کارگاه آموزشی برای دانشجویان، ۲۹۵۶ کارگاه برای دانش‌آموزان، ۲۰۶ کارگاه برای آرایش‌گران، ۹۰ کارگاه برای زنانی که در خانه‌ی امنِ وزارت امور زنان استند، ۱۵۳ کارگاه برای کارمندان صحی در مرکز و ولایت‌ها و ۳۰۰ کارگاه آموزشی برای کارمندان اردوی ملی برگزار کرده است.»
آمارهای وزارت صحت‌عامه نشان می‌دهد که در سال ۱۳۹۷ به تعداد ۱۸۳ مورد واقعه‌ی ایدز، در مراکز صحی ثبت شده و در سال جاری، این رقم به ۱۵۰ مورد رسیده است.
نور محمد صمیم مشاور نظارت و ارزیابی برنامه‌ی ملی کنترل ایدز می‌گوید: «در مجموع ۲۸۸۳ واقعه‌ی بیماری ایدز، در افغانستان به ثبت رسیده است که ۱۵۰ واقعه‌ی آن، مربوط به سال‌جاری میشود. ۱۶۷ کودک زیر سن ۱۵ سال به این مرض مبتلا استند که شش فیصد، از آمار مجموعی مبتلایان این بیماری را تشکیل می‌دهند، او اضافه می‌کند، ۲۵۱۲ تن از مردان و زنانی که بین ۱۵ الی ۴۹ سال دارند، مبتلا به این بیماری استند که ۸۷ درصد بیماران و بالاتر از سن ۴۹ سال، ۲۰۴ بیمار مبتلا به این بیماری اند که ۷ درصد مجموعی آمارهای مبتلا به ایدز را تشکیل می‌دهند.»
گروه‌های آسیب‌پذیر بیماری ایدز در افغانستان
نور محمد صمیم می‌گوید که چهار گروه از افراد، در خطر مبتلا شدن به ایدز قرار دارند؛ گروه اول شامل معتادان تزریقی، زنان و مردان دارای رفتارهای پرخطر و زندانیان استند؛ گروه دوم را مهاجران و عودت‌کننده‌ها، بی‌جا شدگان داخلی و نظامیان تشکیل می‌دهند؛ گروه سوم شامل خانواده‌های معتاد تزریقی، کودکان کار یا خیابانی و گروه چهارم را مردم عام تشکیل می‌دهد.
در افغانستان، پنج مرکز صحی برای تداوی معتادان و ۵۸ مرکز تشخیص و مشوره‌دهی، برای بیماران و مردم در کابل، هرات، بلخ، قندهار، ننگرهار، کندز، غزنی، بدخشان، فراه، نیمروز، هلمند، پروان، پکتیا و خوست وجود دارد.
از چهار راه یک فرد به این بیماری مبتلا میشود؛ از طریق خون آلوده به ویروس (اچ آی وی)، مقاربت جنسی محافظت نشده، از مادر به طفل و از طریق تزریق مشترک توسط یک سرنگ یا استفاده مشترک از وسایل نوک تیزی مانند تیغ ریش تراشی که به ویروس ( اچ آی وی) آلوده باشد.
ایدز وعلایم آن
ایدز نوع بیماری با مجموعه‌ای از علایم و بیماری‌ها است که در اثر ویروسی به نام (اچ آی وی) یا (ویروس نقص ایمنی انسانی) ایجاد میشود و از این نظر، یك بیماری عفونی به حساب می‌آید كه در آن، سیستم ایمنی بدن انسان کم کم از کار باز می‌ماند.
بیماری ایدز، سه مرحله دارد؛ مرحله‌ی ابتدایی که فرد مبتلا شده تنها علائم سرماخوردگی را دارد و تشخیص بیماری اش دشوار است، مرحله‌ی دوم عفونت مزمن است که در این مرحله، سیستم ایمنی بدن در مقابل ویروس «اچ آی وی» ضعیف میشود. مرحله‌ی سوم ایدز است که در این مرحله، بیماری پیشرفت می‌کند و درمانش مشکل است.
مهم‌ترین علامت این بیماری، تغییرات وزن، به خصوص کاهش وزن به صورت ناگهانی و غیر طبیعی، تب و اسهال طولانی مدت، زخم‌های دهانی شدید، عفونت‌های سینوزیت، مشکلات ریوی مانند سل، عفونت‌های باکتریایی و عفونت‌های مفصلی است.
پیش از این‌که بیماری پیشرفته شود، باید به مراکز صحی مراجعه شود؛ چون تشخیص زودهنگام این بیماری، به درمان بیماری کمک می‌کند.
راه‌های انتفال بیماری ایدز
ویروس (اچ آی وی)، از طریق تماس با مایعات بدنی فرد مبتلا به بیماری ایدز مانند؛ خون، منی، ترشحات واژن و شیر مادر منتقل میشود.
تنفس در یک فضای مشترک، در آغوش گرفتن، بوسیدن یا دست دادن، استفاده از لوازم غذاخوری مشترک، استفاده از لوازم شخصی مشترک و استفاده از لوازم آرایشی مشترک، باعث انتقال ویروس این بیماری به شخص دیگر نمی‌شود؛ این ویروس، از طریق تماس، اشک چشم، عرق بدن، آب دهن و ادرار از شخص بیمار، به دیگران سرایت نمی‌کند.
عامل بیماری ایدز، ویروسی است که قدرت آلوده کنندگی و سرایت پذیری بالای دارد و به نام ویروس نقص ایمنی انسان یا (اچ آی وی) یاد میشود؛ ویروس (اچ آی وی) ممکن است در ناقلان وجود داشته باشد، اما فرد مبتلا به ویروس، بیمار نشود؛ چرا که سیستم دفاعی بدنش در برابر آن مقاومت می‌کند. در صورتی که ویروس در بدن فرد مبتلا، فعال و باعث تخریب سیستم ایمنی شود، فرد مبتلا به بیماری ایدز میشود.
مراقب باشید!
اگر جایی از بدن‌تان به خصوص دستان تان زخم یا بریدگی دارید، هنگام تماس با بیمار، احتیاط‌های لازم را انجام دهید تا خود تان و بیمار را در خطر قرار ندهید؛ تیغ، مسواک، موچین، ناخن‌گیر، گوشواره یا هر وسیله‌ی دیگری که احتمال آلوده شدن به خون بیمار را دارد، با فرد مبتلا به بیماری ایدز، به طور مشترک استفاده نکنید.
اگر نگران آلودگی لباس به خون یا دیگر مایعات بدن بیمار هستید، می‌توانید از آب جوش و سفیدکننده استفاده کنید و آن لباس‌ها را با لباس‌های دیگر یکجا نشوید.
هر چند از طریق ادرار، مدفوع، استفراغ، آب بینی و عرق فرد مبتلا به ویروس (اچ ،ی وی)، این ویروس به فرد دیگر منتقل نمی‌شود؛ اما در صورتی‌که چیزی با خون آلوده شده باشد، بیماری انتقال پیدا می‌کند.
آرایش‌گران باید مراقب باشند، لوازم آرایشی که آلوده به خون یک شخص باشد، دوباره از آن لوازم استفاده نکنند، حتا اگر این خون به اندازه یک خراشیدگی کوچک باشد.
معتادان مواد مخدر نباید از سرنگ مشترک استفاده کنند، یکی از راه‌‌هایی که سبب شیوع بیماری ایدز میشود، استفاده از سرنگ مشترک است.
شایع‌ترین راه سرایت این بیماری، تماس جنسی است؛ اگر نگران استید که شریک جنسی تان مبتلا به این بیماری است، زمان برقراری رابطه‌ی جنسی از کاندوم استفاده کنید، چون هر نوع آمیزش جنسی باعث انتقال ویروس ایدز میشود.
ویروس ایدز از مادر مبتلا به کودک، ممکن است در دوران حاملگی، هنگام وضع حمل و یا بعد از زایمان انتفال پیدا کنند.
بیماری ایدز، نوعی بیماری کشنده است که در همه‌ی کشورهای جهان، در گروه‌های سنی و نژادهای مختلف وجود دارد که یک مشکل جهانی و به کشور و گروه خاصی اختصاص ندارد؛ اما جوانان بیشتر قربانی این بیماری در جهان استند. حدود ۷۵ تا ۹۰ درصد کسانی که به ویروس ایدز آلوده می‌شوند، مربوط گروه سنی ۲۰ تا ۴۵ سال است که سن تلاش، سازندگی و فعالیت اقتصادی است.
براساس آمار سازمان جهانی صحت، حدود ۳۸ میلیون نفر در جهان به این ویروس مبتلا هستند. سال ۲۰۱۸ میلادی، یک میلیون و ۷۰۰ هزار تن به تازگی به این ویروس، مبتلا شده اند و ۷۷۰ هزار نفر براثر آن مرده اند. این سازمان، تلاش می کند تا سال ۲۰۲۰ شمار مبتلایان جدید و مرگ‌ومیر ناشی از این بیماری را به ۵۰۰ هزار نفر در سال کاهش دهد.
اولین مورد ایدز در جهان، در سال ۱۹۸۱ شناسایی شد و به سرعت در تمام نقاط جهان گسترش یافت؛ اولین مورد این بیماری در افغانستان سال ۱۳۶۸ تشخیص داده شد.
