تفکیک بیماری‌های فصلی از کرونا؛ مشکل تازه‌ی شهروندان

راحله یوسفی
تفکیک بیماری‌های فصلی از کرونا؛ مشکل تازه‌ی شهروندان

فصل پاییز فرارسیده، زمستان و سردی در راه است؛ با سردشدن هوا به ‌طور معمول بیماری‌های سرماخوردگی، آنفلونزا، گلودرد و آسم زیاد می‌شود. علایم این بیماری‌ها با بیماری کرونا شباهت نزدیک دارد؛ به ‌همین دلیل تشخیص این بیماری‌ها با بیماری کرونا، بدون آزمایش مشکل است.
داکتر روح‌الله رویش، متخصص بیماری‌های داخله، می‌گوید که پزشکان نیز، در تشخیص درست کرونا از آنفلونزا یا سرماخوردگی معمولی، ممکن است با دشواری‌هایی روبه‌رو شوند؛ چون تا هنوز در مورد ویروس کرونا، پژوهش جریان دارد و هر روز مورد جدیدی به آن اضافه می‌شود. در این صورت مردم اگر متوجه بروز علایم مشکوک در خود شدند؛ بهتر است آزمایش کرونا بدهند و تا زمانی ‌که نتیجه‌ی آزمایش شان مشخص نشود، باید خود شان را قرنتین کنند.
او تاکید می‌کند: « در شرایطی قرار داریم که نباید بیماری‌ها را ساده بگیریم و در مقابل صحت خود و دیگران بی‌توجه باشیم. عده‌ا‌‌‌ی، ممکن است کرونا را سرماخوردگی فکر کنند و به فعالیت‌های روزمره‌ی شان در میان مردم ادامه دهند؛ به این شکل ویروس را به دیگران انتقال می‌دهند.»
فصل سرما و بروز بیماری‌های فصلی، نگرانی‌ها را از افزایش ابتلا به کرونا و شاید هم موج دوم این بیماری بیش‌تر کرده است.
معصومه جعفری، معاون سخن‌گوی وزارت صحت عامه‌ی افغانستان، به روزنامه‌ی صبح کابل می‌گوید که این پیش‌بینی وجود دارد که مبتلایان ویروس کرونا در فصل خزان و زمستان زیاد شود. سردی و خشکی هوا، بیش‌ترشدن تراکم مردم در یک فضای بسته؛ مثلا در خانه، مبتلاشدن به آنفلونزا و سرماخوردگی در هوای سرد که باعث آسیب‌ رسیدن به سیستم تنفسی می‌شود و افزایش آلودگی هوا، همه عوامل خطرسازی است که احتمال مصاب‌شدن به کوید-۱۹ را افزایش می‌دهد.
در همین حال، کاهش دما، باد و باران بیش‌تر در فصل سرما، سبب ضعف سیستم دفاعی بدن می‌شود که خورد‌سالان و بزرگ‌سالان بیش‌تر در آسیب‌پذیری قرار می‌گیرند.
بانو جعفری می‌گوید که برای پیش‌گیری از کرونا، کسانی ‌که در گروه‌ خطر (مبتلایان به بیماری شکر، فشار خون بالا و بیماری‌های تنفسی) استند، از واکسین آنفلونزا استفاده کنند تا در بحران کرونا، دست‌کم از ویروس آنفلونزا مصون باشند.
آمار رسمی وزارت صحت عامه‌ی افغانستان، نشان می‌دهد که در حال حاضر آمار مبتلایان به ویروس کرونا کاهش یافته است؛ با آن هم مسوولان این وزارت از افزایش مبتلایان در فصل سرما نگران اند.
معاون سخن‌گوی این وزارت می‌گوید: «در حال حاضر هیچ چیز قابل پیش‌بینی نیست و نمی‌دانیم که شرایط کنونی تا چه زمانی ادامه خواهد داشت؛ این احتمال وجود دارد که موج دوم اتفاق بیفتد و مساله نگران‌کننده‌تر این است که بروز بیماری‌های فصلی و موج دوم کرونا، وضعیت را وخیم‌تر از موج اول خواهد کرد.»
این مسوولان، از مردم می‎خواهند که رهنمودهای بهداشتی (شستن مکرر دست‌ها، پوشیدن ماسک و رعایت فاصله‌ی اجتماعی) را عملی کنند؛ اما نظر به رفتار شهروندان، چنین به نظر می‌آید که ویروس کرونا دیگر در افغانستان وجود ندارد؛ به همین دلیل ساده‌ترین شیوه‌ی مبارزه با کرونا نیز که همانا استفاده از ماسک است، مورد استفاده‌ی کسی قرار نمی‌گیرد.
تفاوت کرونا با آنفلونزا و سرماخوردگی
تب، سرفه‌ی خشک، نفس‌تنگی یا مشکل تنفسی، درد عضلات و خستگی و بی‌حالی؛ از علایم معمول ویروس کرونا و حالت تهوع و استفراغ، سردردی، سرفه‌ی خون‌آلود و اسهال از علایم نادر کرونا است.
جاری‌شدن آب بینی و گلودردی، علامت‌های معمولی در بیماری عفونی‌ِ بخش بالایی جهاز تنفسی است. بنابراین، اگر فردی مرتب عطسه می‌زند و ریزش آب بینی دارد، دچار زکام یا سرماخوردگی و یا آنفولانزای معمولی است.
با این حال، تفاوت کلیدی بین این سه مورد، بروز تنگی نفس در ویروس کرونا است؛ تنگی نفس از علامت‌های شایع کوید-۱۹ است که قبل از التهاب ریه رخ می‌دهد.
آنفلونزا یا سرماخوردگی باعث تنگی نفس نمی‌شود، مگر این که تبدیل به ذات‌الریه شده باشد که در این صورت، باید با پزشک متخصص عفونی یا ریه مشاوره شود. به ندرت پیش می‌آید که بعد از بروز تب در سرماخوردگی، شاهد تنگی نفس باشیم. تنگی نفس در آنفلونزا به طور معمول به شدت کوید-۱۹ نیست.
تحقیقی که در نشریه‌ی لانست منتشر شده بود، نشان داد که اصلی‌ترین علایم ابتلا به ویروس کرونا؛ تب، سرفه و تنگی نفس است و تنها ۵ درصد مبتلایان با ریزش آب بینی و گلودرد مواجه شده اند.
هم‌چنان در گزارش سازمان جهانی بهداشت؛ تب، خستگی و سرفه‌ی خشک ازجمله‌ی رایج‌ترین علایم کرونا گفته شده است. در این گزارش تاکید شده است که ممکن است شماری از بیماران، درد و کوفتگی، گرفتگی و ریزش آب بینی، گلودرد یا اسهال را هم تجربه کنند.
با این حال، در گزارش این سازمان آمده است که شماری از افراد به ویروس کرونا مبتلا می‌شوند؛ ولی علامتی ندارند؛ حتا اگر این افراد احساس بیماری نکنند، باز هم می‌توانند ویروس را به اطرافیان شان انتقال بدهند.
نشانه‌های سرماخوردگی
در سرماخوردگی، به‌ شکل معمول خارش گلو وجود دارد، بینی ریزش دارد و بعد سرفه شروع می‌شود؛ چندین روز طول می‌کشد تا علایم گلو درد، ریزش آب بینی، سرفه‌ی بلغم‌دار یا سرفه‌های خشک، تب و سردردی ظاهر شود. در این وضع، گوش‌ها وزوز می‌کنند و فرد احساس ضعف خواهد داشت.
طول بیماری سرماخوردگی حدود ۷ تا ۱۰ روز است که بسته به نوع ویروس سرماخوردگی دارد و می‌تواند تا ۲ هفته نیز طول بکشد؛ این بیماری یک بیماری خفیف دستگاه تنفسی فوقانی است که در آن، بینی دچار ریزش آب و گرفتگی می‌شود؛ اما تب به هم‌راه ندارد.
نشانه‌های آنفلونزا
آنفلونزا، فرد را یک‌باره گرفتار کرده و علایمش بروز می‌کند. سر و تمام اندام بدن درد می‌کند، سرفه‌ی خشک و خشکی گلو ایجاد می‌شود؛ تب تا ۴۱ درجه‌ی سانتی‌گراد بالا می‌رود و با لرزه هم‌راه است. در صورت بروز این بیماری، احساس بی‌‌اشتهایی و بی‌حالی در فرد ایجاد می‌شود.
علایم آنفلونزا؛ شامل تب و لرزه، خستگی شدید و درد بدن است؛ حالت تهوع هم از دیگر علایم ابتلا به این بیماری است. ریزش آب بینی از علایم سرماخوردگی است نه آنفلونزا.
ویروس آنفلونزا توسط قطره‌های کوچکی که با سرفه، عطسه و صحبت به هوا پرتاب می‌شود، از فردی به فردی دیگر انتقال می‌کند. در برخی موردها ممکن است ویروس آنفلونزا، از تماس دست با سطح آلوده به دهان، بینی و حتا گاهی چشم وارد بدن فرد شود.
این بیماری در چهار روز نخست بیش‌تر از هر زمانی واگیری دارد؛ اما ممکن است افرادی، از یک روز پیش از شروع علایم تا هفت روز پس از آغاز بیماری، ویروس را منتقل کنند.
شروع علایم این بیماری به ‌طور معمول یکی دو روز پس از انتقال ویروس است؛ اما ویروس ممکن است تا چهار روز هم پنهان بماند.
تاثیر سرما بر کرونا
بروز عده‌‌ای از بیماری‌ها با تغییر فصل‌ها ارتباط دارد؛ مثلا آنفلونزای فصلی به‌طور معمول در زمستان در میان مردم شیوع می‌کند. هم‌چنان در منطقه‌های معتدل، موارد ابتلا به سرخکان در تابستان کم‌تر می‌شود؛ در حالی که در مناطق گرم‌سیر در این فصل، روند ابتلا به سرخکان افزایش پیدا می‌کند.
سوال این‌جا است که ویروس کرونا، ویروس فصلی است یا نه و گرمی ‌و سردی تا چه اندازه روی شیوع آن اثرگذار است؟
داکتر روح‌الله رویش می‌گوید که پژوهش‌های جهانی نشان می‌دهد که در فصل سرما، ویروس‌ها در محیط خارج از بدن؛ یعنی در سطح‌ها، مدت زمان طولانی‌تری را زنده می‌مانند و هر چه پایداری ویروس در محیط بیش‌تر طول بکشد، توان آن نیز برای بیمارکردن مردم و همه‌گیرشدن بیش‌تر می‌شود.
پژوهش‌هایی‌که تاثیر دما بر کوید-۱۹ را بررسی کرده؛ تا هنوز ضد و نقیض است؛ دلیل آن این است که پخش‌شدن این ویروس به ‌جز میزان دوامش در محیط، به خیلی چیزهای دیگر نیز بستگی دارد و این مساله درک دقیق خاصیت‌های فصلی این ویروس را پیچیده می‌کند. عامل اصلی شیوع بیماری کوید-۱۹ انسان است و تغییرات فصلی در رفتار انسان‌ها می‌تواند بر شیوع این ویروس اثرگذار باشد.
از طرف دیگر، وضع هوا به سیستم ایمنی بدن انسان اثرگذار است. سطح ویتامین موجود در بدن می‌تواند بر میزان آسیب‌پذیری انسان در برابر این بیماری‌ها اثر بگذارد. در زمستان به‌دلیل این‌ که مردم بیش‌تر در مکان‌های سرپوشیده که نور خورشید کم‌تر به آن می‌تابد به سر می‌برند، میزان ویتامین در بدن شان کم می‌شود؛ چیزی که باعث آسیب‌پذیری بیش‌تر افراد در برابر بیماری‌ها می‌شود.