این گفته و عنوان کتاب کارل پوپرِ -فیلسوف- است: «زندگی سراسر حل مسأله است.» حقیقت این است که زندگی در دنیایی با قوانین عُرفی، اجتماعی و فرهنگیِ نه‌چندان عادلانه و کامل، گاه ما را با واقعیت‌هایی مواجه می‌کند که چندان برای‌مان خوشایند نیست. ممکن است مورد بی‌احترامی و توهین قرار بگیریم، حق‌مان ضایع شود، دچار دوگانگی و سردرگمی شویم و یا با افراد مهم و باارزش زندگی‌مان درگیر برخِ اختلافات و مشکلات شویم. پس چندان عجیب و غیرطبیعی نیست اگر ما با مسائل و مشکلاتی مواجه شویم؛ بلکه می‌توان گفت ما انسان‌ها از زمان تولد با مسائلی مواجه استیم که چه بخواهیم و چه نخواهیم باید از عهده‌ی حل آن برآییم. در این میان شیوه‌ی رفتارِ ما با آن مسأله مهم است. ما در شماره‌های قبلی، روش ناکارآمد حل مسأله را معرفی کردیم: روش عجولانه و بدون فکر، وسواسی و کامل‌خواه، کاهلی کردن، به تعویق انداختن و روش بی‌تفاوت.
در این مقاله، مراحلی مناسب‌تری را معرفی می‌کنیم. هرگاه با موضوع یا مسأله‌ای روبه‌رو استید که نمی‌دانید چگونه رفتار کنید، مراحلی که معرفی می‌شود را دنبال کنید.
۱- آمادگی
اگر خسته یا عصبانی استید، کارهای دیگری دارید مثل آرام کردن و رسیدگی به فرزند یا در محل نامناسبی مثل یک جای شلوغ و ازدحام استید، زمان مناسبی برای حل مسأله نیست. باید مقدماتی ساده، اما مهمی را فراهم کنید؛ مثلا صبر کنید خستگی‌تان برطرف شود، آرام‌تر شوید، مکانی ساکت و مناسبی را پیدا کنید، برای خود نوشیدنی گرم یا سردی را مطابق میل‌تان تهیه کنید سپس وارد مرحله‌ی بعد می‌شویم.
۲- تعریف مسأله
خوب است قلم و کاغذی بردارید و بنویسید. مسأله و مشکل شما چیست؟ گاه مشکلات اصلی ما با مشکلات فَرعی یا فکرهای منفی و حدس‌های‌مان مختلط می‌شود. گاهی اصلا متوجه نمی‌شویم مسأله‌ی مهم و اصلی ما چیست و این ما را سردرگم می‌کند. آنچه به ذهن‌تان می‌رسد بنویسید؛ پس از آن سعی کنید اصل را از فرع جدا کنید. برای این کار، به هر فکر و مشکلی که به ذهن‌تان می‌آید نمره از یک تا ده بدهید. نمره‌ی ده را مشکلی می‌گیرد که از همه مهم‌تر است. به این روش می‌توانید مسأله یا مسائل اصلی خود را پیدا کنید و در مورد آن بهتر چاره‌جویی کنید.
۳- بارش فکری
دربارۀ این روش شاید شنیده‌اید. روش بارش یا طوفان فکری، روشی است که به وسیلۀ آن به دنبال راه‌حل‌هایی خلاقانه، برای حل مسأله و مشکل استیم. راه‌حل‌هایی را که بدون فکر به ذهن می‌رسد، خواه منطقی و اجرایی باشد، خواه حتا خنده‌دار، مسخره و بی‌معنا، همه را در برگه‌ی سفیدی یادداشت می‌کنیم. در این مرحله می‌توانیم با افراد دیگری هم مشورت کنیم و راه حل‌های آن‌ها را هم یادداشت کنیم. به یاد داشته باشید ما در این مرحله در مورد فکرها و راه‌حل‌ها قضاوت نمی‌کنیم، فقط می‌خواهیم هیچ پاسخِ احتمالی‌ای را از نظر دور نگه نداریم و مرحله‌ی بعد به ارزیابی و انتخاب بپردازیم.
۴- ارزیابی گزینه‌ها و انتخاب بهترین راه حل
در این مرحله شروع به ارزیابی می‌کنیم. در مورد مزایا و معایب راه حل‌ها فکر می‌کنیم و درباره‌ی میزان کاربردی بودن و منطقی بودن گزینه‌ها قضاوت می‌کنیم. می‌توانیم باز هم از روش نمره‌دادن از یک تا ده، استفاده کنیم. راه حل‌های بهتر نمره‌ی بالاتر و نامناسب‌ترها نمره‌ی کم‌تری می‌گیرند. آن‌هایی که از نظر ما راه‌حل‌های چندان مناسبی نیستند و معایب‌شان از مزایای‌شان بیش‌تر است را خط می‌زنیم و در نهایت راه حل‌های مناسب و آن‌هایی که نمره‌ی بالاتری گرفتند را انتخاب می‌کنیم.
۵- اجرا و بازبینی راه حل
این مرحله هم مرحله‌ی مهمی است. ممکن است فکرهای منفی گریبان شما را بگیرد. مثلا بترسید و اصلا راه‌حل‌ها را اجرا نکنید. شاید شروع به سرزنش و عیب‌جویی از خود کنید و اصلا طرح‌های ذهنی خود را در عمل امتحان نکنید. با این افکار مبارزه کنید. لیستی از افکار منفی در چند شماره‌ی پیش آورده شد. بهتر است آن‌ها را مطالعه کنید تا نسبت به افکار بازدارنده و ناخودآگاه، آگاه شوید.
در مرحله‌ی اجرا و بازبینیِ راه حل، وقت آن رسیده که گزینه‌هایی که انتخاب کردیم را در عمل پیاده کنیم. ممکن است راه حلی در ذهن شما خوب بوده ولی وقتی انجام دادید با مشکلاتی مواجه شدید می‌توانید آن راه حل‌ها را بازبینی کنید یا حتا ممکن است راه حل‌های جدیدی به ذهن‌تان برسد؛ می‌توانید از آن‌ها استفاده کنید.
