هنگام پیاده‌روی‌ها در گوشه‌های مختلف شهر، چشمم به ایستگاه‌های شهری می‌افتد که به زباله‌دانی‌های بزرگی بدل شده اند. از ساخت ایستگاه‌های شهری بیشتر از سه ماه می‌گذرد؛ ایستگاه‌هایی که سه ماه را در کنار مردم چشم انتظار بس‌هایی مانده است که در دهلی است.
شهرداری کابل در سال روان خورشیدی، ۲۶۴ ایستگاه شهری را در هژده ناحیه‌ی شهر کابل ساخته که ۱۶۰ میلیون افغانی هزینه برداشته است؛ این ایستگاه‌ها پس از آن ساخته شد که هند برای کمک هزار بس به افغانستان، در ابتدا ساخت زیربناهای ترانسپورتی؛ مثل ایستگاه‌های شهری و ترمیم ۳۵۰ بس دیگر را که نیازمند ترمیم است، پیش شرط گذاشت.
۳۵۰ بس شهری که نیازمند ترمیم است نیز از سوی دولت هندوستان کمک شده است. پنجاه درصد پرزه‌هایی که برای ترمیم این بس‌ها نیاز است، بیشتر از سه ماه پیش به افغانستان رسیده است و قرار بود که پنجاه درصد دیگر پرزه‌ها نیز از سوی دولت هند به ریاست تصدی ملی‌بس کمک شود.
محمد یونس امیری، رییس تصدی ملی‌بس روز سه شنبه هشت دلو ۱۳۹۸ به روزنامه‌ی صبح کابل گفت: «تعهد کمک یک‌هزار بس سر جای خود است با همان پیش‌شرط که باید ۳۵۰ عراده بس دیگر که پیش از این از سوی دولت هند کمک شده است، ترمیم شود.»
قرار بر این است که این ۳۵۰ عراده بس، توسط دولت افغانستان و ریاست تصدی ملی‌بس با کمک پرزه‌ها از سوی دولت هند ترمیم شود؛ اما این که چرا با وجود رسیدن پنجاه درصد پرزه‌ها به افغانستان تا هنوز بس‌های موجود در گاراژ تصدی ملی‌بس، ترمیم نشده است. آقای امیری، می‌گوید: «پنجاه درصد پرزه‌هایی که تا هنوز به افغانستان رسیده است، پرزه‌های درجه دوم مثل موبلایل، باتری، هایدرولیک و اندکی پرزه‌های اساسی اند؛ اما پنجاه درصد دیگر که پرزه‌های اساسی استند تا هنوز به افغانستان کمک نشده است.»
ریاست تصدی ملی‌بس با پرزه‌هایی که از سوی دولت هند دریافت کرده است، توانسته است ۲۱ بس را ترمیم و فعال کند که با آن شمار بس‌های شهری فعال درشهر به ۹۵ بس می‌رسد؛ این در حالی است که به اساس سنجش ریاست تصدی ملی‌بس، برای تنظیم ترانسپورت شهری در کابل به ۱۶۰۰ بس شهری نیاز است.
البته این سنجش با در نظرداشت وجود ترانسپورت خصوصی است؛ در غیر آن صورت، بدون شک به بس‌های بیشتری برای حل مشکل ترانسپورتی باشندگان کابل نیاز است.
آقای امیری می‌گوید که هفته‌ی پیش، با معاون سفیر هند دیدار داشته و آن‌ها متعهد به این شده‌اند که روند انتقال پرزه‌ها را سرعت ببخشند و همچنان دولت هند وعده داده است که پس از پایان یافتن روند انتقال پرزه‌ها به افغانستان، تا سه ماه دیگر ۱۲۰ بس شهری را بدون در نظرداشت پیش‌شرط، به افغانستان کمک کند؛ اما کمک و انتقال باقی بس‌ها بستگی به تحقق پیش شرط دارد.
در گفت‌و گویی که سه ماه پیش با آقای امیری داشتم، گفته بود که قرار است تا یک ماه‌و نیم دیگر، یعنی پیش از پایان ماه جدی، باقی پرزه‌ها به افغانستان انتقال پیدا کند؛ اما این که چرا تا هنوز این انتقال صورت نگرفته است او می‌گوید: «این مشکل میان دولت هند و به نمایندگی از آن سفارت هند و کمپنی قرار‌دادی است، بودجه از آن‌ها است و این در روند تدارکاتی دولت افغانستان شامل نمی‌شود.»
با این همه، در حال حاضر در شهر کابل تنها ۹۵ بس شهری فعال وجود دارد که در مسیر‌های کوته‌ی سنگی- سینما پامیر، خط حلقوی ده‌افغانان تا قوای مرکز، شهرک خراسان، کارته‌ی نو و پنجصد فامیلی مصروف خدمت‌رسانی به باشندگان کابل استند. این شمار از بس‌ها نیز نتوانسته است نیاز آن شمار از باشندگان کابل را که در این مسیر رفت و آمد دارند حل کند؛ اما در سایر گوشه‌های شهر و خط‌های انتقال شهری، مردم همچنان از نبود بس‌های شهری رنج می‌برند؛ رنجی که تحمل زمستان را بر باشندگان کابل دشوارتر از پیش کرده است.
پس از فروپاشی حکومت دموکراتیک خلق و ورود مجاهدان به کابل، به اضافه‌ی سایر زیربناها، در بخش ترانسپورت شهری نیز همه چیز از میان رفته است، باشندگان کابل از آن روز تا حالا پیوسته حسرت داشتن سیستم ترانسپورت منظم شهری را می‌خورند؛ این در حالی است که امروزه وجود سیستم ترانسپورت شهری یکی از مشخصه‌های مهم و جدایی‌ناپذیر زندگی شهری است.
از سوی دیگر، شمار زیادی از باشندگان کابل در سرمای جان‌سوز زمستان، ساعت‌ها را در ایستگاه‌های نامشخص چشم انتظار موتری می‌مانند تا آن‌ها را به هدف شان برساند.
این مشکل هر روزه‌ی باشندگان کابل است که پس از ساعت ۴:۰۰ پس از چاشت، دیگر از موترهای خرد شهری نیز خبری نیست و مردم ناچار اند ساعت‌ها در گوشه‌های مختلف شهر، روی خیابان‌های یخ گرفته‌ی کابل به ویژه ساحه‌ی پل باغ عمومی، ده افغانان و فروشگاه، منتظر موتری باشند تا آن‌ها را به مقصد انتقال دهد.
پس از ساعت‌ها انتظار، شمار اندکی موفق می‌شوند تا موتری را پیدا کنند که آن‌ها را به مقصد شان برساند و شماری هم ناچار اند پس از ساعتی انتظار، ادامه‌ی مسیر شان را پیاده بروند؛ این مشکلی است که ریاست تصدی ملی‌بس نیز آن را تایید کرده و می‌گوید که موترهای خرد، پس از ۴ عصر در مسیرهایی که از دو طرف مسافر نداشته باشد، نمی‌روند و این باعث می‌شود که مردم روی سرک چشم انتظار موتر بمانند.
از سویی دیگر، نبود کنترل دولتی بر نرخ ارایه‌ی خدمات ترانسپورتی خصوصی، باعث شده است که مشکل باشندگان کابل بیشتر از دیگر فصل‌های سال شود.
در این فصل، رانندگان از مجبوریت مردم استفاده کرده و کرایه‌ی مسیری که از این پیش بیست افغانی بود را به سی تا پنجاه افغانی افزایش می‌دهند.
نوید باشنده‌ی کابل می‌گوید: «ای مشکل هر روزه‌ی ماست، نیم ساعت می‌شه، ده سر زیر زمینی ایستاد استم. هیچ موتر کوته‌ی سنگی نمی‌ره اگه یگان‌تایشم بره، می‌گه ۴۰ روپه بتی، اگه‌نی کرایه بیست روپه است.»
نبود سیستم منظم ترانسپورت شهری یکی از دلیل‌های مهم آلوده‌گی هوا در کابل است که به اساس آمار وزارت صحت عامه، در درازای سه هفته‌ی گذشته، ۱۷ نفر را کشته و بیشتر از ۱۶ هزار نفر را راهی بیمارستان‌ها کرده است.
در نبود سیستم منظم ترانسپورت شهری، باشندگان کابل دوبار آسیب می‌بینند، نخست در رفت‌وآمد درون شهری با مشکل انتقال و از دست‌دادن زمان مواجه اند و دوم در نبود سیستم منظم ترانسپورت شهری، هوای کابل بیشتر آلوده شده، سلامت و زندگی آن‌ها را با خطر جدی مواجه کرده است. انجنیر نیک‌محمد، رییس نظارت و تفتیش محیط زیستی اداره‌ی ملی حفاظت از محیط زیست می‌گوید که ترانسپورت شهری، نقش مهمی را در آلودگی هوای شهر کابل دارد: «ترانسپورت غیر منظم است؛ بس‌های شهری نیست، همه‌اش موترهای خرد است و از سویی هم این موترها کهنه و دود زا است.» با این همه، دولت افغانستان برای ساخت سیستم ترانسپورت شهری، چشم انتظار دولت هند است تا برای ترمیم بس‌های کهنه، پرزه کمک کند و همین‌طور بس‌های دیگری نیز به افغانستان بفرستد.
این در حالی است که آقای امیری، سه ماه پیش در ۸ عقرب ۱۳۹۸ به روزنامه‌ی صبح کابل گفته بود که اگر این یک‌هزار بس شهری از سوی دولت هندوستان کمک شود یا نشود؛ قرار است دولت افغانستان با هزینه‌ی خود ۶۵۰ بس شهری را از کشورهای آسیای مرکزی مثل اوزبکستان و تاجیکستان خریداری کند؛ اما این که هزینه‌ی خرید این ۶۵۰ بس، در سند بودجه‌ی ۱۳۹۹ گنجانیده شده است یا خیر، آقای امیری می‌گوید که تا هنوز در این زمینه، روشنی‌ای وجود ندارد و این ریاست اطمینان کتبی از سوی وزارت مالیه دریافت نکرده است. به اساس سنجش ریاست تصدی ملی‌بس، خرید این ۶۵۰ بس شهری، ۱٫۵ میلیارد افغانی هزینه دارد.
آقای امیری می‌گوید که نیازها در بخش ساخت زیربناها در زون مرکز ارزیابی شده و شامل طرح ترانسپورت عامه‌ی شهری شده است و وزارت مالیه، صد میلیون افغانی را برای ساخت این زیربناها که در برگیرنده‌ی ایستگاه‌های بزرگ و منظم ترانسپورت شهری است، منظور کرده است.
پس از این که بودجه‌ی ۱۳۹۹ اجرایی شود، این مبلغ در دست‌رس ریاست تصدی ملی‌بس قرار می‌گیرد و به اساس گفته‌ی آقای امیری، آن زمان است که کار اجرایی ساخت این زیربناها شروع می‌شود.
در نهایت اگر دولت هند یک‌هزار بس شهری را به افغانستان کمک نکرده و دولت افغانستان نیز برای خریداری ۶۵۰ بس اقدام جدی نکند؛ مشکل باشندگان کابل هم چنان ادامه خواهد یافت و رؤیای رسیدن به ترانسپورت شهری منظم هم چنان یک رؤیا باقی خواهد ماند.
