نویسنده: میرندا برایانت
مترجم: اسدالله جعفری (پژمان)
روزنامه‌گاردین: ۱۴ نوامبر، ۲۰۲۱
در میان از علایق و اشتیاق فزاینده در تماشای سریال‌ها و مستندهای غیرانگلیسی زبان و بازار رو به رشد توسعه‌ی جهانی در حوزه‌ی زبان و ترجمه، این باید یک فرصت طلایی برای مترجمان زیرنویس باشد. محبوبیت سریال‌ها و مستندهای مانند «مگاهیت کره‌ای Squid Game» که در ۲۸ روز اولش ۱۱۱ میلیون بیننده به خود جذب کرد و به پربیننده‌ترین سریال شرکت نتفلیکس تبدیل شد. سریال اسپانیایی به نام (La Casa de Papel) و یا «سرقت پول» و نمایش‌نامه‌ی فرانسوی به نام (Lupin) ثابت کردند که زیرنویس‌ها مانعی برای جذب مخاطبان و مستمعین بزرگ جهانی نیستند. در سال گذشته شرکت نتفلیکس گزارش داد که موضوعات و عناوین زبان‌های خارجی در سال ۲۰۱۹ میلادی، بیش از ۵۰درصد در بخش مستندسازی افزایش یافته است؛ اما علیرغم نقش بسیار مهم و بسیار ماهرانه‌ی آن‌ها که به عنوان مجرای بین اکشن روی صفحه و میلیون‌ها بیننده در سراسر جهان عمل می‌کنند. مترجمانی که با زحمت و با دقت بسیار بالا زیرنویس سریال‌ها و مستندها را ترجمه و زیرنویس می‌کنند – برخی از آن‌ها حتا ممکن است که حداقل ۱ دالر در دقیقه دست‌مزد دریافت کنند. از زمان شروع برنامه‌ی ترجمه، هیچ چیزی متصور نیست که دست‌مزد یک مترجم را فیلتر و به حداقل برسانند و این عمل واقعاً دور از تصور در هنر ترجمه است.
بنابراین؛ وضعیت موجود به قدری بد و ناگوار است که پس از دو سال در صنعت و هنر ترجمه، «آن واندیرز» که یک مترجم مستقل و نویسنده‌ی مطالب تجاری در هنر ترجمه است، دلسردی او دیگران را از ورود به بازار سریال‌ها، مستندها و صنعت ترجمه منصرف کرده است. این مترجم زیرنویس که ۴۰ سال سن دارد، از دورتموند آلمان به روزنامه‌ی گاردین، گفت که این خیلی غم‌انگیز است اگر کسی از من سوال کند: «اوه، من این لیست شغلی را دیدم! آیا من باید سعی و تلاش کنم تا یک مترجم خوبی زیرنویس شوم؟» من باید به آن‌ها این‌طور بگویم: «نه! نباید این کار را انجام بدهید چون که این کار و هنر ارزش وقت‌گذاشتن شما را ندارد.با این‌حال؛ خانم واندیرز خودش از زبان انگلیسی به آلمانی برای فروشندگان بخش بازاریابی و فروشندگی ترجمه می‌کند. این بخش از جمله یکی از بزرگ‌ترین شرکت‌های خدمات زیرنویس در جهان است. او از این کارش بسیار لذت می‌برد و به نظرش، این کار هم خلاقانه است و هم چالش برانگیز است؛ اما معاش و حقوقی که به گفته‌ی او می‌تواند کم‌تر از حداقل دست‌مزد باشد، و او این شغل را به عنوان یک منبع درآمدی ناپایدار و متزلزل قلم‌داد می‌کند. به عقیده‌ی خانم واندیرز «داشتن چنین شغل بسیار عالی است؛ اما نه به قدری که اگر بخواهید از طریق آن عواید و فوایدی را با این شغل طاقت‌فرسا و پر درد سر پس انداز کنید. بنابراین؛ این شغلی است که شما به عنوان یک مترجم مورد استثمار و سوءاستفاده از شرکت‌های ذینفع قرار می‌گرید».
از این‌رو؛ پروفسور خورخه دیاز-سینتاس از دانشکده‌ی مرکز مطالعات ترجمه در دانشگاه لندن گفت: پلتفرم‌های جریانی و توسعه‌ای که قبلاً عمدتاً تحت تاثیر و تسلط تولیدات انگلیسی زبان‌ها بودند، «واقعاً جهانی» شده‌اند و این کار هم‌زمان با بیماری همه‌گیری کرونا در دنیا منجر به افزایش نیازمندها در هنر ترجمه شده است. او گفت: «صنعت و هنر ترجمه درحال تجربه‌ی یک بحران از استعدادها است؛ زیرا متخصصان کافی در این زمینه وجود ندارد و همین‌طور مترجمان واجد شرایط کافی هم برای کار در این زمینه وجود ندارد». مترجمان به ازای هر دقیقه زمان برنامه‌کاری خود دست‌مزد دریافت می‌کنند – حتا اگر یک دقیقه از ترجمه و صفحهی نمایش ممکن است ساعت‌ها طول بکشد تا یک ترجمه و زیرنویس دقیق و شفاف تقدیم کند – و این‌ها معمولاً برای شرکت‌های برون‌سپاری معروف به ارایه‌دهندگان خدمات زبان و یا (LSP) کار می‌کنند. مکس دریاگین، رییس انجمن زیرنویسان بریتانیا و نماینده‌ی مترجمان سمعی و بصری اروپا، گفت: «هیچ محدودیت کم‌تر [در پرداخت هزینه بیش‌تر] وجود ندارد؛ اما چرا همه چیز «تقریباً ضرب در صفر می‌شود». او در یک تشریح تئوری اضافه کرد: «این باید یکی از لحظات و فرصت‌های طلایی باشد. ما حجم کاری دیوانه‌کننده‌ای داریم، دیوانه‌کننده به این معناست که حجم سفارشات کاری ما بسیار زیاد و بالا است». در عوض، چیزی که او می‌بیند و تحلیل می‌کند، تنها استرس، خستگی و فرسودگی گسترده در کیفیت از ترجمه مترجمان است؛ زیرا مترجمان زیرنویس تنها سعی و تلاش می‌کنند که نیازهای زندگی‌خودشان را تأمین کنند.
با این اوضاع؛ او می‌گوید، این امر باعث می‌شود که باتجربه‌ترین مترجمان این حوزه را برای مشاغلی دیگری با درآمد بهتری ترک کنند یا به طور کامل حرفه و شغل خود را تغییر دهند: «وقتی که باتجربه‌ترین زیرنویسانی کارکشته و کارآزموده شغل ترجمه را ترک می‌کنند، آن‌ها به سرعت تبدیل به چه کسانی می‌شوند؟ آن‌ها تبدیل به آماتورها، مترجمان پاره‌وقت، دانش‌جویان و امثال این‌ها می‌شوند. البته این روند بر کیفیت کارها هیچ تأثیری نمی‌گذارد؛ بلکه بدتر هم می‌شود. بنابراین، مشکل در این‌جاست که شرکت‌ها نمی‌خواهند برای مترجمان با تجربه و کارآزموده که در دسترس استند، هزینه‌ی مناسب بپردازند. بسیاری از مترجمان زیرنویس مقید به قوانینی استند که آن‌ها را از افشای کارها و فعالیت‌های که برای چه کسانی انجام داده‌اند، باز می‌دارد. کاترینا لئونوداکیس، مترجم از زبان جاپانی به زبان انگلیسی مستقر در لوس‌آنجلس است. او در توییتر خود نوشت: «این مانند هر صنعت دیگری به نیروی‌کار ماهر نیاز دارد، مشکل تنها «کمبود» مترجم نیست؛ بلکه نواقصی از حرفه و تخصص وجود دارد. مشکل این است که شرکت‌ها نمی‌خواهند برای مترجمان با تجربه و کارآزموده که قابل دسترس استند، هزینه بپردازند. معضل «کمبودی‌ها» همیشه نظام سرمایه‌داری با گرایشی سرمایه‌گرایی بوده است که می‌گویند «ما نمی‌خواهیم هزینه پرداخت کنیم».
به نقل از پابلو رومرو-فریسکو، استاد پرافتخار در حوزه‌ی ترجمه و ساخت فیلم در دانشگاه روهمپتون که می‌گوید : «بیش از ۵۰ درصد از درآمدهای بیش‌ترین فیلم از نسخه‌های ترجمه‌شده و قابل دسترس تأمین می‌شود». با این‌حال، تنها ۰٫۰۱-۰٫۱ درصد بودجه‌ی صرف آن‌ها می‌شود، نه بیش‌تر از آن. لئونوداکیس، گفت: «ترجمه یک عامل سودآوری بزرگ برای سازمان‌های استودیویی و نشراتی است. با توجه به این که این شرکت‌های چند میلیارد دالری از پرداخت چند دالری بیش‌تر به یک مترجم حرفه‌ای و باتجربه خودداری می‌کنند، و در عوض پایین‌ترین پیشنهاد را با کیفیت متوسط انتخاب می‌کنند. این حریصی، طمع و بی‌احترامی آن‌ها نه تنها به هنر ترجمه است؛ بلکه به مترجمان و زیرنویسانی است که توسط این شرکت‌ها به کار استخدام می‌شوند». درحالی که هنر ترجمه از بسیاری جهات یک شکل و هنر نامرئی است؛ اما زیرنویسان زیرنویسی این قدرت را دارند وقتی که یک چیزی اشتباه می‌شوند، بحث‌های شدیدی را در جهان ایجاد می‌کنند، همان گونه که از انتقادات منتقدان بر بازی‌های Squid معلوم است. سیلی جین، رییس انجمن مترجمان کتبی و شفاهی کشور کره و استاد دانشگاه چونگ‌آنگ در ایالت سئول است. او تناقضات و اشکالات زیرنویس را به «دست‌مزد‌های درد مزمن» تشبیه می‌کند. او اضافه کرد: «این چالش‌ها افراد مناسب را از آغاز و فعالیت کار در بازار هنر ترجمه دل‌سرد و منصرف می‌کند. بنابراین؛ در برخی موارد به راه‌حل‌های ترجمه‌ماشینی، ارزان و با کم‌ترین دخالت هوش انسانی در این امر متوسل می‌شوند».
او گفت، در دور‌کاری و منابع برونی «چند چیزی است که در دست مترجمان واقعی باقی می‌ماند» و او معتقد است که انگیزه‌ی کافی برای تربیت مترجمان حرفه‌ای و تخصصی وجود ندارد. فشار دیگری که بر سر مترجمان در بازار امروزی است، هیاهوی وقت و زمان است. مارا کمپبل، مدیر عامل و بنیان‌گذار سازمان به نامی «True Subtitles» که برای بسیاری از فروشندگان جریانی و توسعه‌ی بزرگ از جمله شرکت‌های (دیزنی پلاس، نتفلیکس و آمازون پرایم) کار می‌کند. او صحبت و یادآوری می‌کند: زمانی که من از سال ۱۹۹۹ میلادی در حوزه‌ی ترجمه زیرنویس شروع به کار کردم، طی یک هفته، یک فیلم را ترجمه می‌کردم؛ اما اکنون طی دو روز، یک فیلم را ترجمه و زیرنویس می‌کنم. من واقعاً نمی‌دانم! آیا آن زمان وضعیت بهتری نسبت به اکنون داشتم یا نه؛ اما همیشه به من معاش و دست‌مزد کم‌تری پرداخت می‌کردند. او گفت: «چرخشی‌زمانه بدترین چیز در سرنوشت آدم‌ها و انسان‌ها بوده است». او اضافه کرد که امروز هم مترجمان حرفه‌ای زیادی در این صنعت هنوز با اشتیاق هدایت می‌شوند؛ اما دست‌مزد‌های کم و ناچیز آن‌ها را از این حرفه دل‌سرد و آشفته می‌کند. تیناکینونین، مترجمی است که مدت ۳۰ سال در صنعت و هنر ترجمه با گرایش زیرنویسی کار کرده است؛ او فیلم‌ها و سریال‌های مانند (Seinfeld و The West Wing) را به زبان فنلاندی ترجمه و زیرنویس کرده است، می‌گوید که شرکت‌ها و سازمان‌های ارایه‌دهنده خدمات زبان و ترجمه و یا «LSP» پول‌های دریافتی از خدمات را در مسیرهای اشتباه مصرف می‌کنند و اما به دنبال مترجمان ارزان و غیرحرفه‌ای در برابر پاداش بسیار کم و ناچیز استند. او معتقد است که تکنولوژی و فناوری نقش مهمی در آینده‌ی هنر ترجمه و زیرنویسی را خواهند داشت؛ اما باید به دقت کامل و تخصصی از آن کار گرفته شود. «چه چیزی می‌تواند واقعاً به مردم کمک کند تا کارها و تمام امورات را سریع‌تر از حد معمول انجام دهند یا این که تنها فناوری به خاطر فناوری باشد، این خودش یک تصوری اشتباه و بی‌اساس است».
