جثهی لاغرش را، پیش پای خانمی به خاک انداخته و اشک از چشمانش جاریست. میگوید: «مادر! خیره پول بتی تا دوا بگیرم. اگر نی باز دیگه مکتب نمیرُم.»
مادر، اما در مقابل این خواست با دلایل محکمی مقاومت میکند و حرفش یکیست که میگوید؛ برای هر اشغالی پول میدهد. آرش که چهاردهمین بهار زندگی را به تازگی آغاز کرده، دانشآموز صنف هفت مکتب است. از فرط لاغری همصنفان و دوستانش، او را به نامهای قاقروده، اسکلیت، چوبخشک، مومیایی و آثار عتیقه صدایش میکنند. کلماتی که او را وادار کرده تا راهی برای رهایی از لاغری و خاموشکردن این کلمات جستجو کند. او این راه را در فضای مجازی پیمودهاست و میگوید: «لاغریام طعنهی رویم شده و سوراخی نمییابم که پت شوم، اما حالا یک شانس دارم که با دوا چاق کنم به شرطی پول خرید آن را بگیرم.»
او به دنبال دیدن تبلیغاتی مرتبط به محصولات چاقی در یک تلویزیون خارجی، به جستجوی ویبسایت همان محصول میپردازد تا بتواند مشخصات آن محصول را دریافته و آن را تهیه کند. «وقت جستجو، به یک صفحه فیسبوک برخوردم که محصولات لاغری و چاقی را معرفی کردهبود.»
او به گونهی آنلاین محصول چاقی را سفارش دادهاست، بدون آنکه در مورد آن بداند و با داکتر مشورت کند. آرش تنها مشتری این داروها نیست.
زحل جوان دیگریست که از طریق صفحهی مجازی، داروی لاغرکنندهای را تحت نام داروی ضمانتی «لاغرکننده»، آنلاین خرید کرده است.
او میگوید که چند روز بعد از آن که تبلیغات مرتبط به داروی لاغرکننده را در یک تلویزیون خارجی دیده، تبلیغات همان دارو را در صفحهی فیسبوک میبیند. «میخواستم پیامی یک دوستم را بخوانم که تبلیغ داروی لاغرکننده را دیدم. از پیام صرف نظر کردم و صفحهی تبلیغات را باز کردم که عین همان محصولی با همان خاصیتی که در تلویزیون تبلیغ میشد، بود.»
او که بابت خرید این دارو، صد دالر امریکایی پول پرداخته، میگوید: «داروی لاغرکننده عین همان تبلیغاتی بود که در شبکههای خارجی دیدم. همان شد که آن را آنلاین خرید کدم؛ اما آن دارو نه بلکه درد بود.»
زحل که ۹۰ روز از آن بستهی (لاغری) مصرف کرده، در این مدت، او سلامتیاش را نیز از دست داده است. ضعف عمومی بدن، چاقی مفرط بعد از ختم مصرف بستهی لاغری، خلقتنگی، رشد موهایاضافی در بدن، از دست دادن تمرکز و… از عوارضی است که زحل را مجبور کرده تا برای درمان این امراض تحت نظر پزشک متخصص قرار بگیرد. او حالا به شدت از کارش پشیمان است.«پکیج ضمانتی بود. فکر نمیکدم ایتو شوه.»
داروهای غیر مجاز در انترنت
در سالهای اخیر، دواهایی چون؛ تابلیت، اسپری، ساجق، مرهم و پمادهای افزایشدهندهی تمایلات جنسی، بزرگکنندهی اندازهی آلت تناسلی مردان، دواهایی برای اندام به خصوص بدن زنان، دواهای لاغرکننده، چاقکننده، جوانکننده، دوای ضد لک و ضد چروک، سفیدکنندهها و روشنکنندههای پوست، دواهای از بین برندهی موهای زاید بدن، دواهایی برای پرپشت کردن ریش و موی سر و… در بین مردم در افغانستان بازار پیدا کردهاست.
این دوا در دکانها به گونهی آشکار در ویترینهای شیشهای برای فروش گذاشته میشود، حتا فروشگاههای آنلاین نیز برای بازاریابی بهتر و تشویق بیشتر جوانان به استفاده از این نوع دواها ایجاده شده است.
این تبلیغات برای آنانیکه داورهای غیر مجاز را به دست نیاورده و مصرف نکرده، اشتیاق است و دنیای از خوابهای رنگارنگ و اما برای آنانی که مصرف کردهاست، مانند زحل درد است و حسرت.
با این وجود خریداران اصلی این دواهای جادویی افرادی زیادی در سن ۱۸ تا ۳۰ سالاند. داکتران میگویند که مانند تمام عرصهها، در عرصهی صحت و ساخت دارو نیز مشکلات جدی وجود دارد و کلاهبردان با استفاده از ضعفها با جان مردم با عرضه داروهای غیرمجاز بازی میکنند. به گفتهی آنان، در ساخت و ترکیب داروهایی از قبیل قرصهای چاقی، لاغری و امثال آن، استندردی وجود ندارد تا به آنها مجوز برای مصرف دادهشود.
داکترآصف سمسور، رییس شفاخانههای خصوصی، میگوید: «داروهای مختلفی که به گونهی آنلاین به نام داروهای گیاهی در شبکههای مجازی تبلیغ و به فروش میرسد، دارو نه بلکه زهر است و به شدت مضر.»
ردیابی
عبدالخلیلخاکزاد، رییس تصدی فارمسی وزارت صحت میگوید: «هر دارو عوارض جانبی خاصی دارد و داکتر متخصص با سنجش عوارض و اثر درمانی آن تشخیص میدهد که به مریض تجویز شود؟ یا خیر.»
آقای خاکزاد تاکید میکند که داروهای چاقی، لاغری، رفع کنندهی مشکلات جنسی جوانان و امثال آن، باید تحت نظر پزشک متخصص مصرف شود و استفادهی خودسرانهی آن، عواقب ناگواری به دنبال دارد.
قیمت این داروها در حال حاضر از ۱۲۰ افغانی شروع تا ۱۵۰۰ دالر امریکایی میرسد و بازار فروش آن بدون نسخه گرم است به ویژه در فضای انترنتی.
مسؤولان در ادراهی ملی اموری دوایی میگویند که این داروها با ترکیبات نامعلومشان و به دلیلی عوارض جانبی زیادی که بر مصرف کننده میگذارد، در فهرست داروهای غیر مجاز و غیر قانونیست.
بنابرگفتهی مسؤولان در ادارهی امور دوایی، بخشی از این داروها به گونهی قاچاق به افغانستان وارد میشود و بخش دیگر، نظر به تبلیغات داروهای خارجی، در کشور ترکیب شده و با عین بستهبندی در روی صفحههای مجازی برای فروش گذاشته میشود و مردم ناآگاهانه و نظر به تبلیغات، از آن مصرف میکنند.
نعمتالله نوروزیان، رییس انسجام مارکیت دوایی، ادراهی ملی امور وزارت صحت میگوید: «پکیجها به نامهای چاقکنندهها، لاغرکنندهها، افزایشدهندههای تمایلات جنسی و از این دست داروها، داروهای غیرمجاز، مضر و به شدت خطرناک است که به گونهی غیرقانونی به فروش میرسد.»
نوروزیان اضافه میکند که ادراهی امور دوای برای کنترل و از بردن این داروها، بخش کنترل اشتهارات را ایجاد کرده تا صفحهها مجازی را کنترل و افرادی که این داروهای غیر مجاز را آنلاین میفروشند را به همکاری وزارت مخابرات به پنجهی قانون بسپارد. «مشکل اصلی ما سیمکارتهای غیر قانونیای است که کار ما را برای دستگیری مجرمان دشوار کرده. به تازگی بخش کنترل اشتهارات ما صفحههایی را که این داروها را تبلیغ کرده و میفروشد، به وزارت مخابرات میسپارد تا صاحبان آنها معلوم و دستگیر شوند.»
ادارهی ملی امور دوایی کشور که آماری از خاطیان را به دست نمیدهد، از مردم میخواهد که فریب تبلیغات انترنتی را نخورده و به هیچ عنوان داروی انترنتی خرید نکنند.