تنوع نان و نانوایی‌ها در افغانستان

شبنم نوری
تنوع نان و نانوایی‌ها در افغانستان

کنار جاده‌ی قلعه‌ی نجارها، چشمم به بروشر‌های نانوایی‌ای می‌افتد که نان‌های متفاوت‌تر از دیگر نانوایی‌ها را می‌پزد؛ تنوع نان‌ها و سبک متفاوت‌ شان توجه‌ام را جلب می‌کند، با ‌کنجکاوی وارد نانوایی می‌شوم شماری را می‌بینم که مصروف کار اند و شماری هم به فروشنده‌ها رسیدگی می‌کنند.
درون نانوایی چند نفر شکل‌ها و نوع‌های مختلف خمیر گندم را روی قالب‌ها هموار می‌کنند. این نانوایی سه ماهی می‌شود که به کار شروع کرده و نان‌ها را خلاف روش سنتی – پختن در تنور- در ماشین می‌پزد. از سویی هم ترکیب‌های غیر از گندم نیز در نان‌های پخته‌شده‌ی این نانوایی اضافه می‌شود؛ چیزی که باعث شده این نانوایی به زودی بتواند مشتریان خودش را بسازد.
امام‌الدین مجیدی که این نانوایی و زنجیره‌ی نانوایی‌های صحت را ایجاد کرده است، می‌گوید که با سرمایه‌ی بیست‌هزار دالر امریکایی اولین نانوایی‌اش را هشت سال پیش در شهر مزارشریف ایجاد کرده بود. او می‌گوید که از روزهای نخست تولید نان‌ گندم در شهر مزارشریف تا حالا، تفاوت‌های زیادی در روشن پختن نان آمده است.
از این پیش، در مزار تنها شکل‌های مختلف نان ازبیکی تهیه می‌شد و بعدها رفته رفته به نوآوری در طعم و ترکیب نان اقدام شد و ترکیب‌های تازه‌ای را نیز به پخت نان‌ گندم افزوده‌اند.
آقای مجیدی، بنیان‌‍گذار نانوایی‌ها زنجیره‌ای صحت، مدتی را در ایران در کار نان‌پزی بوده و انگیزه‌ی ایجاد نانوایی ماشینی هم همان وقت به سرش می‌زند؛ چون او دیده بود که در افغانستان نانواها بیش‌تر به روش سنتی کار می‌کنند و هیچ نانوایی مدرن ماشینی در این کشور وجود ندارد. «نانوایی‌های ایجه به همو سیستم چهل-پنجاه سال که د ایران بوده، کار می‌کنه. تصمیم به ای گرفتیم که ما یک نانوایی ماشینی د کابل یا مزار افتتاح کنیم.»
به تازگی‌ها در کار نانوایی‌ها در شهر کابل تغییراتی به وجود آمده است؛ بیش‌تر نانوایی‌ها جای چوب برای پختن نان از نفت و گاز کار می‌گیرند و حتا این که نانوایی‌هایی ایجاد شده که نان را در ماشین می‌پزند.

نان‌ گندم در میان مردم افغانستان طرف‌داران زیادی دارد. شهروندان افغانستان به خوردن نان‌ گندم که یکی از خوش‌ مزه‌ترین انواع نان در جهان است، به شکل اعتیادآوری عادت دارند. اگر بخواهیم همه‌ی قوم‌های افغانستان را با یک خصوصیت مشترک بشناسیم، قطعا علاقه‌ی شدید به نان ‌گندم، مهم‌ترین خصوصیت مشترک آن‌ها است.

تمایل بیش‌ از اندازه‌ی شهروندان افغانستان به نان گندم، باعث شده است که نان گندم، اصلی‌ترین و مهم‌ترین مواد خوراکی در فهرست غذایی خانواده‌های افغانستانی و همین‌گونه نانوایی‌ها نیز از تجارت‌های کوچک سودآور باشد.
جمعه‌گل که از همه کارمندان این نانوایی، چابک‌تر به نظر می‌رسد، مسئولیت کنترل ماشین را به عهده دارد. او می‌گوید که طعم نان‌هایی که آماده می‌کنند با نان خاصه‌ی ازبیکی فرق دارد. در ترکیب نان این نانوایی، از میوه‌های مغزدار نیز استفاده می‌شود که هم نان را خوش‌مزه‌تر می‌کند و هم مشتریان زیادی را جذب این نانوایی‌.
نان‌ گندم در میان مردم افغانستان طرف‌داران زیادی دارد. شهروندان افغانستان به خوردن نان‌ گندم که یکی از خوش‌ مزه‌ترین انواع نان در جهان است، به شکل اعتیادآوری عادت دارند. اگر بخواهیم همه‌ی قوم‌های افغانستان را با یک خصوصیت مشترک بشناسیم، قطعا علاقه‌ی شدید به نان ‌گندم، مهم‌ترین خصوصیت مشترک آن‌ها است.
در کنار سایر انواع نان، سمت ترکی و نان پنیر -که در بیرون از کشور نیز طرف‌دارهای خود را دارد- نیز در این نانوایی پخته می‌شود. این دو نوع نان در میان شهروندان علاقه‌مندان خود را یافته است. نان با ترکیب خرما و نان با ترکیب کنجد و طعم خاص سمت ترکی نیز در این نانوایی آماده می‌شود که البته نظر به پذیرش ذایقه‌‌ی مردم افغانستان، چرب‌ و شرین‌تر آماده می‌شود. نان خرمایی، نان پنیری و نان کنجدی به ترتیب، از پرطرف‌دارترین و پرفروش‌ترین نان‌های نانوایی ماشینی صحت است.
بهای نان‌هایی که در این نانوایی تهیه می‌شود، از بیست افغانی شروع تا صد افغانی ادامه دارد.
آقای مجیدی می‌گوید که در هر نانوایی ماشینی صحت، یک نفر مسوول بررسی خرید نان گندم است و یک فرد دیگر، روزانه کیفیت انواع نان را در هر نمایند‌گی این زنجیره بررسی می‌کند.
در هر نمایندگی نانوایی‌هایی زنجیره‌ای صحت، نزدیک به ده نفر مصروف کار استند.

کار نانوایی ماشینی صحت، از پختن نان خاصه‌ی ازبیکی شروع و به مرور زمان، تولید انواع نان و کیک نیز در کنار آن اضافه شد. آقای مجیدی می‌گوید که از آغاز کار تا این‌جا فراز و فرودهای زیادی را پشت سر گذاشته است؛ اما هیچ گاه نخواسته از ادامه‌دادن دست بردارد.

نانوایی ماشینی صحت، در سال ۱۳۹۰ با واردکردن یک پایه دستگاه نان‌پزی‌، با شعار «نان سالم، خانواده‌ی سالم، جامعه‌ی سالم» وارد بازار تولید نان ‌گندم در شهر مزار شریف شد که تحول نوی را در زمینه‌ی تولید نان ماشینی در افغانستان ایجاد کرد. این نانوایی دو سال پیش نخستین نمایندگی اش در کابل را، در قلعه‌ی فتح‌الله باز کرد.
آقای مجیدی با استفاده از انترنت و از طریق دیدن ویدیوهای آموزشی پختن نان، توانسته بهترین پخت‌های نان گندم را آموخته و برای مردم عرضه کند.
میزان تولید نان در نانوایی‌های ماشینی صحت از هم تفاوت دارد؛ اما به گونه‌ی میان‌گین در هر ۲۴ ساعت، ۱۵۰۰تا۲۰۰۰ قرص انواع مختلف نان گندم در هر نمایندگی آن تهیه می‌شود.
کار نانوایی ماشینی صحت، از پختن نان خاصه‌ی ازبیکی شروع و به مرور زمان، تولید انواع نان و کیک نیز در کنار آن اضافه شد. آقای مجیدی می‌گوید که از آغاز کار تا این‌جا فراز و فرودهای زیادی را پشت سر گذاشته است؛ اما هیچ گاه نخواسته از ادامه‌دادن دست بردارد.
محمد‌خان که خود چهار ماه می‌شود به کار در نمایندگی قلعه‌ی نجارهای نانوایی صحت شروع کرده است و حالا مسئولیت فروش را به عهده دارد، می‌گوید که فروش روزانه‌ی شان رضایت‌بخش است.
مردم افغانستان در کنار هر نوع غذایی، عادت دارند نان گندم نیز مصرف کنند. از این ‌رو حتا وعده‌های غذایی‌شان را نیز به نام نان می‌شناسند؛ به طور مثال شهروندان این کشور اگر بخواهند کسی را به خانه‌ی‌شان دعوت کنند، با استفاده از این که؛ «بیا نان مهمان ما باش؟»، «بیا که نان بخوریم!» سر تعارف را باز می‌کنند.
حاجی احمد ضیا، از مشتری‌های دایمی نانوایی صحت، می‌گوید: «از سه نوع نان این‌جا خریداری می‌کنم. همه‌روزه از طرف صبح نان ‌خرمایی و سمت ترکی می‌خرم؛ به خاطری ‌که صحی است و ای نانا بسیار خوش‌مزه است.»
هنگام بیرون‌شدن از نانوایی صحت با یکی دیگر از مشتریان این نانوایی بر می‌خورم. او می‌گوید که ذایقه و نوآوری برای پختن نان این نانوایی او را به این‌جا کشانده است.