اشاره: بیشتر از یک ماه می‌شود که ویروس کرونا در افغانستان شیوع کرده است و در حال حاضر، در ۱۱ ولایت کشور واقعات مثبت این ویروس ثبت شده است. بر بنیاد آمار وزارت صحت، تا کنون ۴۲ واقعه‌ی مثبت ویروس کرونا ثبت شده که بیش‌ترین واقعات در ولایت هرات بوده است. در این گفت‌وگو، از توحید شکوهمند، معاون سخن‌گوی وزارت صحت عامه، در مورد آمادگی‌ها و چگونگی هم‌کاری مردم با این ویروس پرسیده ایم.
صبح کابل: چقدر آمار وزارت صحت در مورد مصاب‌شدگان و تعداد افراد مبتلا به کرونا در افغانستان با واقعیت نزدیک است؟ ممکن است به دلیل کوهستانی بودن افغانستان و عدم اِشراف کامل حکومت بر تمام کشور، این آمار واقعی نباشد؟
توحید شکوهمند: آماری که وزارت صحت عامه، با رسانه‌ها و مردم شریک می‌کند، آماری است که در نتیجه‌ی نمونه‌گیری و سمپل‌ها به دست می‌آید که از ولایت‌ها گرفته می‌شود. بعد از این که سمپل‌ها در لابراتوارها مورد بررسی قرار می‌گیرد، نتیجه‌ی آن با مردم شریک می‌شود. وزارت صحت، اسکریننگ را به همین خاطر ایجاد کرده است تا هر کسی که از بیرون می‌آید، بررسی شود. در مرحله‌ی نخست از آن‌ها شماره تماس گرفته می‌شود که اگر نزد شان اعراض و علایم پیدا می‌شود، با تیم صحی وزارت صحت تماس بگیرند.
صبح کابل: افغانستان برای وضعیت اضطرار، تا چه میزان آماده است؟
توحید شکوهمند: افغانستان از لحاظ مالی و تجهیزات طبی، هیچ گاهی با کشورهای دیگر قابل مقایسه نیست؛ اما کوشش ما این است که به شمول ریاست‌جمهوری و سایر ادارات، به گونه مشترک کار کنیم. فعلا در حالتی نیستیم که وضعیت اضطراری در کشور اعلام کنیم؛ اما در صورت که وضعیت اضطرار اعلام شود، آن وقت نیاز به هم‌کاری همه‌جانبه از سوی همه ارگان‌ها داریم.
صبح کابل: زمان اوج پیک بیماری کرونا احتمالا در افغانستان کی خواهد بود؟
توحید شکوهمند: فعلا یکی از مواردی که برای ما مهم و در عین حال نگران‌کننده است، افزایش مبتلایان به ویروس می‌باشد. می‌دانید که ویروس کرونا یکی از ویروس‌هایی است که تا ۱۴ روز به کلی نمایان نمی‌شود و به یک‌بارگی به اوج خود می‌رسد که از نظر ما امکان دارد تا یک یا سه هفته‌ی آینده، پیک آن بلند برود و ممکن است آمار افزایش پیدا کند.
صبح کابل: وضعیت آگاهی‌دهی و واکنش مردم نسبت به کرونا در کشور چگونه است؟
توحید شکوهمند: شوربختانه واکنش و هم‌کاری مردم بسیار کم است. متأسفانه مردم این ویروس را جدی نمی‌گیرند و به توصیه‌های طبی عمل نمی‌کنند. برای از بین بردن ویروس کرونا، نیاز به بسیج ملی داریم.
صبح کابل: اماکن خطرناک برای گسترش ویروس کرونا در افغانستان کجاها است؟
توحید شکوهمند: از نظر وزارت صحت عامه، هر جایی که تجمع است و افراد در آن جا تجمع می‌کنند، مثل جاده‌ها، اماکن عمومی و ادارات. این مناطق در ریسک بالا قرار دارد. برگزاری مراسم فاتحه و عروسی در شرایط حاضر بسیار خطرناک است.
صبح کابل: شایعه شده بود که چند مورد مشکوک به کرونا در کابل کشف شده است؟ این درست است یا شایعه؟
توحید شکوهمند: دو واقعه‌ی مثبت تا کنون در ولایت کابل ثبت شده است که هر دوی آن‌ها دیپلمات استند. کسانی استند که مقیم افغانستان استند. نظر به این که هویت شان نباید مشخص شود؛ اما تعهد کردند در جایی که به سر می‌برسند، در یک اتاق خود شان را قرنطین کنند.
صبح کابل: مقام‌های محلی هرات از کم‌بود بودجه، امکانات و آمادگی برای کنترل کرونا بارها شکایت کرده اند. چه باید کرد که کرونا را در هرات و ولایت‌های هم‌مرز با ایران کنترل کرد؟
توحید شکوهمند: در قسمت این سؤال شما باید بگویم که دولت افغانستان به فرمان محمداشرف غنی، ۴۰۰ میلیون افغانی به ولایت هرات کمک کرده است. ما هم از بودجه‌ی وزارت بیشتر از ۸٫۵ میلیون افغانی کمک کردیم و در کنار آن مقدار زیاد ادویه نیز فرستاده شده است.
در قسمت بخش دیگر سؤال تان باید بگویم که مسأله‌ی مهم، هم‌کاری مردم در قسمت توصیه‌های طبی است. یگانه گزینه در حال حاضر وقایه است تا بتوانیم افراد مشکوک را در زمان معین آن مشخص کنیم. به همین دلیل تا حد بسیار زیاد نقش مردم با وزارت صحت عامه مهم است.
صبح کابل: به نظر می‌رسد که مردم افغانستان هنوز کرونا را به اندازه‌ی کافی جدی نگرفته اند، دلیلش چیست؟
توحید شکوهمند: مهم‌ترین دلیل آن عدم موجودیت واقعات فوتی است؛ اما با این هم مردم باید جدی بگیرند؛ زیرا در ایتالیا دیدیم که دولتش از پا درآمد، آن هم به دلیلی که مردم، هم‌کار دولت و وزارت صحت این کشور نبودند.
صبح کابل: همه می‌گویند امکانات در سر مرزها برای معاینه و کنترل کرونا بسیار کم است، دلیلش چیست؟
توحید شکوهمند: با این جمله هر چند زیاد موافق نیستم؛ زیرا تیم‌های اسکریننک ما در چهار بندر اسلام‌قلعه، ابونصر فراهی، ابریشم و پل میلک حضور دارند؛ اما مسأله‌ی نگران‌کننده این است که تعداد زیاد از مهاجران به گونه‌ی اجباری به افغانستان می‌آیند، که این مسأله فشار کار ما را زیاد کرده است. با آن هم ما تیم‌های کاری خود را افزایش داده ایم. تا باشد اسکریننگ به گونه‌ی درست آن انجام شود.
صبح کابل: والی هرات گفته بود با وضعیت موجود، حدود ۲۵ روز دیگر، افغانستان شاهد یک فاجعه خواهد بود؛ شما با این حرف چقدر موافق استید؟
توحید شکوهمند: به نظر من حرف‌های والی صاحب هرات، به این دلیل تا حدود زیاد منطقی است؛ زیرا حرف والی هرات، ناشی از عدم توجه مردم به توصیه‌های طبی و موارد وقایه‌ای بوده است.
صبح کابل: برای کنترل کرونا در افغانستان وزارت صحت چه برنامه‌هایی را روی دست دارد؟
توحید شکوهمند: کنترل کرونا، نیازمند مبارزه‌ی مشترک دولت جمع مردم است که هر دو طرف با تفاهم و با رعایت موارد بهداشتی، به گونه‌ی مقطعی از شیوع این ویروس جلوگیری کنیم. مردم اگر علایم این ویروس را دارند، باید توجه کنند و اطلاع بدهند و وزارت صحت نیز برای قرنطین و تجرید آن‌ها هم‌کاری خواهد کرد. در کل مبارزه‌ی مشترک نیاز است.
صبح کابل: قرنطینه کردن شهرهایی مثل هرات و یا ضد عفونی کردن شهرها چقدر ممکن است؟
توحید شکوهمند: پیشنهاد مشخص وزارت صحت عامه به منظور جلوگیری از شیوع ویروس، این بود که باید ولایت هرات قرنطین شود. دولت در حال بررسی است؛ زیرا همه موارد باید بررسی مشخص شود تا به صورت جمعی دولت افغانستان اعلام کند که این مسأله اجرایی است و یا خیر؟
صبح کابل: اگر بیماری کرونا به وضعیت خطرناک برسد، چه باید کرد؟
توحید شکوهمند: اول که خدا نکند به این گونه وضعیت برسد. چیزی که گفته میتوانم، این است که مردم هم‌کاری نمی‌کند، همین مسأله مایه‌ی نگرانی ما است. اگر مردم توجه نکند، وضعیت از کنترل خارج خواهد.
صبح کابل: برای کنترل کرونا نیاز به هم‌کاری کدام ارگان‌ها است و وظیفه‌ی مردم چیست؟
توحید شکوهمند: نقش اساسی را مردم بازی می‌کنند. توصیه‌ها و تدابیر بسیار ارزان و آسان است. بهتر کار در شرایط فعلی وقایه است.
صبح کابل: در حکومت چه تدابیری برای کنترل کرونا در نظر گرفته شده است. در صورتی که بیماری اوج بگیرد و مردم مجبور باشند در خانه بمانند؛ در آن‌صورت تکلیف ارتزاق مردم چه می‌شود؟
توحید شکوهمند: خوب در این مورد وزارت تجارت، اتاق‌های تجارت و صنایع وجود دارد و می‌تواند در قسمت کنترل بازار و این که چگونه مواد ارتزاقی را توزیع کند، وارد عمل شود. کمیته‌هایی در این قسمت ایجاد شده است.
صبح کابل: چند شفاخانه، داکتر و پرستار برای بیماری کرونا در افغانستان توظیف شده اند؟
توحید شکوهمند: ما تقریبا در تمام افغانستان شفاخانه‌هایی برای قرنطین و تداوی بیماران داریم. بخش تجرید را در تمام افغانستان به ویژه ولایت‌هایی که واقعات مثبت ویروس کرونا ثبت شده، فعال کردیم. در ولایت هرات، حدود ۷۰۰ بستر آماده است. همین گونه در ولایت‌های دیگر پرسونل موجود است. به این خاطر در مود تعداد شفاخانه‌ها و بسترها آمار دقیق داده نمی‌توانیم که پرسونل نظر به نیازمندی افزایش و کاهش داده می‌شود. اگر واقعات زیاد می‌شود، ما در قسمت افزایش موظفین بیشتر کوشش خواهیم کرد. نظر به زمان تعیین خواهد شد؛ اما اطمینان می‌دهیم که پرسونل به حد کافی است.
صبح کابل: بودجه‌ی تصویب شده از سوی دولت برای کنترل کرونا کافی است؟
توحید شکوهمند: بودجه‌ای که دولت افغانستان به وزارت صحت داده، بسیار به جا و در زمان خوب بوده است؛ اما چیزی که مهم است، در کشورهای دنیا خصوصا کشورهای کرونازده، امکانات دولتی تا جای زیاد کارآمد نیست؛ زیرا مهم‌ترین چیز تعهد مردم و رعایت موارد بهداشتی است.
صبح کابل: افرادی که از ایران می‌آیند معتقدند که برخورد مسؤولان با آن‌ها بسیار سرسری و غیر مسؤولانه است؛ یعنی بدون آن که بررسی جدی شوند، اجازه‌ی ورود می‌‌گیرند. شما این را قبول دارید؟
توحید شکوهمند: مردم حق دارند که نگران باشند؛ اما این که برخورد چگونه است، به مسؤولان و مؤظفان برمی‌گردد. داکتران مریضان را چک می‌کنند، اگر مشکل داشت قرنطین می‌کنند و حتا اگر مشکل هم نداشته باشند، شماره‌ی تماس شان گرفته می‌شود.
صبح کابل: ایران و چین دو کشور کرونازده است که هر دو در همسایگی ما قرار دارد؛ اما افغان‌هایی که در چین بودند، همان‌جا ماندند و افغان‌هایی که در ایران بودند، هزار هزار وارد کشور شدند. دلیل این دوگانه چیست؟
توحید شکوهمند: دولت چین خودش، افرادی را که مبتلا بودند، قرنطین کردند، زمینه‌ی تداوی را مهیا کردند و ترجیح دادند در ولایت‌هایی که زندگی می‌کنند، تداوی شوند؛ اما در ایران این مسأله صدق نمی‌کند؛ به خاطر که ایران، هر چند اکثر ولایت‌های شان قرنطین شد؛ اما با آن هم به گونه‌ی غیر نرمال مهاجران را از کشور شان رد مرز کردند که این شدیدا مایه نگرانی وزارت صحت شد. کاری که ما کردیم، این بود که مؤظفین را در مرزها بیشتر کردیم تا بتوانیم این کتله‌ی بزرگ مردم به صورت جدی بررسی شود تا موارد مشکوک شناسایی شوند.
صبح کابل: برخی می‌گویند که کرونا یک جنگ بیولوژیک است و ارتباط با بیوتروریزم دارد؛ اما برخی آن را ویروس محیطی و طبیعی می‌دانند، اصل ماجرا چیست؟
توحید شکوهمند: خوب در مورد این که آیا این ویروس یک ویروس بیوتروریزم است و یا خیر؟ هنوز وقت است که چیزی بگویم؛ اما چیزی که مهم بوده، این است که ویروس کرونا به کم‌ترین وقت شیوع می‌کند.
صبح کابل: دولت و مسؤولان صحی کشور ما از کشورهای کرونازده چه درس‌هایی گرفته است؟
توحید شکوهمند: در روزهای نخست شیوع ویروس در چین و ایران، سازمان صحی جهان سبک تشخصیه به وزارت صحت داده است. امارت متحده‌ی عربی هم به ظرفیت ۵۰ هزار واقعه، زمینه‌ی تست شان را مهیا کرده است. در صورتی که واقعات افزایش یافت، ما کیت‌های بیشتری را آماده می‌کنیم.
صبح کابل: مهم‌ترین جاهایی که در افغانستان برای کنترل کرونا رویش توجه و تمرکز داشت، کدام ولایت‌ها و کجاها استند؟
توحید شکوهمند: در بیشتر از ۱۱ ولایت واقعات مثبت داریم. توجه در کال در تمام افغانستان است، به ویژه در ولایت‌هایی که موارد مثبت شده است. در ولایت‌هایی که تا هنوز ثبت نشده، نیز تدابیر گرفته شده است. پروسه‌ی اطلاع‌رسانی برای باشندگان این ولایت ادامه دارد.
صبح کابل: تعامل حکومت با رسانه‌ها، روحانیان و ملاامامان مساجد برای آگاهی‌دهی چگونه بوده است؟
توحید شکوهمند: ما از هم‌کاری رسانه‌ها، فعالان مدنی و ارگان‌های مسؤول که در قسمت اطلاع‌رسانی کمک کرده، امتنان می‌کنیم. خصوصا نقش رسانه‌ها، به ویژه روزنامه‌ها و نشریات چاپی خیلی مهم بوده است؛ اما از این جهت که ما یک کشور اسلامی استیم، نقش علما به شدت مهم است. رایزنی‌ها ادامه دارد تا فتوا در زمینه‌ی این ویروس صورت بگیرد. اقداماتی از طرف علمای شیعه‌ی هرات گرفته شد، ستودنی است؛ امیدوارم که این اقدامات ادامه داشته باشد.
صبح کابل: در یک کلام وضعیت کشور در باره‌ی کرونا چگونه است؟
توحید شکوهمند: وضعیت کرونا در افغانستان، عدم توجه مردم و رعایت نکردن موارد بهداشتی از سوی مردم به ویژه در کابل، مایه نگرانی ما است. پیام وزارت این است که لطفا با رعایت نکات بهداشتی، صحت، خود، خانواده و اجتماعی را نجات بدهید.
