فضای سبز و پارک یکی از نیازهای زندگی شهری است و بخشی از شهر به شمار میرود که کارکردهای زیادی دارد. از محیط زیستی تا اجتماعی و فرهنگی. با توجه به رشد و گسترش بیرویهی شهرنشینی و ماشینی شدن زندگی، چنین فضاهای ضرور بهنظر میرسند که میتوان به هر بخش از کارکردهای آن به صورت مختصر اشاره کرد:
یکی از کارکردهای مهم فضای سبز و پارکها، کارکرد زیست محیطی آن است که میتواند به کمترشدن آلودگی هوا -جذب گرد و خاک- تولید اکسیجن و جذب کاربن دای اکساید، کنترل تشعشات و نور، کاهش دما و افزایش رطوبت نسبی کمک کند و یک شهر سالم و تمیز از نظر آبوهوا باشد. با توجه به آمارهای مربوط به آلودگی هوا در شهر کابل، افزایش چنین مکانها و ایجاد فضای سبز به شدت احساس میشود؛ تا کابل را از شهر پر از دود و غبار تاحدودی نجات دهد. شهری که اگر با لباس سفید بیرونی بروی، شب با لباس سیاه بر میگردی.
در بخش کارکرد اجتماعی میتوان به ورزش و تفریح، اجتماعی شدن افراد در نتیجهی برقراری روابط خصوصا بین کودکان، فضای خوبی برای تجدید خاطرات بین کهن سالان، تفریح برای خانوادهها و گردهم آمدن آنها در فضای باز، مکان برای جوانان و تفریحهای سالم و سرگرم کننده و… دهها مورد دیگر که در ایجاد و تسهیل اجتماعی شدن، تفریح و لذت میتواند نقش داشته باشد، اشاره کرد. در حالی که اکثر جوانان کابل پای دیوارها نشستهاند، چرس و سیگار دود میکنند و به این و آن گیر میدهند و بهنحوی در تولید آزار و اذیت خیابانی نقش دارند. اگر فضای سبز و پارکِ میبود این جوانان در آنجا گردهم میآمدند و به فعالیتهای سالمتری میپرداختند.
کارکرد زیبایی شناختی یکی از موردهای دیگری است که پارک و فضای سبز میتواند ایجاد کند و شهر را تبدیل به مکان زیبا بسازد. در برنامههای توسعه شهری، اثرات پوشش گیاهی در آب و هوای شهر در نظر گرفته شود، کاشت درخت و گیاهان علاوه بر پارکها در سطح خیابانها و اطراف ساختمانهای مسکونی نیز انجام شود.
به صورت کلی، فضای سبز، بهترین مکان برای تجدید قوای روحی و جسمی به شمار میآید؛ اما از آنجایی که تمام شهر کابل تبدیل به منزل مسکونی و یا تجارتی شده است، چنین فضاهای را کمتر میبینی. این وضعیت طوری است که در شهر کابلی با بیش از پنج میلیون جمعیت؛ ولی در تمام شهر، نمیتوان پنج تا پارک بزرگ پیدا کرد. به همین دلیل مشکلات آلودگی، سطح خشونت، بد فرمی شهر و… در سطح و میزان بالایی قرار دارد.
هرچند ممکن است آماری از پارکها در شاروالی -اشاره به پارک مساجد- وجود داشته باشد ولی واقعیت این است که آن ها باغچهای کوچک بیش نیستند. امکانات یک پارک را ندارد و گذشته از آن، مکان عمومی پنداشته نمیشود. تنها یک مکان در دل کوه (قوریغ) وجود دارد که همه میروند و در بین خاکها و زیر آفتاب سوزان لحظای فارغ از زندگی سخت و پرهیاهوی شهر اوقات فراغت میگذرانند و تفریح میکنند؛ اگر همان فضا درخت و علف کاشته شود، تبدیل به مکان زیبایی خواهد شد ولی چنین بهنظر میرسد که آنهم تا چند سال بعد تبدیل به مکان مسکونی خواهد شد و ما تنها شهری خواهیم داشت بدون پارک و فضای سبز.