روزنامه‌ی صبح کابل به یک گزارش محرم پیمان اتلانتیک شمالی(ناتو) دست یافته است که نشان می‌دهد، رهبری طالبان در آستانه‌ی گفت‌وگوهای صلح افغانستان، در حال چند دسته شدن است. به اساس یافته‌های این گزارش، احتمال مرگ ملاهبت‌الله آخندزاده، رهبر گروه طالبان و سراج‌الدین حقانی، معاون این گروه به اثر بیماری کوید-۱۹ وجود دارد.
پیش از این نیز، در جون ۲۰۲۰، انتونیو جیوستوزی، آگاه طالبان در انستیتیوت خدمات متحده‌ی سلطنتی در لندن به فارین پالیسی، تأیید کرده بود که ملاهبت‌الله آخندزاده، به بیماری کوید-۱۹ مبتلا شده و برای درمان در پاکستان به سر می‌برد. به گفته‌ی این آگاه طالبان، ملاهبت‌الله آخندزاده چند هفته‌ای پس از مبتلاشدنش به کوید-۱۹ در جلسه‌های این گروه، دیده نشده است.
به اساس پژوهش سری ناتو که توسط خانم لین او دانل (Lynne O’Donnell)، به سفارش این سازمان تهیه شده است، قرار است تا ماه‌های دیگر رهبری گروه طالبان را ملا یعقوب، پسر ملا محمدعمر، رهبر پیشین و بنیان‌گذار این گروه به دست بگیرد.
در این گزارش آمده است که ملا یعقوب، رهبری موقت گروه طالبان را به دست گرفته و برای رسیدن به رهبری این گروه در حال رأی‌زنی است. او، تصمیم دارد که پس از ۲۰۲۰ به‌گونه‌ی رسمی خود را رهبر گروه طالبان در افغانستان اعلام کند؛ اما مخالفت‌های شدیدی در میان اعضای این گروه با رهبری او، وجود دارد.
ملایعقوب در سال ۲۰۱۵ میلادی، زمانی که مرگ پدرش ملا محمدعمر علنی شد نیز، تصمیم گرفتن رهبری گروه طالبان را داشت؛ اما آن زمان پیشنهاد او برای این مقام رد شد. او از ۲۰۱۵ تا اکنون برای رهبری که به گفته‌ی او «حق پیدایشی»اش است، تلاش می‌کند. ملا یعقوب پس از ۲۰۱۵ به همکاری و کمک گل‌آغا اسحاق‌زی، مسؤول مالی طالبان در دوره‌ی ملا محمدعمر-فرد شماره ۱۴۷ در فهرست تحریم شورای امنیت سازمان ملل-، استراتیژی جمع‌آوری بودجه‌ی جنگی‌اش را آماده کرد.
گزارش محرم ناتو، نشان می‌دهد که ملا یعقوب در حال حاضر کنترل خود را بر نظامیان طالب از ۱۵ ولایت در ۲۰۱۵، به ۲۸ ولایت در ۲۰۲۰ افزایش داده است. افزایش قدرت نظامی ملایعقوب، او را قادر کرده است که به منطقه سفر کند و با منابعی دیدار کرده و پیشنهادهای مالی چشم‌گیری را به دست بیاورد.
در این پژوهش ناتو، با اعضای ارشد گروه طالبان در کندهار،کویته و هم‌چنان مقام‌های دولت افغانستان در کابل و شماری از کارشناسان بین‌المللی در این زمینه در اروپا، ایالات متحده‌ی امریکا و افغانستان، به‌صورت حضوری، از طریق ایمیل، اسکایپ و تلفن از ۲۵ جنوری تا ۱۸ می سال روان میلادی، گفت‌وگو شده است.
دو دستگی در رهبری طالبان
ملا یعقوب که برای آمدن در قدرت تا چند ماه دیگر تلاش می‌کند، با مخالفت‌های شدید گروه اسحاق‌زی و نیروهای هم‌سویش روبه‌رو شده است. گل‌آغا اسحاق‌زی که مسؤول کنترل امور مالی طالبان در دوره‌ی ملا محمدعمر بود، از نفوذ چشم‌گیری در میان اعضای طالبان برخوردار است. ملا اختر محمد منصور، هم‌تبار اسحاق‌زی نیز توسط او، به رهبری گروه طالبان رسید.
با این حال به نظر می‌رسد که ملا یعقوب به قوم خود «هوتک» و اقوام هم‌سو به این قوم، وفادار مانده است. بنابر این، احتمال این وجود دارد که در ماه‌های آینده نزاع بزرگی بر سر قدرت، میان قوم‌های هوتک و اسحاق‌زی صورت بگیرد. نتیجه‌ی این برخوردها می‌تواند بر موضع طالبان در گفت‌وگوهای صلح این گروه با حکومت افغانستان، تأثیر مستقیم بگذارد.
از سوی دیگر، احتمال برگشت ملا طیب آغا، رییس دفتر ملا محمدعمر و کسی که ریاست دفتر سیاسی طالبان را در قطر، از ۲۰۰۹ تا ۲۰۱۵ به عهده داشت- به افغانستان وجود دارد. قرار است ملاطیب به عنوان عضو ارشد اعضای رهبری گروه طالبان تعیین شود.
ملا محمد یعقوب نیز از حمایت چهره‌های قدرت‌مند اعضای کنونی رهبری طالبان به‌شمول ملا‌عبدالغنی برادر آخند، یکی از بنیان‌گذاران گروه طالبان با ملا محمدعمر و کسی که به نمایندگی از طالبان توافق‌نامه‌ای را در فبروری ۲۰۲۰ با امریکا امضا کرد- برخوردار است.
مجموع درآمدهای یک‌ساله‌ی طالبان: یک میلیارد و ۶۰۰ میلیون دالر
درآمد هنگفت مالی و عدم تعهد طالبان به توافق صلح
یافته‌های این گزارش، نشان می‌دهد که گروه طالبان به رهبری ملایعقوب، سالانه نزدیک به ۱٫۶ میلیارد دالر از قاچاق منرال‌های طبیعی، مواد معدنی، مواد مخدر و هم‌چنان عشر و زکات و فروش املاک درآمد دارد.
به اساس این گزارش سری ناتو، گروه ملا یعقوب، سالانه نزدیک به ۴۱۶ میلیون دالر از قاچاق مواد مخدر، ۴۶۴ میلیون دالر از طریق قاچاق معادن، ۲۴۰ میلیون دالر از طریق قاچاق کالا و فرآورده‌ها به بیرون از افغانستان، ۱۶۰ میلیون دالر از طریق جمع‌آوری عشر و زکات، ۸۰ میلیون دالر از طریق معاملات املاک و ۲۴۰ میلیون دالر از راه‌های دیگری درآمد دارد.
به اساس یافته‌های این گزارش، افزایش قدرت مالی طالبان، سبب شده است که این گروه خود را در امر پیروی از تعهداتش برای قطع روابط با القاعده و سایر گروه‌های تروریستی، مجبور و مسؤول نداند.
پژوهش سری ناتو، نشان می‌دهد که افزایش منابع مستقیم مالی طالبان سبب شده که این گروه، از دولت افغانستان بی‌نیاز شوند و هم‌چنان زمینه‌ی نزدیکی آن‌ها با گروه‌های تروریستی؛ مانند القاعده فراهم شود. تأسیس دوباره‌ی مدرسه‌های دینی برآیند دیگر این قدرت مالی طالبان است، آن‌هم در زمانی که این گروه ادعای برقراری دوباره‌ی «امارت اسلامی» را دارند.
اعضای گروه طالبان به رهبری ملا یعقوب، در مصاحبه با این پژوهش گفته‌اند که در چهار سال اخیر آن‌ها، با ایجاد کمیسیون مالی و استراتیژی جمع‌آوری درآمد مالی، تلاش کردند، بیشتر مناطقی را زیر کنترل بگیرند که موادهای منرالی و معدنی دارد.
یکی از اعضای گروه طالبان در مصاحبه‌اش گفته است: « در سال‌های ۲۰۱۵ و ۲۰۱۶ ما درآمد کمی از طریق جمع‌آوری عشر و زکات، از استخراج‌کنندگان معادن به‌دست می‌آوردیم؛ اما در حال حاضر خود ما تصمیم گرفتیم که معادن را در کنترل بگیریم و با استخراج و فروش آن در خارج از افغانستان، درآمد خود را از ۸ میلیون دالر، به صدها میلیون دالر افزایش دهیم.»
یک عضو دیگر طالبان در مورد درآمدزایی‌شان از معادن به نویسنده‌ی این پژوهش نیز، تأکید کرده است که آن‌ها با این استراتیژی، در آمدشان را از ۳۵ میلیون دالر در ۲۰۱۶ به ۴۶۴ میلیون دالر در ۲۰۲۰ افزایش داده‌اند. به گفته‌ی آن‌ها، چین و دبی بزرگ‌ترین خریداران معادن قاچاق‌شده‌ی آن‌ها استند.
این اعضای طالبان، تأکید کرده‌اند که آن‌ها، از سوی کشورهای منطقه از جمله پاکستان و ایران تمویل می‌شوند؛ اما نمی‌خواهند که وابسته به آن‌ها بمانند.
از سویی هم در هیچ‌جایی از توافق‌نامه‌ی طالبان و امریکا از مواد مخدر یادآوری نشده است، در حالی که بخش عمده‌ی هیروئین جهان از دره‌ی دریای هلمند که توسط طالبان کنترل می‌شود، تأمین می‌شود.
با این حال، هم‌سویی طالبان با گروه‌هایی مثل القاعده، شبکه‌ی حقانی، جنبش اسلامی ازبیکستان و سازمان‌های تروریستی بین‌المللی دیگر، نشان می‌دهد که آن‌ها از نگاه تمویل مالی مشکلی ندارند و جنگ‌جویان شان، دلیلی نمیبینند که در یک توافق سیاسی، با حکومت افغانستان یک‌جا شوند.
در این گزارش، تأکید شده است، تا زمانی که اقدام‌های جهانی در این مورد انجام نشود، طالبان با داشتن بودجه‌ی خودکفا، حمایت خارجی از کشورهای منطقه و هم‌چنین حامیان فردی در سراسر جهان، به‌عنوان یک سازمان تروریستی ثروت‌مند باقی خواهد ماند. با این حال نقش این گروه، نه‌تنها به‌عنوان یک نیروی بی‌ثبات‌کننده در آسیای جنوبی، بلکه با خروج امریکا از افغانستان، بازگشت سریع آن‌ها به قدرت نیز، تقویت خواهد شد.
حفظ رابطه‌ی نزدیک با القاعده
گزارش سری ناتو، نشان می‌دهد که طالبان هنوز با القاعده و سازمان‌های دیگر تروریستی جهانی، رابطه‌ای نزدیک دارند. این گزارش، تأکید کرده است که این ارتباط از لحاظ عملیاتی، زمانی بیشتر روشن خواهد شد که طالبان با حکومت افغانستان، بر سر تقسیم قدرت به توافق برسند.
در این گزارش آمده است که طالبان همواره با حرف و عمل‌شان این را واضح کرده‌اند که آن‌ها، هیچ‌گاهی قصد ندارد که با متحدان‌شان به‌شمول القاعده و سازمان‌های تروریستی جهانی دیگر، قطع رابطه کنند.
با این حال اعضای بخش نظامی امریکا که شامل کشورهای هم‌پیمان ناتو نیز می‌شود و کشورهایی که در قضیه‌ی افغانستان دخیل استند، با بستن پایگاه‌های شان در این کشور، هیچ اقدامی در برابر تخلف و تعهدشکنی طالبان انجام داده نخواهند توانست. در این گزارش تأکید شده است که اعضای ناتو آگاه باشند که توافق‌نامه‌ی امریکا با طالبان، احتمال آمدن چنین وضعیتی را امکان‌پذیر می‌کند.
برای پیش‌گیری از چنین وضعیتی، برخی از پیشنهادهایی نیز در گزارش آمده است. در این گزارش آمده است که برای پیش‌گیری از افزایش بیشتر قدرت طالبان، اعضای ناتو باید در برابر حذف همه‌ی چهره‌های طالبان و هم‌کاران‌شان از فهرست تحریم شورای امنیت سازمان ملل، مقاومت کنند. هم‌چنان، ناتو باید بر اجرای فوری و سازش‌ناپذیر قطع‌نامه‌ی ۱۹۸۸ (۲۰۱۱) سازمان ملل به ویژه اقدام‌های (الف)، (ب) و (ج) برای اطمینان از همکاری جهانی در مهار کردن جریان تسلیحات، تجهیزات و بودجه‌ی طالبان اصرار ورزد.
پیشنهاد دیگر این گزارش، این است که ناتو باید کالاهای قاچاق‌شده‌ی طالبان، از جمله مواد معدنی را که از راه‌های ترانزیتی‌ای؛ مانند راه آبی و سایر راه‌های ترانزیتی انتقال داده می‌شود با استفاده از «فن‌آوری تصویربرداری موقعیت مکانی» و ماهواره‌ای، تحریم کند. به باور نویسنده‌ی گزارش، این امر می‌تواند بر کاهش درآمدهای فوری طالبان تاثیر بگذارد.
