کمبود آموزگار در مکتب‌ها؛ وزارت معارف کرونا را مقصر می‌داند

طاهر احمدی
کمبود آموزگار در مکتب‌ها؛ وزارت معارف کرونا را مقصر می‌داند

او اداره‌ی مکتب ابتداییه‌ی خاتم‌الانبیا را به عهده دارد؛ مکتبی که ۳۶ صنف درسی و یک‌ هزار و دوصد دانش‌آموز را در خود جای داده است؛ اما با وجود این همه دانش‌آموز، غیر از خودش تنها شش آموزگار در تشکیلات فعلی این مکتب مشغول تدریس اند. این در حالی است که برای رسیدگی درست به نیازهای آموزشی دانش‌آموزان، به ۲۹ آموزگار دیگر نیز نیاز دارند. محمدظاهر احمدی، مدیر این مکتب، یکی از افردی است که در کنفرانس خبری‌ای در اعتراض به کمبود آموزگاران حوزه‌ی سیزدهم آموزشی شهر کابل گرد آمده‌ اند. به گفته‌ی بعضی از این آموزگاران، با آن ‌که از جانب‌هایی که نخواستند روشن کنند، به آن‌ها تماس گرفته شده بود که در کنفرانس مطبوعاتی (شنبه ۲۶ میزان) شرکت نکنند؛ با آن ‌هم، آن‌ها صدای اعتراض شان ‌را بلند کردند.
آموزش‌وپرورش حق شهروندی هر فردی که تابعیت این کشور را دارد است و این از مکلفیت‌های دولت است که زمینه‌ی فراگیری آموزش‌وپرورش سالم و مفید را برای شهروندان مهیا کند. در ماده‌ی چهل‌وسوم قانون اساسی افغانستان بر علاوه‌ی مکلف‌بودن دولت برای تامین زمینه‌ی آموزش رایگان شهروندان تا سطح لیسانس؛ تامین آموزش‌های متوسطه‌ی اجباری، به منظور انکشاف متوازن از مکلفیت‌های دولت دانسته شده است.
معارف افغانستان که در دوران جنگ‌های داخلی و دوره‌ی حاکمیت طالبان شدیدا آسیب دیده بود، با آغاز حکومت موقت به رهبری حامد کرزی، ریس‌جمهور پیشین کشور، از سر گرفته شده و تقویت شد. با تلاش‌های مردم و حکومت برای ارایه‌ی خدامات آموزشی برای شهروندان؛ اما نهادهای آموزش‌وپرورش، به خصوص وزارت معارف با مشکلات زیادی مواجه بوده/است. کمبود نصاب تعلیمی، کمبود تعمیرهای دایمی مکاتب، ناامنی و کمبود آموزگاران از مهم‌ترین مشکلات و چالش‌های فراراه وزارت معارف است.
نوریه نزهت،‌ سخن‌گوی وزارت معارف، در تایید این کمبودی‌ها به روزنامه‌ی صبح کابل می‌گوید: « ۴۶ درصد مکاتب افغانستان ساختمان دایمی ندارد و در حال حاضر ۶۰ هزار آموزگار در سراسر افغانستان کم است. این مشکل از ولایات دورافتاده گرفته تا کابل وجود دارد.»
قبلا در آغاز سال آموزشی ۱۳۹۷، محمداشرف غنی، ریس‌جمهور افغانستان، وعده‌ی ساخت ۶ هزار ساختمان مکتب را برای دو سال داده بود؛ در حالی‌ که با گذشت دو سال و هفت ماه، کار حدود ۸۰۰ مکتب تکمیل شده و حدود ۷۰۰ دیگر زیر ساخت است. با این حال اما تنها ۳۰۰ مکتب ساخته‌شده توسط وزارت احیا و انکشاف دهات، به وزارت معارف تحویل شده است. این یعنی، با ساخت ۸۰۰ مکتب ۱۳٫۳فیصد از رقمی که ریس‌جمهور وعده‌ی آن را داده بود، عملی شده است.

نوریه نزهت اما تایید می‌کند که در شهر کابل ۵ هزار و ۴۵۵ آموزگار کم است که از این میان ۱ هزار و ۳۴۱ نفر آن مربوط به حوزه‌ی سیزدهم آموزشی، ۱ هزار و ۳۴ نفر آن مربوط به حوزه‌ی هفدهم آموزشی و ۹۲۳ نفر آن مربوط حوزه دوازدهم آموزشی شهر کابل می‌شود. قرار آمار وزارت معارف، بیش‌تر از نیمی از کمبودی‌های آموزگاران در شهر کابل، در این سه حوزه‌ی آموزشی است.

کرونا و چالش‌های آموزشی
شیوع ویروس کرونا در سال روان، نهادهای آموزشی‌-‌پرورشی جهان را با بحران بی‌سابقه‌ی روبه‌رو کرد که افغانستان نیز از آن بی‌نصیب نماند. همه‌گیرشدن این ویروس باعث شد که آموزشگاه‌های عمومی به رخصتی بروند. در این میان شماری از مرکزهای آموزشی توانستند، با آموزش از راه دور برنامه‌های آموزشی شان را به پیش ببرند. در افغانستان، نهادهای آموزشی به اثر شیوع کوید-۱۹ پنج ماه به روی دانش‌آموزان و دانش‌جویان بسته شد. این تعطیلی باعث شد، بست‌های آموزگاران قراردادی در سراسر افغانستان که بر اساس کمبود استخدام شده بودند، لغو شود. در پنج ماه قرنتین نه تنها که مکتب‌های افغانستان از تطبیق برنامه‌های درسی شان عقب افتادند؛ بلکه برای شروع دوباره با کمبود آموزگار روبه‌رو شدند؛ چیزی که امروز شماری از مکتب‌های دولتی را در تطبیق برنامه‌های درسی شان با مشکل روبه‌رو کرده است.
از آن‌جایی که این مشکل دوام‌دار شد، در ۲۶ میزان، شماری از آموزگاران حوزه‌ی سیزدم آموزشی شهر کابل، در اعتراض به کمبود آموزگاران در این حوزه‌ی آموزشی، کنفرانس خبری‌ای را راه انداختند.
در این کنفرانس، طاهر خلیلی، ریس وکلای گذر ناحیه‌ی سیزدهم گفت، در شهر کابل، ۶ هزار آموزگار کم داریم؛ در حالی که ۱۳۰۰نفر آن مربوط به حوزه‌ی سیزدهم آموزشی می‌شود و من این را یک تبعیض می‌دانم. این در حالی است که در تشکیل وزارت معارف؛ شهر کابل، ۱۶حوزه‌ی آموزشی به اضافه‌ی بخش سوادآموزی و آموزگارانی که برای رفع مشکلات ولادی آموزگاران زن است، شامل است.
نوریه نزهت اما تایید می‌کند که در شهر کابل ۵ هزار و ۴۵۵ آموزگار کم است که از این میان ۱ هزار و ۳۴۱ نفر آن مربوط به حوزه‌ی سیزدهم آموزشی، ۱ هزار و ۳۴ نفر آن مربوط به حوزه‌ی هفدهم آموزشی و ۹۲۳ نفر آن مربوط حوزه دوازدهم آموزشی شهر کابل می‌شود. قرار آمار وزارت معارف، بیش‌تر از نیمی از کمبودی‌های آموزگاران در شهر کابل، در این سه حوزه‌ی آموزشی است.
غلام قادر نسا، مدیر معارف حوزه‌ی سیزدهم آموزشی شهر کابل، با آن که کمبود آموزگار را در این حوزه می‌پذیرد، می‌گوید: « معلمین برای پرکردن بست‌های خالی داریم؛ اما منتظر امر مراجع بالاتر وزارت معارف در این خصوص استیم.»
با این حساب، این حوزه‌ی آموزشی از میان هر ۱۰۰ آموزگاری که باید داشته باشد، تنها ۵۳ آموزگار دارد. از میان ۱۶حوزه‌ی آموزشی؛ ۲۴ درصد مشکل کمبود آموزگار تنها مربوط به حوزه‌ی سیزدهم آموزشی شهر کابل است. این در حالی است که بیش از ۱۵روز از شروع دوباره‌ی درس در مکتب‌ها می‌گذرد؛ اما مشکل کمبود آموزگار به جز از حوزه‌ی اول آموزشی، در حوزه‌‌های دیگر حل‌ نشده است.
سید‌احمد عطایی، باشنده‌ی ناحیه‌ی سیزده‌ی شهر کابل، که فرزندانش در مکتب «آسیابینی» درس می‌خوانند، می‌گوید: «گاه‌گاهی یک معلم و گاه‌گاهی حتا یک معلم هم د صنفا نمیایه. شاگردا د مکتب، مصروف پوشتی و زدن اس.» سید احمد با این که از نبود مواد درسی نیز یاد می‌کند، می‌گوید که پدر و مادر شاگردان ممکن است مواد درسی فرزندان شان را از بازار تهیه کنند؛ اما نمی‌شود که هر خانواده‌ای یک آموزگار بگیرد. با این حال، فقر یکی دیگر از مشکلاتی است که جامعه‌ی ما با آن دست ‌و پنجه نرم می‌کند که با شیوع ویروس کرونا شدت یافته است؛ ممکن است شماری از خانواده‌ها حتا نتوانند مواد درسی فرزندان شان را از بازار تهیه کنند.
با این شرایط، کمبود آموزگار در مکاتب دولتی باعث می‌شود؛ برنامه‌های درسی مکتب‌ها با این که پنج ماه پس افتاده است، به درستی به پیش نرود. اکنون که بیش‌تر از دو هفته از شروع درس‌های مکاتب می‌گذرد، این مشکل وجود دارد و معلوم نیست چه زمانی حل خواهد شد. خانم نزهت با آن‌ که می‌گوید، این مشکل به زود‌ترین فرصت ممکن حل خواهد شد؛ اما در مورد تاریخ دقیق حل این مشکل چیزی نمی‌گوید. او می‌افزاید: «طرح پیشنهادی خود‌ را که به ریاست‌جمهوری فرستاده‌ بودیم، مورد استقبال قرار گرفت و پس از یافته‌های کمیته‌های (ما) به اجرا گذاشته خواهد شد.»
به اساس وعده‌ی وزارت معارف قرار است، این طرح در آینده‌ی نزدیک اجرایی شود؛ چیزی که با گذشت زمان روشن خواهد شد.